- Thu Jul 04, 2019 7:23 am
#3310
UGOVOR O ISPUNjENjU ČINIDBE TREĆEM LICU
Zakon o obligacionim odnosima
član 305
Ugovorom između povjerioca i dužnika može biti određeno da dužnik svoju obavezu ispuni trećem licu, a ne povjeriocu u kom slučaju se dužnik ne može upuštati u razloge zbog kojih je povjerilac to učinio, a treće lice ne može od dužnika zahtijevati ispunjenje obaveze ako ovaj to ne učini.
Obrazloženje:
"Nesporno je među strankama da tužitelj i prvotuženi nisu bili u ugovornom odnosu. Naime, tužitelj je ugovor o prodaji stare devizne štednje zaključio sa drugotuženim i trećetuženim kao kupcima i samo su mu se oni obavezali tu štednju isplatiti u gotovini u mjesečnim ratama. Nesporno je da oni tu obavezu nisu izvršili, ali se obligacioni odnos za naknadu štete i drugih potraživanja po osnovu navedenih ugovora može rješavati samo među strankama koje su takve ugovore zaključile.
Prvotuženi je istakao prigovor pasivne legitimacije iz razloga što je tužitelj ugovor o prodaji stare devizne štednje zaključio sa drugotuženim, a zatim i sa trećetuženim, pa u takvoj situaciji ne može od njega, koji nije bio ugovorna strana, tražiti ispunjenje ugovora ili naknadu štete zbog neispunjenja. Nižestepeni sudovi su usvojili ovaj prigovar i odbili tužbeni zahtjev u odnosu na prvotuženog.
I po nalaženju ovog suda, nižestepeni sudovi su pravilno primijenili materijalno pravo kada su usvojili prigovor prvotuženog o nedostatku njegove pasivne legitimacije u ovom sporu. Radi se o prigovoru materijalno - pravne prirode, a na stvarnu legitimaciju stranaka sudovi moraju voditi računa i po službenoj dužnosti.
Okolnost što je tužitelj, po zahtjevu drugotuženog kao kupca stare devizne štednje njegove majke, potpisao nalog da se ta štednja prebaci na račun prvotuženog koji je tim sredstvima, kao i sredstvima drugih prodavaca stare devizne štednje, u postupku privatizacije kupio ciglanu, nema uticaja na odluku o ovom sporu. Naime, obligacioni odnos je relativnog karaktera i po pravilu djeluje između subjekata tog odnosa (inter partes). Po pravilu, dužnik ne može ispunjavati obavezu trećem licu, a ni treće lice ne može od dužnika tražiti ispunjenje obaveze. Međutim, moguće je da se obaveza ne izvrši povjeriocu već trećem licu, što je regulisano odredbama člana 305. Zakona o obligacionim odnosima ("Službeni list SFRJ" broj 29/78, 39/85 i 57/89 te "Službeni glasnik Republike Srpske" broj 17/93, 3/96, 39/03 i 74/04, dalje: ZOO). Shodno tim odredbama, ugovorom između povjerioca i dužnika može biti određeno da dužnik svoju obavezu ispuni trećem licu, a ne povjeriocu. Tu se radi o ugovoru o ispunjenju činidbe trećem licu (tzv. delegacija isplate). Treće lice u ovom slučaju nema pravo da traži od dužnika ispunjenje obaveze za sebe, nego je ono samo ovlašteno da primi ispunjenje obaveze. Ugovor o ispunjenju činidbe trećem licu treba razlikovati od ugovora u korist trećeg lica (čl. 149.-152. ZOO), na osnovu koga treće lice (korisnik) stiče sopstveno i neposredno pravo prema dužniku. I sam povjerilac može odrediti da se obaveza izvrši trećem licu, a ne njemu. Tako je bilo u konkretnom slučaju jer je drugotuženi, kao kupac stare devizne štednje, odredio da tužitelj, kao prodavac te štednje, deponovani iznos štednje prenese na račun prvotuženog. Prvotuženi je kao treće lice bio ovlašten od strane drugotuženog kao povjerioca da za njega primi ispunjenje obaveze od tužitelja kao dužnika. Iz kojih je razloga to drugotuženi kao povjerilac učinio, tužitelj se kao dužnik ne može upuštati. Treće lice ni u ovom slučaju ne može dužniku postavljati zahtjev za ispunjenje obaveze ako ovaj to ne učini."
(Presuda Vrhovnog suda Republike Srpske, 71 0 P 167690 18 Rev od 8.3.2019. godine)
Zakon o obligacionim odnosima
član 305
Ugovorom između povjerioca i dužnika može biti određeno da dužnik svoju obavezu ispuni trećem licu, a ne povjeriocu u kom slučaju se dužnik ne može upuštati u razloge zbog kojih je povjerilac to učinio, a treće lice ne može od dužnika zahtijevati ispunjenje obaveze ako ovaj to ne učini.
Obrazloženje:
"Nesporno je među strankama da tužitelj i prvotuženi nisu bili u ugovornom odnosu. Naime, tužitelj je ugovor o prodaji stare devizne štednje zaključio sa drugotuženim i trećetuženim kao kupcima i samo su mu se oni obavezali tu štednju isplatiti u gotovini u mjesečnim ratama. Nesporno je da oni tu obavezu nisu izvršili, ali se obligacioni odnos za naknadu štete i drugih potraživanja po osnovu navedenih ugovora može rješavati samo među strankama koje su takve ugovore zaključile.
Prvotuženi je istakao prigovor pasivne legitimacije iz razloga što je tužitelj ugovor o prodaji stare devizne štednje zaključio sa drugotuženim, a zatim i sa trećetuženim, pa u takvoj situaciji ne može od njega, koji nije bio ugovorna strana, tražiti ispunjenje ugovora ili naknadu štete zbog neispunjenja. Nižestepeni sudovi su usvojili ovaj prigovar i odbili tužbeni zahtjev u odnosu na prvotuženog.
I po nalaženju ovog suda, nižestepeni sudovi su pravilno primijenili materijalno pravo kada su usvojili prigovor prvotuženog o nedostatku njegove pasivne legitimacije u ovom sporu. Radi se o prigovoru materijalno - pravne prirode, a na stvarnu legitimaciju stranaka sudovi moraju voditi računa i po službenoj dužnosti.
Okolnost što je tužitelj, po zahtjevu drugotuženog kao kupca stare devizne štednje njegove majke, potpisao nalog da se ta štednja prebaci na račun prvotuženog koji je tim sredstvima, kao i sredstvima drugih prodavaca stare devizne štednje, u postupku privatizacije kupio ciglanu, nema uticaja na odluku o ovom sporu. Naime, obligacioni odnos je relativnog karaktera i po pravilu djeluje između subjekata tog odnosa (inter partes). Po pravilu, dužnik ne može ispunjavati obavezu trećem licu, a ni treće lice ne može od dužnika tražiti ispunjenje obaveze. Međutim, moguće je da se obaveza ne izvrši povjeriocu već trećem licu, što je regulisano odredbama člana 305. Zakona o obligacionim odnosima ("Službeni list SFRJ" broj 29/78, 39/85 i 57/89 te "Službeni glasnik Republike Srpske" broj 17/93, 3/96, 39/03 i 74/04, dalje: ZOO). Shodno tim odredbama, ugovorom između povjerioca i dužnika može biti određeno da dužnik svoju obavezu ispuni trećem licu, a ne povjeriocu. Tu se radi o ugovoru o ispunjenju činidbe trećem licu (tzv. delegacija isplate). Treće lice u ovom slučaju nema pravo da traži od dužnika ispunjenje obaveze za sebe, nego je ono samo ovlašteno da primi ispunjenje obaveze. Ugovor o ispunjenju činidbe trećem licu treba razlikovati od ugovora u korist trećeg lica (čl. 149.-152. ZOO), na osnovu koga treće lice (korisnik) stiče sopstveno i neposredno pravo prema dužniku. I sam povjerilac može odrediti da se obaveza izvrši trećem licu, a ne njemu. Tako je bilo u konkretnom slučaju jer je drugotuženi, kao kupac stare devizne štednje, odredio da tužitelj, kao prodavac te štednje, deponovani iznos štednje prenese na račun prvotuženog. Prvotuženi je kao treće lice bio ovlašten od strane drugotuženog kao povjerioca da za njega primi ispunjenje obaveze od tužitelja kao dužnika. Iz kojih je razloga to drugotuženi kao povjerilac učinio, tužitelj se kao dužnik ne može upuštati. Treće lice ni u ovom slučaju ne može dužniku postavljati zahtjev za ispunjenje obaveze ako ovaj to ne učini."
(Presuda Vrhovnog suda Republike Srpske, 71 0 P 167690 18 Rev od 8.3.2019. godine)
- By LegaForum