- Sat Sep 12, 2015 12:48 pm
#229
Saizvršilaštvo
Ako više osoba zajednički učini krivično djelo, učestvovanjem u učinjenju krivičnog djela ili preduzimajući što drugo čime se na odlučujući način doprinosi učinjenju krivičnog djela, svaka će se od njih kazniti kaznom propisanom za to krivično djelo.
SAIZVRŠILAŠTVO POSTOJI - kada više lice zajednički izvrše krivično djelo učestvovanjem u izvršenju krivičnog djela ili preduzimajući što drugo, čime se na odlučujući način doprinosi izvršenju krivičnog djela.
Saizvršilaštvo je dakle oblik izvršilaštva koji postoji - kada više lica, koja ispunjavaju sve uslove koji se zahtijevaju za izvršioca, na osnovu zajedničke odluke, svjesno i voljno, učine određeno krivično djelo.
O pravnoj prirodi saizvršilaštva postoji više teorija. Kako vidimo, naša pravna teorija i sudska praksa prihvataju teoriju podjele uloga u izvršenju djela. Dakle, saizvršilac je onaj učesnik koji zajedno sa drugima na bazi podjele rada djeluje na ostavrenju djela kao njihovom zajedničkom cilju. Za razliku od saučesnika u užem smislu (podstrekača i pomagača), saizvršoci ne učestvuju u djelu koje ostvaruje neko drugo lice (tuđem djelu), već svi zajednički ostvaruju (svoje) zajedničko djelo, pri čemu svaki od njih u tome daje svoj prilog koji je bitan i bez kojeg krivično djelo ne bi bilo ostvareno ili ne bi bilo ostvareno na zamišljeni način. To znači da svaki od saizvšilaca u ostvarenju datog djela ima takvu ulogu koja je od bitnog značaja u procesu izvršenja djela, jer ako bi neko od saizvršilaca propustio da izvrši svoj dio zadatka, djelo ne bi moglo biti realizovano odn. ne bi moglo biti realizovano onako kako je planirano. Stoga će ulogu saizvršioca imati i lice koje je, u skladu sa prethodnim dogovorom da će izvršiti razbojništvo ili krađu, imalo zadatak da čeka u automobilu i ostale članove grupe nakon oduzetog novca i stvari, odveze ih sa mjesta razbojništva ili krađe, nakon čega su svi međusobno podijelili plijen.
Saizvršilaštvo se ostvaruje na 2 načina:
1) kada saizvršioci direktno učestvuju u izvršenju djela npr. više lica se dogovore da zajednički napadnu treće lice i zajednički ga ubiju. Radi se o saizvršilaštvu bez obzira ko je od njih nanio povrede - iz razloga što su se saizvršioci prethodno dogovorili da zajednički izvrše djelo i u tome su istrajali.
2) kada saizvršilac ne učestvuje direktno u izvršenju djela, ali preduzima druge radnje kojima na odlučujući način doprinosi izvršenju djela. npr. saizvšioci se dogovore da obiju prodavnicu skupocjenih aparata. Prilikom dogovora podijele uloge u procesu izvršenja djela tako da neki od njih čuvaju stražu, drugi vrše provaljivanje objekta, a treći odnose stvari. Čuvari u ovom slučaju ne učestvuju direktno u radnji izvršenja djela, jer niti vrše obijanje niti uzimaju stvari, ali oni se imaju tretirati kao saizvršioci jer su kod podjele uloga u izvršenju ovog djela dobili ulogu da čuvaju stražu i tako obezbjeđuju ostale u toku provaljivanja. Bez te njihove radnje, ostali ne bi pristupili tom djelu, tako da uloga čuvanja straže na odlučujući način doprinosi izvršenju djela.
Sporazum saizvršilaca može biti prećutan, a može slijediti iz konkludentnih radnji.
Za postojanje saizvršilaštva je potrebno da budu ispunjene subjektivne i objektivne pretpostavke:
1. Zajednička odluka o djelu - je subjektivna komponenta i ogleda se u tome da je svaki saizvršilac ima odluku i volju da zajednički sa drugima izvrši krivično djelo. Stoga saizvršilaštvo neće postojati u slučajevima "zajedničkog" izvršenja djela od strane više lica koja nisu znala jedno za drugo, odn. koja su djelovala bez zajedničke odluke, nezavisno jedno od drugog. Tada se zapravo radi o slučajnom (nehatnom) saizvršilaštvu ili paralelnom izvršilaštvu, (npr. dva lica ne znajući jedno za drugo daju otrov žrtvi ili npr. dva lica provale u objekat radi krađe stvari, nailazi treće lice koje koristi pogodnost, te iz provaljenog objekta uzima neke stvari za sebe). Svijest o zajedničkom djelovanju ne znači istovremeno i postojanje zajedničkog umišljaja o djelu, jer je riječ samo o svijesti o saizvršilačkoj radnji, dok svijest o posljedici djela koja je bitna za umišljaj, ne mora biti ista kod svih saizvršilaca, jer je moguće da na strani nekih od njih postoji samo nehat u odnosu na posljedicu.
2. Zajedničko izvršenje krivičnog djela - je objektivna komponenta koja znači da je saizvršilac onaj koji je preduzeo radnju izvršenja konkretnog djela ili preduzimanje nečeg drugog što na odlučujući način doprinosi izvršenju krivičnog djela. Tako, ako više lica zajednički ukradene stvari stavljaju u vreće i odnose u automobil, saizvršioci su u krađi; ako zajedno daju otrov žrtvi, ili je zajednički do smrti tuku motkama, ili je jedni tuku a drugi je za to vrijeme drže, saizvršioci su u ubistvu.
Nužno i prividno saizvršilaštvo:
Nužno saizvršilaštvo - postoji prilikom izvršenja onih djela gdje je po prirodi stvari, kao uslov za njihovo izvršenje, potrebno sudjelovanje više lica. Ono se pojavljuje u nekoliko modaliteta:
1) krivična djela susretanja - kad se radnje saizvršilaca nalaze se jedna nasuprot druge (npr. krivično djelo rodoskrvljenja).
2) konvergentna krivična djela - kada su radnje saizvršilaca usmjerene ka istom cilju (npr. oružana pobuna lica lišenih slobode).
3) divergentna krivična djela - kad su radnje saizvršilaca tj. njihovi interesi su u sukobu (npr. krivično djelo učestvovanja u tuči).
Prividno saizvršilaštvo - od nužnog saizvršilaštva treba razlikovati slučajeve kada kod izvršenja djela nužno učestvuju dva lica a zakon kažnjava samo jedno. (npr. vanbračna zajednica sa maloljetnim licem).
Slučajno (nehatno) saizvršilaštvo ili paralelno izvršilaštvo - postoji kada više lica sudjeluju u izvršenju istog djela, ali nezavisno jedni od drugih i bez ikakve svijesti i odluke o zajedničkom djelu. Svako od tih lica jeste izvršilac, ali oni nisu saizvršioci. npr. dva lica neovisno jedan od drugog daju otrov trećem licu i ono umre. Ova lica su izvršioci krivičnog djela ubistva, ali nisu saizvršioci. npr. treće lice naiđe na provaljenu prodavnicu iz koje druga lica iznose stvari, a prethodno su je obili. Treće lice uđe i ono uzme stvari za sebe, to lice je izvršilac krivičnog djela krađe, ali nije saizvršilac u krivičnom djelu teške krađe, jer su njegove radnje samostalne i usljedile su bez prethodnog dogovora sa ostalim licima.
Odgovornost saizvršilaca
Pravilo je da svaki saizvršilac odgovara u granicama svog umišljaja, odn. nehata. On ne odgovara za ekscese drugog saizvršioca. npr. ako se dvojica dogovore da nad trećim izvrše razbojništvo, te dočekaju to treće lice i upotrebom sile oduzmu mu novac, a nakon toga jedan od saizvršilaca ubije to lice. On će odgovarati za razbojništvo i ubistvo, a drugi samo za razbojništvo iz razloga što ubistvo nije obuhvaćeno dogovorom.
http://www.epravo.ba
Ako više osoba zajednički učini krivično djelo, učestvovanjem u učinjenju krivičnog djela ili preduzimajući što drugo čime se na odlučujući način doprinosi učinjenju krivičnog djela, svaka će se od njih kazniti kaznom propisanom za to krivično djelo.
SAIZVRŠILAŠTVO POSTOJI - kada više lice zajednički izvrše krivično djelo učestvovanjem u izvršenju krivičnog djela ili preduzimajući što drugo, čime se na odlučujući način doprinosi izvršenju krivičnog djela.
Saizvršilaštvo je dakle oblik izvršilaštva koji postoji - kada više lica, koja ispunjavaju sve uslove koji se zahtijevaju za izvršioca, na osnovu zajedničke odluke, svjesno i voljno, učine određeno krivično djelo.
O pravnoj prirodi saizvršilaštva postoji više teorija. Kako vidimo, naša pravna teorija i sudska praksa prihvataju teoriju podjele uloga u izvršenju djela. Dakle, saizvršilac je onaj učesnik koji zajedno sa drugima na bazi podjele rada djeluje na ostavrenju djela kao njihovom zajedničkom cilju. Za razliku od saučesnika u užem smislu (podstrekača i pomagača), saizvršoci ne učestvuju u djelu koje ostvaruje neko drugo lice (tuđem djelu), već svi zajednički ostvaruju (svoje) zajedničko djelo, pri čemu svaki od njih u tome daje svoj prilog koji je bitan i bez kojeg krivično djelo ne bi bilo ostvareno ili ne bi bilo ostvareno na zamišljeni način. To znači da svaki od saizvšilaca u ostvarenju datog djela ima takvu ulogu koja je od bitnog značaja u procesu izvršenja djela, jer ako bi neko od saizvršilaca propustio da izvrši svoj dio zadatka, djelo ne bi moglo biti realizovano odn. ne bi moglo biti realizovano onako kako je planirano. Stoga će ulogu saizvršioca imati i lice koje je, u skladu sa prethodnim dogovorom da će izvršiti razbojništvo ili krađu, imalo zadatak da čeka u automobilu i ostale članove grupe nakon oduzetog novca i stvari, odveze ih sa mjesta razbojništva ili krađe, nakon čega su svi međusobno podijelili plijen.
Saizvršilaštvo se ostvaruje na 2 načina:
1) kada saizvršioci direktno učestvuju u izvršenju djela npr. više lica se dogovore da zajednički napadnu treće lice i zajednički ga ubiju. Radi se o saizvršilaštvu bez obzira ko je od njih nanio povrede - iz razloga što su se saizvršioci prethodno dogovorili da zajednički izvrše djelo i u tome su istrajali.
2) kada saizvršilac ne učestvuje direktno u izvršenju djela, ali preduzima druge radnje kojima na odlučujući način doprinosi izvršenju djela. npr. saizvšioci se dogovore da obiju prodavnicu skupocjenih aparata. Prilikom dogovora podijele uloge u procesu izvršenja djela tako da neki od njih čuvaju stražu, drugi vrše provaljivanje objekta, a treći odnose stvari. Čuvari u ovom slučaju ne učestvuju direktno u radnji izvršenja djela, jer niti vrše obijanje niti uzimaju stvari, ali oni se imaju tretirati kao saizvršioci jer su kod podjele uloga u izvršenju ovog djela dobili ulogu da čuvaju stražu i tako obezbjeđuju ostale u toku provaljivanja. Bez te njihove radnje, ostali ne bi pristupili tom djelu, tako da uloga čuvanja straže na odlučujući način doprinosi izvršenju djela.
Sporazum saizvršilaca može biti prećutan, a može slijediti iz konkludentnih radnji.
Za postojanje saizvršilaštva je potrebno da budu ispunjene subjektivne i objektivne pretpostavke:
1. Zajednička odluka o djelu - je subjektivna komponenta i ogleda se u tome da je svaki saizvršilac ima odluku i volju da zajednički sa drugima izvrši krivično djelo. Stoga saizvršilaštvo neće postojati u slučajevima "zajedničkog" izvršenja djela od strane više lica koja nisu znala jedno za drugo, odn. koja su djelovala bez zajedničke odluke, nezavisno jedno od drugog. Tada se zapravo radi o slučajnom (nehatnom) saizvršilaštvu ili paralelnom izvršilaštvu, (npr. dva lica ne znajući jedno za drugo daju otrov žrtvi ili npr. dva lica provale u objekat radi krađe stvari, nailazi treće lice koje koristi pogodnost, te iz provaljenog objekta uzima neke stvari za sebe). Svijest o zajedničkom djelovanju ne znači istovremeno i postojanje zajedničkog umišljaja o djelu, jer je riječ samo o svijesti o saizvršilačkoj radnji, dok svijest o posljedici djela koja je bitna za umišljaj, ne mora biti ista kod svih saizvršilaca, jer je moguće da na strani nekih od njih postoji samo nehat u odnosu na posljedicu.
2. Zajedničko izvršenje krivičnog djela - je objektivna komponenta koja znači da je saizvršilac onaj koji je preduzeo radnju izvršenja konkretnog djela ili preduzimanje nečeg drugog što na odlučujući način doprinosi izvršenju krivičnog djela. Tako, ako više lica zajednički ukradene stvari stavljaju u vreće i odnose u automobil, saizvršioci su u krađi; ako zajedno daju otrov žrtvi, ili je zajednički do smrti tuku motkama, ili je jedni tuku a drugi je za to vrijeme drže, saizvršioci su u ubistvu.
Nužno i prividno saizvršilaštvo:
Nužno saizvršilaštvo - postoji prilikom izvršenja onih djela gdje je po prirodi stvari, kao uslov za njihovo izvršenje, potrebno sudjelovanje više lica. Ono se pojavljuje u nekoliko modaliteta:
1) krivična djela susretanja - kad se radnje saizvršilaca nalaze se jedna nasuprot druge (npr. krivično djelo rodoskrvljenja).
2) konvergentna krivična djela - kada su radnje saizvršilaca usmjerene ka istom cilju (npr. oružana pobuna lica lišenih slobode).
3) divergentna krivična djela - kad su radnje saizvršilaca tj. njihovi interesi su u sukobu (npr. krivično djelo učestvovanja u tuči).
Prividno saizvršilaštvo - od nužnog saizvršilaštva treba razlikovati slučajeve kada kod izvršenja djela nužno učestvuju dva lica a zakon kažnjava samo jedno. (npr. vanbračna zajednica sa maloljetnim licem).
Slučajno (nehatno) saizvršilaštvo ili paralelno izvršilaštvo - postoji kada više lica sudjeluju u izvršenju istog djela, ali nezavisno jedni od drugih i bez ikakve svijesti i odluke o zajedničkom djelu. Svako od tih lica jeste izvršilac, ali oni nisu saizvršioci. npr. dva lica neovisno jedan od drugog daju otrov trećem licu i ono umre. Ova lica su izvršioci krivičnog djela ubistva, ali nisu saizvršioci. npr. treće lice naiđe na provaljenu prodavnicu iz koje druga lica iznose stvari, a prethodno su je obili. Treće lice uđe i ono uzme stvari za sebe, to lice je izvršilac krivičnog djela krađe, ali nije saizvršilac u krivičnom djelu teške krađe, jer su njegove radnje samostalne i usljedile su bez prethodnog dogovora sa ostalim licima.
Odgovornost saizvršilaca
Pravilo je da svaki saizvršilac odgovara u granicama svog umišljaja, odn. nehata. On ne odgovara za ekscese drugog saizvršioca. npr. ako se dvojica dogovore da nad trećim izvrše razbojništvo, te dočekaju to treće lice i upotrebom sile oduzmu mu novac, a nakon toga jedan od saizvršilaca ubije to lice. On će odgovarati za razbojništvo i ubistvo, a drugi samo za razbojništvo iz razloga što ubistvo nije obuhvaćeno dogovorom.
http://www.epravo.ba
- By LegaForum