BiH Pravo

Prijedlog ZAKON O FISKALIZACIJI Republike Srpske


Predmet Zakona
Član 1.

Ovim zakonom uređuje se predmet fiskalizacije u Republici Srpskoj, obveznici fiskalizacije, postupak fiskalizacije, sadržaj fiskalnog računa, kao i druga pitanja od značaja za fiskalizaciju.

Definicije
Član 2.

(1) Pojedini izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeća značenja:
1) momenat prometa, u smislu ovog zakona, smatra se momenat kada je roba predata, odnosno usluga izvršena pojedinačnom kupcu ili kada je izvršeno plaćanje u zavisnosti koji je momenat ranije nastupio,
2) elektronski fiskalni uređaj je hardversko, softversko ili kombinovano rješenje koje koristi obveznik fiskalizacije radi izdavanja fiskalnog računa i prenosa podataka o fiskalnim računima u Sistem za upravljanje fiskalizacijom Poreske uprave, a koji se sastoji od jednog procesora fiskalnih računa i jednog ili više elektronskih sistema za izdavanje računa, odobrenih od Poreske uprave, kao i bezbjednosnog elementa izdatog od Poreske uprave,
3) sistem za upravljanje fiskalizacijom je sistem putem kojeg Poreska uprava preuzima sve podatke iz procesora fiskalnih računa, a ovlašćenim korisnicima dozvoljava pregled određenih podataka, upravlja procesorom fiskalnih računa svakog obveznika fiskalizacije od njegovog iniciranja do gašenja i kreira analize i izvještaje,
4) procesor fiskalnih računa je hardverski ili softverski element, čiju je upotrebu odobrila Poreska uprava, koji razmjenjuje podatke sa elektronskim sistemom za izdavanje računa i bezbjednosnim elementom, analizira podatke o prometima, formatira podatke kao fiskalni račun, stvara elektronski potpis, prosljeđuje fiskalni račun elektronskom sistemu za izdavanje računa, čuva podatke o prometima i prenosi fiskalne podatke u Sistem za upravljanje fiskalizacijom Poreske uprave,
5) elektronski sistem za izdavanje računa je hardverski ili softverski element, čiju je upotrebu odobrila Poreska uprava, u koji obveznik fiskalizacije unosi podatke o prometu i iz kojeg se izdaje fiskalni račun,
6) bezbjednosni element je hardverski ili softverski element koji sadrži elektronski certifikat obveznika fiskalizacije koji koristi procesor fiskalnih računa za potpisivanje računa i Poreska uprava da bi se spriječilo neovlašćeno korišćenje fiskalnih podataka koji se prenose u Sistem za upravljanje fiskalizacijom Poreske uprave, kao i za očuvanje integriteta podataka,
7) elektronski potpis je šifrovani digitalni kod koji identifikuje obveznika fiskalizacije i potvrđuje integritet procesora fiskalnih računa prilikom prenosa podataka u Sistem za upravljanje fiskalizacijom Poreske uprave,
8) poslovni prostor u smislu ovog zakona je svaki zatvoreni ili otvoreni prostor u kojem obveznik obavlja djelatnost, svaki samonaplatni uređaj – automat, ali i svako pokretno mjesto (vozilo, plovni objekat i slično) koje služi za obavljanje djelatnosti (uključujući i dio ili više dijelova jednog poslovnog prostora), kao i prostor koji obveznik fiskalizacije koristi samo povremeno ili privremeno radi obavljanja djelatnosti,
9) plaćanje je gotovinsko i bezgotovinsko izmirivanje obaveza za izvršeni promet robe ili usluga, odnosno avansno izmirivanje obaveza za budući promet roba ili usluga,
10) mjesto prometa je jedna ili više lokacija unutar poslovnog prostora na kojem poreski obveznik vrši naplatu robe ili usluge koju pruža.
(2) Gramatički izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu za označavanje muškog ili ženskog roda podrazumijevaju oba pola.

Predmet fiskalizacije
Član 3.

(1) Fiskalizacija je skup mjera i postupaka koje sprovode obveznici fiskalizacije i Poreska uprava Republike Srpske (u daljem tekstu: Poreska uprava) da bi se omogućila efikasna kontrola ostvarenog prometa robe, odnosno usluga posredstvom elektronskih fiskalnih uređaja.
(2) Predmet fiskalizacije je promet robe i usluga čije se plaćanje vrši gotovinski ili bezgotovinski, uključujući i promet izvršen putem samonaplatnih uređaja – automata.
(3) Gotovinskim plaćanjem iz stava 2. ovog člana smatra se plaćanje za izvršeni promet robe ili usluga u trenutku izdavanja fiskalnog računa novčanim sredstvima, platnom karticom, čekom, vaučerom, bonom i sličnim sredstvima plaćanja.
(4) Bezgotovinskim plaćanjem iz stava 2. ovog člana smatra se plaćanje kada poreski obveznik za izvršeni promet robe ili usluga vrši prenos sredstava na račun u finansijskoj instituciji drugog poreskog obveznika, kao i sva druga plaćanja koja se ne smatraju gotovinskim plaćanjem.

Obveznik fiskalizacije
Član 4.

(1) Obveznik fiskalizacije je lice koje je registrovano za obavljanje prometa robe i usluga.
(2) Obveznik fiskalizacije ima obavezu da u momentu prometa evidentira svaki pojedinačno ostvareni promet i to nezavisno od načina plaćanja (gotovinom, čekom, karticom, bezgotovinski i slično), uključujući i primljene avanse za budući promet, preko elektronskog fiskalnog uređaja.
(3) Obveznik fiskalizacije dužan je da u momentu prometa kupcu ili primaocu računa izda fiskalni račun.
(4) Izuzetno od stava 2. ovog člana, Vlada Republike Srpske (u daljem tekstu: Vlada) donosi uredbu kojom, polazeći od tehničkih i funkcionalnih karakteristika elektronskih fiskalnih uređaja i specifičnosti određene djelatnosti, određuje djelatnosti za čije obavljanje ne postoji obaveza evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja u smislu stava 2. ovog člana.
(5) Obveznik fiskalizacije koji obavlja djelatnosti oslobođene obaveze evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja, a istovremeno obavlja i djelatnosti koje nisu oslobođene od obaveze evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja, dužan je da svaki pojedinačni promet prilikom obavljanja djelatnosti koje nisu oslobođene evidentira preko elektronskog fiskalnog uređaja.



Sadržaj fiskalnog računa
Član 5.

(1) Fiskalni račun je fiskalni dokument kojim se potvrđuje da je pojedinačno ostvareni promet, uključujući i primljeni avans za budući promet, evidentiran u elektronskom fiskalnom uređaju.
(2) Fiskalni račun obavezno sadrži sljedeće podatke:
1) vrstu računa,
2) tip transakcije,
3) naziv obveznika fiskalizacije, jedinstvenu oznaku poslovnog prostora i mjesta prometa,
4) jedinstveni identifikacioni broj (JIB) obveznika fiskalizacije,
5) JIB pravnog lica ili lica koje samostalno obavlja djelatnost ako je korisnik isporučene robe i pruženih usluga, odnosno robe i usluga koje će biti isporučene ili pružene u slučaju primljenih avansa,
6) naziv, količinu, jedinicu mjere, cijenu po jedinici mjere, oznaku poreske stope i vrijednost evidentiranog prometa robe, odnosno usluga,
7) iznos popusta, ukoliko postoji,
8) specifikaciju poreskih stopa,
9) iznos poreza po poreskim stopama,
10) ukupan iznos poreza,
11) vrijednost prometa po poreskim stopama,
12) ukupnu vrijednost evidentiranog prometa, ukupan iznos za uplatu (uz napomenu ako je plaćanje izvršeno putem avansa), način plaćanja (gotovinom, čekom, karticom, bezgotovinski i sl.), uplaćen iznos i iznos razlike za povraćaj kupcu robe, odnosno usluga,
13) dan, mjesec, godinu, sat, minut i sekund sačinjavanja fiskalnog računa,
14) jedinstveni redni broj fiskalnog računa,
15) jedinstveni redni broj fiskalnog računa po vrsti računa i tipu transakcije,
16) identifikacioni broj operatera elektronskog sistema za izdavanje računa,
17) QR kod (skraćenica od engl. Quick Response kod, odnosno kod za brzi odgovor) za verifikaciju, koji sadrži sve elemente elektronskog potpisa kada se štampa fiskalni račun ili hiperlink za verifikaciju kada se fiskalni račun izdaje u elektronskoj formi,
18) poziv na broj drugog fiskalnog računa, odnosno drugog relevantnog dokumenta, ukoliko postoji potreba,
19) GTIN broj – globalni broj trgovinske jedinice (skraćenica od engl. Global Trade Item Number) ili drugi broj kojeg poreski obveznik koristi za jedinstvenu identifikaciju trgovinskih jedinica (dobara ili usluga) ukoliko ne postoji GTIN broj.
(3) Na fiskalnom računu koji se dostavlja kupcu nije obavezno da se nalaze podaci iz stava 2. tačka 19) ovog člana.
(4) Fiskalni račun može sadržati reklamne poruke u skladu sa zakonom, kao i druge podatke i informacije namijenjene kupcu.
(5) Ministar finansija (u daljem tekstu: ministar) donosi pravilnik kojim se propisuju vrste fiskalnih računa, tipovi transakcije, načini plaćanja i dostavljanja, kao i pojedinosti ostalih elemenata fiskalnog računa.

Obaveza izdavanja i dostavljanja fiskalnog računa
Član 6.

(1) Obveznik fiskalizacije dužan je da u momentu prometa, uključujući i primljeni avans za budući promet, izda fiskalni račun korišćenjem elektronskog fiskalnog uređaja.
(2) Obveznik fiskalizacije dostavlja kupcu fiskalni račun u štampanom, a izuzetno u digitalnom ili elektronskom obliku.
(3) Pravilnikom iz člana 5. stav 5. ovog zakona propisuju se uslovi koje je obveznik dužan ispuniti za dostavljanje fiskalnog računa u digitalnom ili elektronskom obliku.

Dobavljač elektronskog sistema za izdavanje računa
Član 7.

(1) Dobavljač elektronskog sistema za izdavanje računa je privredno društvo ili preduzetnik, koji obvezniku fiskalizacije isporučuje hardversko ili softversko rješenje potrebno za rad elektronskog fiskalnog uređaja odobrenog od Poreske uprave.
(2) Dobavljač iz stava 1. ovog člana može biti lice koje ima sjedište ili registrovanu poslovnu jedinicu u Republici Srpskoj i obavlja djelatnost iz oblasti računarsko programiranje, savjetovanje i pripadajuće djelatnosti.
(3) Elektronski sistem za izdavanje računa koji se može upotrebljavati u Republici Srpskoj, u skladu sa ovim zakonom, u promet može staviti samo dobavljač koji je prethodno odobren od Poreske uprave.
(4) Ministar donosi pravilnik kojim se propisuje način odobravanja i stavljanja u promet elektronskog sistema za izdavanje računa, kao i sadržaj registra dobavljača.

Operater fiskalnog sistema
Član 8.

(1) Operater fiskalnog sistema je jedno ili više privrednih društava odobrenih od Poreske uprave, koji je dužan da poreskom obvezniku omogući usklađivanje poslovanja sa ovim zakonom kroz procese implementacije, održavanja i podrške elektronskih fiskalnih uređaja.
(2) Elektronski fiskalni uređaj koji se može upotrebljavati u Republici Srpskoj, u skladu sa ovim zakonom, obavezno prethodno odobrava Poreska uprava.
(3) Elektronski fiskalni uređaji koji se daju na korišćenje poreskim obveznicima čine jedinstvenu mrežu elektronskih fiskalnih uređaja, kojom operater fiskalnog sistema raspolaže u svrhu nadogradnje, upravljanja i održavanja.
(4) Poreska uprava odobrava operatera fiskalnog sistema iz stava 1. ovog člana na osnovu sprovedenog postupka javnog poziva.
(5) Da bi dobio odobrenje iz stava 4. ovog člana, operater fiskalnog sistema dužan je ispunjavati sljedeće opšte uslove:
1) da ima sjedište u Republici Srpskoj i da ima registrovane djelatnosti: računarsko programiranje, djelatnost savjetovanja o računarima, tj. o računarskim sistemima, upravljanje računarskom opremom i sistemom, djelatnost bežične komunikacije, popravka komunikacione opreme, popravka elektronske i optičke opreme, popravka računara i periferne opreme i popravka električne opreme,
2) da obezbijedi garancije za kvalitetno vršenje poslova,
3) da posjeduje kadrovsku i tehničku opremljenost za postavljanje i servisiranje elektronskog fiskalnog uređaja,
4) da ima pozitivan poslovni rezultat u posljednje tri finansijske godine ili do momenta registracije, odnosno početka poslovanja ako je podnosilac prijave registrovan, odnosno počeo da radi prije manje od tri godine, 
5) da ima mjesta poslovanja na svim područjima na kojima Poreska uprava ima  svoje područne centre, 
6) da nema neizmirenih poreskih obaveza,
7) da dostavi Program saradnje, koji obavezno sadrži prava, način i rokove izvršavanja obaveza operatera fiskalnog sistema,
8) da u svom poslovanju primjenjuje međunarodne standarde kojim garantuje kvalitetno izvršavanje posla.
(6) Poreski obveznik ima pravo izbora saradnje sa bilo kojim operaterom fiskalnog sistema koji je dobio odobrenje iz stava 4. ovog člana.
(7) Troškove održavanja i podrške elektronskih fiskalnih uređaja snosi obveznik, a utvrđuju se troškovnikom, koji donosi operater fiskalnog sistema, uz prethodnu saglasnost Ministarstva.
(8) Subjekti iz stava 6. ovog člana ugovorom uređuju međusobna prava i obaveze u vezi sa održavanjem i podrškom elektronskih fiskalnih uređaja.
(9) Ministar donosi pravilnik kojim se detaljnije propisuju uslovi koje su operateri fiskalnog sistema dužni da ispunjavaju, način i postupak odobravanja operatera fiskalnog sistema, kao i oblik i sadržaj registra operatera fiskalnog sistema.

Vrste elektronskog fiskalnog uređaja
Član 9.

(1) Elektronski fiskalni uređaj može da koristi:
1) lokalni procesor fiskalnih računa, koji omogućava izdavanje fiskalnih računa čak i u slučaju privremenog ili trajnog prekida internet veze, ili
2) virtuelni procesor fiskalnih računa, koji se nalazi u Sistemu za upravljanje fiskalizacijom i koji omogućava izdavanje fiskalnih računa isključivo kroz stalnu internet vezu u realnom vremenu.
(2) Obveznik fiskalizacije dužan je da na svakom mjestu prometa koristi elektronski fiskalni uređaj koji posjeduje lokalni procesor fiskalnih računa.
(3) U slučaju gdje nije moguće korišćenje uređaja iz stava 2. ovog člana, obveznik fiskalizacije koristi elektronski fiskalni uređaj koji koristi virtuelni procesor fiskalnih računa.
(4) Poreska uprava odobrava obvezniku fiskalizacije korišćenje uređaja iz stava 3. ovog člana u slučaju ispunjenosti navedenog uslova.
(5) Operater fiskalnog sistema dužan je da obvezniku fiskalizacije dostavi isključivo elektronske fiskalne uređaje koji se sastoje od elemenata (procesor fiskalnih računa i elektronski sistem za izdavanje računa) čiju je upotrebu odobrila Poreska uprava.

Elementi elektronskog fiskalnog uređaja
Član 10.

(1) Elektronski fiskalni uređaj sastoji se od procesora fiskalnih računa, bezbjednosnog elementa i elektronskog sistema za izdavanje računa.
(2) Poreska uprava odobrava upotrebu procesora fiskalnih računa i elektronskog sistema za izdavanje računa.
(3) Postupak odobravanja sprovodi se putem internet stranice Poreske uprave, u Sistemu za upravljanje fiskalizacijom, a u skladu sa Tehničkim vodičem, koji donosi i objavljuje Poreska uprava.
(4) Obveznik fiskalizacije dužan je da prije početka korišćenja elektronskog fiskalnog uređaja provjeri da li je upotreba njegovih elemenata (procesor fiskalnih računa i elektronski sistem za izdavanje računa) odobrena od Poreske uprave.
(5) Poreska uprava vodi javno dostupan registar dobavljača, operatera fiskalnih sistema i elemenata elektronskog fiskalnog uređaja.
(6) Ministar donosi pravilnik kojim propisuje uslove, način i postupak odobravanja i upotrebe elemenata elektronskih fiskalnih uređaja, kao i izdavanja odobrenja, te oblik i sadržaj registra dobavljača i elemenata elektronskih fiskalnih uređaja.

Procesor fiskalnih računa
Član 11.

(1) Obveznik fiskalizacije dužan je da u momentu prometa svaki račun obradi posredstvom procesora fiskalnih računa i bezbjednosnog elementa (u daljem tekstu: fiskalizacija računa), kao i da Poreskoj upravi dostavlja podatke o izdatim fiskalnim računima putem stalne internet veze u realnom vremenu u trenutku prometa.
(2) Izuzetno od stava 1. ovog člana, ukoliko postoji prekid internet veze ili ona nije dostupna na mjestu prometa, obveznik fiskalizacije dostavlja Poreskoj upravi podatke o izdatim fiskalnim računima odmah po uspostavljanju internet veze ili posredstvom operatera fiskalnog sistema, a najkasnije u roku od pet dana od dana izdavanja pojedinačnog fiskalnog računa.
(3) Poreska uprava evidentira primljeni fiskalni račun koji je potpisan odgovarajućim elektronskim potpisom u propisanom obliku i strukturi poruke u Sistemu za upravljanje fiskalizacijom.
(4) Ukoliko podaci nisu dostavljeni Poreskoj upravi u realnom vremenu, u momentu prometa, obveznik fiskalizacije je dužan da podatke čuva u internoj memoriji elektronskog fiskalnog uređaja do momenta prenosa ovih podataka Poreskoj upravi u skladu sa stavom 2. ovog člana, nakon čega nema obavezu daljeg čuvanja podataka o izdatim fiskalnim računima u internoj memoriji elektronskog fiskalnog uređaja.
(5) Ministar donosi pravilnik kojim se uređuje vrsta, obim, oblik, način dostavljanja i čuvanja podataka o izdatim fiskalnim računima.

Bezbjednosni element
Član 12.

(1) Bezbjednosni element je dio elektronskog fiskalnog uređaja putem kojeg se obezbjeđuje funkcionalnost koja omogućava automatsku obustavu njegovog rada, unaprijed ili tokom eksploatacije, kao i da fiskalni računi budu provjerljivi u skladu sa ovim zakonom.
(2) Obveznik fiskalizacije dužan je da koristi bezbjednosni element za elektronsko potpisivanje fiskalnih računa za potrebe sprovođenja postupka fiskalizacije i potvrde identiteta prilikom razmjene podataka i informacija sa Poreskom upravom.
(3) Bezbjednosni element iz stava 1. ovog člana izdaje Poreska uprava u skladu sa ovim zakonom.
(4) Ministar donosi pravilnik kojim se propisuju uslovi za izdavanje, postupak izdavanja i način korišćenja bezbjednosnog elementa.

Elektronski sistem za izdavanja računa
Član 13.

(1) Elektronski sistem za izdavanje računa je hardverski ili softverski element, u koji obveznik fiskalizacije unosi podatke o prometu, a na osnovu kojeg se izdaje fiskalni račun.
(2) Samo onaj elektronski sistem za izdavanje računa koji je, u skladu sa ovim zakonom, prethodno odobren od Poreske uprave može se upotrebljavati u Republici Srpskoj.
(3) Elektronski sistem za izdavanje računa odobrava Poreska uprava u skladu sa članom 10. ovog zakona.
Obavještenja Poreskoj upravi
Član 14.

(1) Obveznik fiskalizacije dužan je da prije početka korišćenja elektronskog fiskalnog uređaja za izdavanje fiskalnih računa, Poreskoj upravi, elektronskim putem, dostavi podatke o svakom poslovnom prostoru i mjestu prometa u kojem će koristiti elektronski fiskalni uređaj.
(2) Izuzetno od stava 1. ovog člana, obveznici fiskalizacije koji djelatnost obavljaju bez poslovnog prostora, odnosno na otvorenom prostoru, nisu dužni dostaviti podatke o adresi na kojoj će koristiti elektronski fiskalni uređaj.
(3) U slučaju promjene podataka iz stava 1. ovog člana, po pojedinačnom poslovnom prostoru ili mjestu prometa, a naročito ako se elektronski fiskalni uređaj privremeno ne koristi ili djelatnost prestane da se obavlja u poslovnom prostoru ili dođe do promjene djelatnosti koja se obavlja u poslovnom prostoru, obveznik fiskalizacije dužan je da te podatke dostavi Poreskoj upravi najkasnije 24 sata prije nastanka promjene.
(4) Dostavljanje podataka iz stava 3. ovog člana odnosi se na elektronski fiskalni uređaj i ne utiče na dužnost obveznika fiskalizacije da registruje promjene poslovnih podataka koje se, prema odredbama posebnih propisa, upisuju u registar kod nadležnog registracionog organa.
(5) Nakon prijema podataka iz stava 1. ovog člana, Poreska uprava je dužna da generiše jedinstvenu oznaku poslovnog prostora i jedinstvenog mjesta prometa koja će se koristiti u elektronskom fiskalnom uređaju.
(6) Odredbe st. 1, 3. i 5. ovog člana primjenjuju se i na postupak dostavljanja podataka o samonaplatnom uređaju – automatu.
(7) Ministar donosi pravilnik kojim se propisuje način dostavljanja podataka Poreskoj upravi i generisanje oznake poslovnog prostora i mjesta prometa.

Provjera fiskalnih računa
Član 15.

(1) Kupci i primaoci fiskalnih računa mogu provjeriti da li je njihov fiskalni račun izdat u skladu sa odredbama ovog zakona odmah po izdavanju fiskalnog računa.
(2) Ministar finansija donosi pravilnik o načinu provjere fiskalnih računa.

Nadzor nad primjenom Zakona
Član 16.

(1) Upravni nadzor nad primjenom ovog zakona vrši Ministarstvo finansija.
(2) Inspekcijski nadzor nad primjenom ovog zakona vrši Poreska uprava.
(3) Inspekcijski nadzor nad obavezom izdavanjem fiskalnih računa vrši i Republička uprava za inspekcijske poslove, posredstvom republičkog tržišnog inspektora i tržišnog inspektora u jedinicama lokalne samouprave, u dijelu izdavanja fiskalnih računa.

Mjera zabrane obavljanja djelatnosti
Član 17.

(1) U slučaju da prilikom nadzora inspektor utvrdi da obveznik fiskalizacije u momentu prometa ne evidentira ostvareni promet, uključujući i primljene avanse za budući promet preko elektronskog fiskalnog uređaja, izriče obvezniku fiskalizacije zabranu obavljanja djelatnosti od 30 dana.
(2) U slučaju da obveznik fiskalizacije u roku od godinu dana od dana izvršenja prekršaja iz stava 1. ovog člana ponovo izvrši isti prekršaj, inspektor mu izriče zabranu obavljanja djelatnosti od 60 dana.

Izvršenje mjere zabrane obavljanja djelatnosti
Član 18.

(1) Ovlašćeni inspektor mjeru zabrane obavljanja djelatnosti iz člana 17. ovog zakona izriče usmenim rješenjem, a pismeni otpravak tog rješenja izrađuje u roku od tri dana od dana donošenja rješenja, odnosno njegovog usmenog izricanja.
(2) Usmeno rješenje iz stava 1. ovog člana izvršava se pečaćenjem poslovnog prostora u kojem poreski obveznik obavlja djelatnost, službenim pečatom nadležne inspekcije i vidno obilježava oznakom te inspekcije, pri čemu je poreski obveznik dužan da osigura iznošenje kvarljivih namirnica iz prostora, te preduzme sve bezbjednosne i druge mjere da ne bi došlo do nastanka štete.
(3) Mjera zabrane obavljanja djelatnosti iz člana 17. ovog zakona pečaćenjem poslovnog prostora neće se izvršiti ukoliko poreski obveznik u roku od 48 sati od izricanja usmenog rješenja dostavi ovlašćenom inspektoru dokaz o uplati novčane kazne izrečene prekršajnim nalogom za izvršeni prekršaj iz člana 4. stav 2. ovog zakona.
(4) U slučaju iz stava 3. ovog člana, ovlašćeni inspektor obustavlja upravni postupak.
(5) Ministar donosi pravilnik kojim se propisuju postupak i način izvršenja mjere zabrane obavljanja djelatnosti.

Otklanjanje nepravilnosti
Član 19.

(1) Ako se u postupku nadzora utvrdi povreda ovog zakona ili propisa donesenih na osnovu ovog zakona, odnosno nepravilnost u njihovoj primjeni, osim povrede za koju se izriče mjera iz člana 17. ovog zakona, inspektor donosi rješenje kojim se obvezniku fiskalizacije nalaže da u roku ne kraćem od sedam dana, a ne dužem od 30 dana, otkloni utvrđene povrede, odnosno nepravilnosti.
(2) Ako obveznik fiskalizacije ne postupi po rješenju iz stava 1. ovog člana u ostavljenom roku, Poreska uprava preduzima mjeru privremene zabrane obavljanja djelatnosti.
(3) Dejstvo mjere iz stava 2. ovog člana traje dok obveznik fiskalizacije ne otkloni utvrđene povrede, odnosno nepravilnosti.

Neevidentiranje prometa i neizdavanje fiskalnog računa
Član 20.

(1) Novčanom kaznom od 8.000 KM do 24.000 KM kazniće se za prekršaj pravno lice – obveznik fiskalizacije, ako:
1) ne evidentira svaki pojedinačno ostvareni promet, uključujući i primljene avanse za budući promet preko elektronskog fiskalnog uređaja (član 4. stav 2),
2) izda fiskalni račun koji ne sadrži obavezne propisane podatke ili sadrži neispravne podatke koji su od značaja za visinu poreske obaveze (član 5),
3) u momentu prometa ne izda fiskalni račun korišćenjem elektronskog fiskalnog uređaja koji se sastoji od elemenata (procesor fiskalnih računa i elektronski sistem za izdavanje računa) čija je upotreba odobrena od Poreske uprave (član 7),
4) na svakom mjestu prometa ne obezbijedi nesmetan rad elektronskog fiskalnog uređaja iz člana 9. st. 2. i 3. ovog zakona,
5) izda račun koji nije fiskalizovan u momentu prometa (član 11. stav 1).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu, novčanom kaznom od 2.000 KM do 6.000 KM.
(3) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se preduzetnik ili lice koje profesionalno obavlja samostalnu djelatnost, novčanom kaznom od 4.000 KM do 12.000 KM.

Ponovljeni prekršaj
Član 21.

U slučaju da obveznik fiskalizacije u roku od godinu dana od dana izvršenja prekršaja iz člana 20. stav 1. tačka 1) ovog zakona ponovo izvrši isti prekršaj, kazniće se novčanom kaznom u dvostrukom iznosu u odnosu na kaznu iz člana 20. ovog zakona.

Nekorišćenje bezbjednosnog elementa i nedostavljanje podataka o
izdatim fiskalnim računima
Član 22.

(1) Novčanom kaznom od 2.500 KM do 7.500 KM kazniće se za prekršaj pravno lice – obveznik fiskalizacije, ako:
1) ne koristi odgovarajući bezbjednosni element (član 12),
2) ne dostavlja podatke o izdatim fiskalnim računima Poreskoj upravi putem stalne internet veze u realnom vremenu, u momentu prometa (član 11. stav 1),
3) ne dostavlja podatke o izdatim fiskalnim računima Poreskoj upravi periodično, odmah po uspostavljanju internet veze, a najkasnije u roku od pet dana od dana izdavanja pojedinačnog fiskalnog računa (član 11. stav 2).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu, novčanom kaznom od 500 KM do 1.500 KM.
(3) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se preduzetnik i lice koje profesionalno obavlja samostalnu djelatnost, novčanom kaznom od 1.000 KM do 3.000 KM.

Nedostavljanje podataka o poslovnim prostorijama
Član 23.

(1) Novčanom kaznom od 2.000 KM do 6.000 KM kazniće se za prekršaj pravno lice – obveznik fiskalizacije, ako:
1) prije početka korišćenja elektronskog fiskalnog uređaja ne dostavi Poreskoj upravi elektronskim putem podatke o poslovnim prostorima i mjestu prometa u kojima će koristiti taj elektronski fiskalni uređaj (član 11. stav 1),
2) u roku od 24 sata prije nastanka promjene podataka iz člana 11. stav 1. ovog zakona ne dostavi podatke Poreskoj upravi (član 11. stav 3).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu, novčanom kaznom od 400 KM do 1.200 KM.
(3) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se preduzetnik i lice koje profesionalno obavlja samostalnu djelatnost, novčanom kaznom od 800 KM do 2.400 KM.



Neodobreni elektronski fiskalni uređaji
Član 24.

(1) Novčanom kaznom od 10.000 KM do 30.000 KM kazniće se operater fiskalnog sistema koji obvezniku fiskalizacije dostavi elektronski fiskalni uređaj čija upotreba nije odobrena od Poreske uprave (član 8. stav 2).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu, novčanom kaznom od 1.500 KM do 4.500 KM.

Neodobreni elektronski sistem za izdavanje računa
Član 25.

(1) Novčanom kaznom od 5.000 KM do 15.000 KM kazniće se dobavljač elektronskog sistema za izdavanje računa koji obvezniku fiskalizacije dostavi elektronski sistem za izdavanje računa čija upotreba nije odobrena od Poreske uprave (član 7. stav 1).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu, novčanom kaznom od 1.000 KM do 3.000 KM.
(3) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se lice koje obavlja samostalnu djelatnost, novčanom kaznom od 2.500 KM do 7.500 KM.

Obaveza usklađivanja
Član 26.

(1) Obveznici fiskalizacije dužni su da svoje poslovanje usklade sa ovim zakonom u rokovima propisanim pravilnikom o dinamici fiskalizacije.
(2) Dosadašnji obveznici fiskalizacije koji su bili dužni da registruju svaki pojedinačni promet robe i usluga preko postojećih fiskalnih kasa, dužni su da do momenta uspostavljanja fiskalne konekcije sa Poreskom upravom, prema odredbama ovog zakona, nastave da evidentiraju svaki pojedinačni promet robe i usluga preko fiskalne kase u skladu sa zakonom koji je važio do stupanja na snagu ovog zakona.
(3) Lica koja u prelaznom periodu ispune uslove da postanu obveznici fiskalizacije, dužna su da, kao i dosadašnji obveznici, postupaju u skladu sa stavom 2. ovog člana.
(4) Djelatnosti koje su do donošenja ovog zakona bile oslobođene obaveze evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja, dužne su da usklade svoje poslovanje sa ovim zakonom u rokovima propisanim Uredbom o djelatnostima za čije obavljanje ne postoji obaveza evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja i pravilnikom o dinamici fiskalizacije.
(5) Trošak inicijalne fiskalizacije obveznika fiskalizacije snosi budžet Republike Srpske.
(6) Ministar donosi pravilnik kojim se uređuje dinamika fiskalizacije, kao i način finansiranja inicijalne fiskalizacije za sve obveznike fiskalizacije u Republici Srpskoj.

Rokovi za donošenje podzakonskih akata
Član 27.

(1) Vlada će u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona donijeti uredbu o djelatnostima za čije obavljanje ne postoji obaveza evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja (član 4. stav 4).
(2) Ministar će u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona donijeti:
1) pravilnik o fiskalnom računu (član 5. stav 5, član 11. stav 5. i član 15. stav 2),
2) pravilnik o odobravanju operatera fiskalnog sistema (član 8. stav 9),
3) pravilnik o odobravanju i upotrebi elemenata elektronskih fiskalnih uređaja, kao i registru elemenata elektronskih fiskalnih uređaja (član 7. stav 4, član 10. stav 6. i član 12. stav 4),
4) pravilnik o dostavljanju podataka i generisanju oznake poslovnog prostora i mjesta prodaje (član 14. stav 7),
5) pravilnik o izvršenju mjere zabrane obavljanja djelatnosti (član 18. stav 5),
6) pravilnik o dinamici fiskalizacije (član 26. stav 6).

Prestanak važenja ranijeg zakona
Član 28.

Stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o fiskalnim kasama („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 69/07, 1/11, 65/14, 21/15 i 58/19).

Stupanje na snagu Zakona
Član 29.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srpske“.



Broj: PREDSJEDNIK
Datum: NARODNE SKUPŠTINE

Nedeljko Čubrilović


OBRAZLOŽENJE
PRIJEDLOGA ZAKONA O FISKALIZACIJI


I USTAVNI OSNOV

Ustavni osnov za donošenje Zakona o fiskalizaciji sadržan je u Amandmanu XXXII na član 68. t. 6. i 8. Ustava Republike Srpske, prema kojima Republika Srpska, između ostalog, uređuje i obezbjeđuje svojinske i obligacione odnose i zaštitu svih oblika svojine, pravni položaj preduzeća i drugih organizacija, kao i osnovne ciljeve i pravce privrednog, naučnog, tehnološkog, demografskog i socijalnog razvoja poljoprivrede i sela, korišćenje prostora, politiku i mjere za usmjeravanje razvoja i robne rezerve.
Članom 70. tačka 2. Ustava Republike Srpske propisano je da Narodna skupština Republike Srpske donosi zakone, druge propise i opšte akte.

II USKLAĐENOST SA USTAVOM, PRAVNIM SISTEMOM I PRAVILIMA NORMATIVNOPRAVNE TEHNIKE

Prema Mišljenju Republičkog sekretarijata za zakonodavstvo, broj: 22.03-020-3420/21 od 30. novembra 2021. godine, ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u Amandmanu XXXII na član 68. t. 6. i 8. Ustava Republike Srpske, prema kojima Republika, između ostalog, uređuje i obezbjeđuje svojinske i obligacione odnose, zaštitu svih oblika svojine, pravni položaj preduzeća i drugih organizacija, kao i osnovne ciljeve i pravce privrednog razvoja i politiku i mjere za usmjeravanje razvoja. Takođe, članom 70. tačka 2. Ustava Republike Srpske propisano je da Narodna skupština donosi zakone, druge propise i opšte akte.
Ovaj sekretarijat je na Nacrt zakona o fiskalizaciji, aktom broj: 22.03-020-2234/21 od 30. jula 2021. godine, dao pozitivno mišljenje, a Narodna skupština je Nacrt zakona usvojila na Osamnaestoj redovnoj sjednici, održanoj 30. septembra 2021. godine.
Razlozi za donošenje ovog zakona sadržani su u potrebi daljeg razvijanja i unapređenja sistema fiskalizacije s ciljem suzbijanja „sive ekonomije“ u Republici Srpskoj.
Razlike između Nacrta i Prijedloga zakona, koje su rezultat skupštinske i javne rasprave, ogledaju se u tome da je izmijenjena odredba kojom se uređuje dobavljač elektronskog sistema za izdavanje računa. Pored uslova koji se odnose na oblik organizovanja, dobavljač može biti lice koje ima sjedište ili registrovanu poslovnu jedinicu u Republici Srpskoj i obavlja djelatnost iz oblasti računarsko programiranje, savjetovanje i pripadajuće djelatnosti. Elektronski sistem za izdavanje računa u promet može staviti samo dobavljač koji je prethodno odobren od Poreske uprave.
Analizom rješenja iz okruženja obrađivač je predložio uvođenje u sistem fiskalizacije operatera fiskalnog sistema. Operater fiskalnog sistema je jedno ili više privrednih društava odobrenih od Poreske uprave, čija je obaveza da poreskom obvezniku omogući implementaciju, održavanje i podršku elektronskih fiskalnih uređaja. Poreska uprava odobrava operatera fiskalnog sistema ako ispunjava propisane uslove. Poreski obveznik ima pravo izbora saradnje sa bilo kojim operaterom fiskalnog sistema koji je dobio odobrenje, a međusobna prava i obaveze u vezi sa održavanjem i podrškom elektronskih fiskalnih uređaja regulišu se ugovorom. https://www.anwalt-derbeste.de
Ostale razlike Prijedloga u odnosu na Nacrt zakona odnose se na usklađivanje pojedinih odredaba Zakona sa naprijed navedenim izmjenama, njihovo potpunije uređivanje, kao i tehničko poboljšanje teksta Zakona.
Obrađivaču su date određene sugestije koje su se odnosile na poboljšanje i preciziranje formulacija ovog zakona, kao i na njegovo usklađivanje sa Pravilima za izradu zakona i drugih propisa Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 24/14), a koje je obrađivač u potpunosti prihvatio i ugradio u tekst Prijedloga.
Budući da je Republički sekretarijat za zakonodavstvo utvrdio da je ovaj Prijedlog usklađen sa Ustavom, pravnim sistemom Republike i Pravilima za izradu zakona i drugih propisa Republike Srpske, mišljenja smo da se Prijedlog zakona o fiskalizaciji može uputiti dalje na razmatranje.

III USKLAĐENOST SA PRAVNIM PORETKOM EVROPSKE UNIJE

Prema Mišljenju Ministarstva za evropske integracije i međunarodnu saradnju, broj: 17.03-020-3439/21 od 30. novembra 2021. godine, a nakon uvida u propise Evropske unije i analize Prijedloga zakona o fiskalizaciji, nisu ustanovljeni obavezujući izvori prava EU koji se odnose na materiju dostavljenog prijedloga. Zbog toga u Izjavi o usklađenosti stoji ocjena „neprimjenjivo“.

IV RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA

Programom ekonomskih reformi Republike Srpske za 2020–2022. godinu, kao i za 2021–2023. godinu, Vlada Republike Srpske je predložila, a Narodna skupština Republike Srpske podržala ciljeve, mjere i pravce razvoja privrede Republike Srpske u periodu za koji se ovaj dokument usvaja.
Jedan od osnovnih ciljeva kojima svaka privreda teži je smanjenje sive zone koja sa jedne strane onemogućava tržišnu konkurenciju, a sa druge umanjuje prihode svih budžeta, a što za posljedicu neminovno ima umanjenje obima servisiranja javnih potreba jedne države. Registrovanje prometa putem fiskalnih uređaja je jedan od najboljih načina suzbijanja te sive zone poslovanja koja se u najvećem dijelu odvija u poslovanju sa gotovim novcem.
Dakle, sa osnovnim ciljem suzbijanja sive ekonomije, u Republici Srpskoj je prvo u okviru projekta „Podrška reformi poreskog sistema u BiH“, od strane „UK Aid“ i Ambasade Ujedinjenog Kraljevstva u BiH, a po uputstvima Ministarstva finansija od 10. jula 2018. godine izrađena „Cost-benefit“ analiza implementacije „ON-LINE“ fiskalizacije, a kasnije od strane Radne grupe za fiskalizaciju, imenovane rješenjem ministra finansija broj: 06.07/111-169/19 od 28. oktobra 2019. godine izrađena je Analiza stanja elektronske fiskalizacije u Republici Srpskoj (februar 2020. godine).
Obje urađene analize ukazale su na potrebu mijenjanja postojećeg sistema fiskalizacije, te ukazale na negativne strane postojećeg sistema, zbog čega je formirana Radna grupa za izradu Zakona o fiskalizaciji u čijem sastavu su predstavnici svih relevantnih institucija koje u određenom dijelu nadležnosti imaju ulogu ili utiču na regulisanje tržišta.
Naime, postojeći sistem fiskalizacije u Republici Srpskoj uveden je Zakonom o fiskalnim kasama („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 69/07), ali je u praksi zaživio od druge polovine 2008. godine kada je izvršena prva fiskalizacija i kada je Poreska uprava Republike Srpske uspostavila tehnički sistem za preuzimanje podataka sa fiskalnih sistema, kao i softversku i proceduralnu podršku za kompletan poslovni proces od fiskalizacije do kontrole obveznika fiskalizacije.
Primijenjen je model fiskalizacije koji je sa uspjehom prvi put realizovan u Republici Srbiji 2003. godine, tako da je osnovni tehnički koncept i zakonodavni okvir u cijelosti sačinjen na osnovu takvog rješenja uz određena prilagođavanja i unapređenja.
Model fiskalizacije koji je primijenila Republika Srbija u tom momentu predstavljao je kvalitativni iskorak u odnosu na modele primjenjivane do tada u drugim zemljama, pri čemu su centralizovanim i automatizovanim prikupljanjem podataka o dnevnim prometima sa fiskalnih sistema stvoreni značajni potencijali za upravljanje rizikom poreske kontrole, odnosno primjene naprednih metoda u selekciji poreskih obveznika za inspekcijski nadzor. To je bio jedan od najznačajnijih argumenata za primjenu ovog modela fiskalizacije i u Republici Srpskoj, iako ti potencijali nisu ni približno iskorišćeni u projektovanom kapacitetu, naročito kada je u pitanju analiza rizika.
Pored niza pozitivnih efekata, prije svega u domenu povećanja stepena kontrole nad prometom robe i usluga, a samim tim i povećanja poreskih prihoda i smanjenju margine „sive ekonomije“, primijenjeni model je imao i određene negativne efekte.
Zbog strogog, kompleksnog i skupog procesa certifikacije fiskalnih sistema, s jedne strane, stvoreni su novi zahtjevi za izgradnju institucionalnih kapaciteta za praćenje fiskalizacije, prije svega u Ministarstvu finansija i Poreskoj upravi Republike Srpske. Sa druge strane, koncepcija ovlašćivanja proizvođača fiskalnih sistema (certifikaciju je vršila ovlašćena laboratorija na Elektrotehničkom fakultetu za naknadu koju su plaćali proizvođači fiskalnih sistema, što je dodatno uticalo na poskupljenje krajnjih proizvoda i brzinu izbacivanja novih modela na tržiše), kao specifičnih strogo namjenskih tehničkih uređaja, dovela je do limitiranja tržišta ovih vrlo važnih i široko prisutnih uslužnih tehničkih uređaja za izdavanje računa, što je imalo za rezultat mali broj uređaja koji obveznicima fiskalizacije stoje na raspolaganju za korišćenje i njihovom relativno visokom nabavnom cijenom.
Sve to je imalo za rezultat određeno povećanje operativnih troškova poslovanja za poslovnu zajednicu, kao i povećanje procedura za početak poslovanja. U svakom slučaju evidentno je da je nabavna cijena fiskalnih uređaja bila visoka u poređenju sa istovrsnim uređajima opšte namjene (proporcije se kreću od 2,5 do čak 4 puta), da je izbor na tržištu vrlo mali i sveden na sisteme tri proizvođača, 15 modela/kompleta fiskalnih sistema (osam fiskalnih kasa i sedam modela fiskalnih štampača sa softverskom aplikacijom i pripadajućim GPRS terminalima – osam tipova terminala), te da se uglavnom radi o uređajima na granici tehnološke kompatibilnosti sa modernim PC računarskim i softverskim sistemima. Obaveza potpisivanja ugovora sa ovlašćenim serviserima fiskalnih sistema, periodični troškovi (zamjena fiskalnih modula i sl.), kao i činjenica da se nijedan fiskalni sistem ne može staviti u funkciju, niti u ponovnu funkciju (nakon zamjene fiskalnih modula) bez fizičkog prisustva poreskog inspektora, govori o dodatnom teretu koji je ovako koncipiran proces fiskalizacije nametnuo na poslovne subjekte kao i na Poresku upravu Republike Srpske.
Pored svega pomenutog, svi subjekti fiskalizacije imaju obavezu sprovođenja obaveznih procedura izrade periodičnih izvještaja, sprovođenja procedure pripreme dnevnih izvještaja za slanje, koje se obavezno sprovode nakon svršetka radnog vremena i druge eksplicitno i implicitno povezane procedure koje zaposleni na svom radnom mjestu moraju da sprovode da bi sistem funkcionisao.
Jedna od primijećenih nuspojava limitiranja tržišta fiskalnih sistema je prinuđenost lokalnih IT kompanija da potpišu ugovore o obavljanju distributerskih i usluga servisiranja fiskalnih sistema sa jednim od tri ovlašćena proizvođača (radi sticanja statusa „ovlašćenih servisa fiskalnih sistema“), vrlo često pod nepovoljnim uslovima, nerijetko bez adekvatne i pravovremene podrške kada je u pitanju snabdijevanje fiskalnim sistemima, rezervnim dijelovima i dr., dok su na drugoj strani ovlašćeni servisi podnijeli najveći teret obaveza obezbjeđivanja adekvatne obuke, tehničke podrške pa i podrške poreskim inspektorima tokom fiskalizacije. Posljedice tog nepovoljnog položaja su osjećali kako ovlašćeni distributeri/servisi na svojim poslovnim rezultatima, tako i obveznici fiskalizacije ukoliko servisi nisu bili u mogućnosti da ih adekvatno opsluže.
Osim svega navedenog, neosporno je da je sprovođenje ovog zakona angažovalo znatne dodatne finansijske i ljudske resurse na strani institucija Republike Srpske, što je prouzrokovalo velika naprezanja jer je na ime sprovođenja ovog sistema Poreska uprava Republike Srpske dobila dodatna sredstva samo za nabavku neophodne hardverske opreme za izgradnju sistema.
Jedan od problema koji je ostao neriješen u praksi sve do danas jeste sprovođenje procedure vještačenja fiskalnih sistema koji su izuzeti od obveznika zbog raznih razloga, najčešće zbog sumnje u njihovu usklađenost sa propisima. Taj posao je trebalo po Zakonu da bude povjeren ovlašćenoj laboratoriji, ali se u praksi procedura pokazala potpuno nefunkcionalna. Tako da je i tu jedan od uzroka pojave koja je uočena – da su neki poreski obveznici pronašli način da zaobiđu stroge zahtjeve za funkcionalne i tehničke karakteristike fiskalnih sistema i prometuju robu i usluge izdajući fiktivne fiskalne račune (koji izgledom čak ne odstupaju od propisane forme), odnosno račune koji ne ulaze u dnevne izvještaje o prometu koji se dostavljaju Poreskoj upravi na dnevnom nivou. Navedena pojava je uzela maha i postojeći kapaciteti Poreske uprave Republike Srpske nemaju na nju adekvatan odgovor, tako da je i to jedan od snažnih motiva da se pređe na sistem koji po svojoj postavci onemogućava takav način rada u redovnom režimu. Pored korišćenja paralelnih uređaja sa kojih se izdaju nefiskalni računi, prisutna je i pojava korišćenja defiskalizovanih certifikovanih fiskalnih uređaja sa kojih se izdaju računi koji potpuno odgovaraju propisanom izgledu fiskalnog računa (osim JIB-a obveznika kojeg prosječan kupac ne primjećuje), ali se tako ostvareni promet ne dostavlja na server Poreske uprave putem dnevnih izvještaja jer je sistem defiskalizovan.
Sve to ukazuje na činjenicu da je osnivanje novog i proširenje postojećeg biznisa, kao i samo poslovanje finansijski i proceduralno opterećeno u interesu postizanja ciljeva fiskalizacije. Svako rješenje koje će uticati na smanjenje povezanih operativnih troškova i redukovanje procedura ili njihovu automatizaciju, sigurno će imati pozitivne efekte na poslovno okruženje u Republici Srpskoj.
Na osnovu navedenog, ovim zakonom predložen je sistem fiskalizacije sa sljedećim pozitivnim karakteristikama u odnosu na postojeći sistem:

1. Fiskalni račun

Trenutni fiskalni račun u Republici Srpskoj se izdaje iz fiskalne memorije koja je fizički zaštićena i kao takva sinhronizuje podatke jednom dnevno sa poreskom upravom putem GPRS mreže. Količina i način prenosa podataka je veoma ograničavajuća. Ovakav način izdavanja i sinhronizacije podataka omogućava stvaranje sivog tržišta jer je na poreskom obvezniku izbor šta će i kada prijaviti. Jedina protivmjera je inspekcijski nadzor, koji nije moguće izvesti u tolikom broju da bi bilo kvalitetno. Kako je zaštita na računu fizičke prirode, tj. putem elemenata računa, takav račun je veoma lako falsifikovati da ga je teško razlikovati od originala.
Sa druge strane, u okviru novog sistema fiskalizacije, cjelokupan promet koji se registruje u prodaji biće momentalno zabilježen u vidu izdatog QR koda koji se oslanja na blokčejn tehnologiju. Iako se u slučaju postojanja stalne internet konekcije cjelokupan promet prijavljuje Poreskoj upravi momentalno, u slučaju nestanka ili nepostojanja internet konekcije promet se može prenositi do Poreske uprave putem skeniranja QR koda. U praksi to znači da ukoliko je poreski obveznik izdao 100 računa, a promet nije prijavio putem internet veze, dovoljno je da se skenira QR kod od tri računa kako bi se uz pomoć blokčejn tehnologije izgradile kompletne informacije o svih 100 računa sa pojedinačnim iznosima prometa. Važno je napomenuti da prilikom uspostavljanja internet veze poreski obveznik, odnosno elektronski fiskalni uređaj će razmijeniti informacije o svih 100 računa, uključujući i artikle na tim računima. Ova tehnologija omogućava da i sam sistem za upravljanje fiskalizacijom bude nedostupan, tj. da se desi havarija, ali da na terenu kod poreskih obveznika fiskalni sistem radi nesmetano.
Račune sa izdatim QR kodom je praktično nemoguće falsifikovati, jer osim vizuelno sadržanih elemenata računa, postoji i element digitalne autentičnosti svakog računa koji je lako provjerljiv skeniranjem QR koda.
Fiskalni račun nove generacije je moguće, osim štampanja, izdati i na druge načine, kao što je slanjem imejlom, aplikacijom, SMS-om, prikazom QR koda na ekranu itd.
Kako bi ovakav sistem u potpunosti funkcionisao, neophodno je da prilikom svakog izdavanja računa, račun bude potpisan lokalnim sigurnosnim elementom sa lokalnog fiskalnog uređaja.

2. Elektronski fiskalni uređaj

Postojeći fiskalni uređaj se zasniva na zaštićenoj memoriji i modulu za GPRS komunikaciju. Ovakva tehnologija i uređaji su zastupljeni na tržištu već tridesetak godina i smatraju se zastarjelom, jer je proizvodnja takvih uređaja skupa, a mogućnosti ograničene i ne prilagođene potrebama današnjice. Sve ovo dovodi do neefikasne mreže fiskalnih uređaja, gdje se otvara prostor za sivo tržište, omogućavajući plasman fiskalnih uređaja koji nisu pod kontrolom Poreske uprave. Ovakav sistem zahtijeva i kompleksnu mrežu proizvođača, distributera i servisera kako bi cijeli sistem funkcionisao. Dugo vrijeme čekanja prilikom kvara fiskalnog uređaja sprečava poreskog obveznika da vrši prodaju.
Funkcionalnost postojećih uređaja je ograničena na štampanje i izdavanje računa.
Sa druge strane, fiskalni uređaji nove generacije se zasnivaju na kvalitetnim i naprednim sigurnosnim elementima i mogućnostima kojima uređaj raspolaže. Kako je jezgro sistema generisanje QR koda, koji je izgrađen od sigurnosnih elemenata, ti elementi moraju biti izrađeni po najvišim svjetskim standardima. U tu svrhu treba koristiti sigurnosne standardne protokole i protokole koji se koriste za novčane transakcije u bankarskom sektoru. Na taj način će sam sistem i uređaj postići najviši stepen sigurnosti.
Kako bi se pratili trendovi i potrebe koje diktira pojava novih tehnologija, neophodno je da uređaj bude multifunkcionalan i da predvidi potrebe Republike Srpske i uskladi sa digitalizacijom društva. To podrazumijeva da uređaj, osim izdavanja fiskalnih računa, omogući druge funkcionalnosti koje doprinose poboljšanju kvaliteta zadovoljavanja javnih potreba.
Fiskalni uređaj nove generacije treba da ima mogućnost štampanja i skeniranja QR kodova. Kako QR kod sve više pronalazi svoju upotrebu, kao npr. u kovid zelenom certifikatu, potrebno je da uređaj ima takvu funkcionalnost kako bi bio spreman za nove funkcionalnosti u digitalizaciji društva.
Fiskalni uređaj treba da prati određene standarde i funkcionalnosti, ali i da njegova zamjena ili popravka bude svedena na apsolutni minimum kako bi poreski obveznik mogao nesmetano da obavlja svoj posao. U tom smislu komponenta sigurnosnog elementa poreskog obveznika treba da bude smještena na medij pametne kartice, te da se prilikom premještanja kartice u rezervni uređaj uspješno nastavlja fiskalni proces.

3. Sistem za upravljanje fiskalizacijom
Postojeći sistem za upravljanje fiskalizacijom je zasnovan na tehnologijama koje su starije od dve decenije. Podaci koji se prikupljaju jednom dnevno su zbirni, te kao takvi nisu pogodni za detaljniju analizu. Trenutni sistem ne posjeduje napredne algoritme koje bi tražile nelogičnosti radi inspekcijskog nadzora poreskih obveznika. Baza podataka fiskalnih računa, zasnovana na starim tehnologijama je velika i izuzetno teška za napredna pretraživanja, filtriranja i analizu. Sigurnost postojećeg sistema je veoma upitna jer su sigurnosne zaštite na niskom nivou.
Sa postojećim sistemom nije moguće vršiti inspekcijske kontrole na radnom mjestu inspektora, što prouzrokuje da inspektori neefikasno provode vrijeme na terenu vršeći inspekcijski nadzor.
Podatke nije moguće kvalitetno obraditi i analizirati, jer ne stižu blagovremeno, te se često radi sa zakasnjelim podacima.
Ukratko, trenutni sistem za upravljanje fiskalizacijom je zastario i ne može da odgovori potrebama Poreske uprave kako bi na kvalitetan način vršila kontrolu nad poreskim obveznicima, što umanjuje fiskalnu disciplinu obveznika i umanjuje prihod u budžet.
Sa druge strane, novi sistem za upravljanje fiskalizacijom treba da bude razvijen koristeći servisno orijentisanu arhitekturu. Na taj način bi se u početku razvile sve neophodne funkcionalnosti u sklopu modula, dok bi razvoj dodatnih funkcionalnosti kao i uvezanost sa komponentama drugih sistema u budućnosti bio izuzetno jednostavan i lak. U tom smislu Sistem za upravljanje fiskalizacijom (SUF) mora da podrži trenutne zahtjeve Poreske uprave, ali i da omogući dugovječnost cjelokupnog sistema.
Cjelokupan promet robe i usluga u Republici Srpskoj se momentalno registruje u bazu podataka prilikom prodaje i/ili sinhronizacije sa elektronskim fiskalnim uređajem. Izuzetak jeste elektronski fiskalni uređaj koji radi u oflajn režimu i nije sinhronizovao podatke sa SUF-om. Takav uređaj se prilikom prve dostupnosti internet veze sinhronizuje sa SUF-om, što ne znači da SUF već ne posjeduje podatke o prodaji. Naime, uz pomoć blokčejn tehnologije, sistem za upravljanje fiskalizacijom ima mogućnost da izgradi blokove o prodaji sa fiskalnog uređaja koji nije sinhronizovao podatke sa SUF-om i u tom slučaju će biti poznati iznosi pojedinačnih računa, bez artikala računa. Ovaj mehanizam služi za razna nadgledanja, provjere autentičnosti i kontrole unutar sistema, ali i omogućava da kompletan sistem za fiskalizaciju radi i u slučaju pada ili nedostupnosti servera sistema za upravljanje fiskalizacijom, što predstavlja dodatnu zaštitu u radu cjelokupnog sistema.
Novi sistem za upravljanje fiskalizacijom treba da ima bazu podataka najnovije generacije gdje bi se bilježile sve relevantne informacije o svim privrednim subjektima što bi smanjilo sivu ekonomiju usljed tačne evidencije poreskih obveznika, lokacija obavljanja djelatnosti i njihovih aktivnosti.
Baza podataka bi sadržavala i sve aktuelne podatke o prometu cjelokupne robe i usluga sa svim podacima koji se nalaze na računu a definisani su zakonom, što bi omogućilo analitiku prodaje na nivou svakog prodatog artikla.
Prateći najnovije tehnološke trendove pristup podacima treba da bude strogo kontrolisan poštujući najstrože bezbjednosne standarde i principe. Primjena mehanizma nadgledanja svih pristupa svim podacima omogućiće istoriju pristupa i korišćenja podataka kako bi se uvijek znalo ko je kojem podatku pristupio i kada. Novi sistem za upravljanje fiskalizacijom treba da posjeduje modul za analizu i izvještavanje razvijen prema najnovijim tehnologijama. To podrazumijeva set standardnih izvještaja, ali i da se razviju alati sa kojima će se vršiti analiza i omogućiti brzo kreiranje izvještaja prema željama korisnika. Na ovaj način će državni službenici i poreski inspektori moći da prema svom nahođenju analiziraju podatke i kreiraju izvještaje, bez potrebe za dodatnim programiranjem i/ili razvojem sistema.
Novi sistem za upravljanje fiskalizacijom treba da omogući izdavanje računa krajnjem kupcu kao i izdavanje fakture poslovnom licu. Na taj način će biti moguće praćenje cjelokupne robe i usluga svih privrednih subjekata. Ovakvim sistemom će se olakšati inspekcijski nadzor jer će roba biti praćena od ulaza u veleprodaju, preko skladišta do prodaje krajnjem kupcu i poreski inspektori će veoma jednostavno moći da saznaju ispravne količine u prodaji. Na osnovu ovih podataka je moguće kreirati napredne algoritme koji će moći da prepoznaju da je na nekom od prodajnih mjesta prodato više robe nego što je nabavljeno. Sa ovakvim sistemom, Republika Srpska će moći vršiti i dodatne provjere krajnje potrošnje jer, kako je i navedeno, moći će se pratiti roba od veleprodaje do maloprodaje i to pojedinačni artikli. Novi sistem za upravljanje fiskalizacijom treba da omogući praćenje aktivnosti poreskog obveznika analizirajući njegove obrasce ponašanja. Na taj način sistem jednostavno može da preporuči inspektoru da izvrši nadzor, prvo analizirajući podatke, a onda prema potrebi da vrši inspekcijski nadzor na terenu. Na ovaj način će se višestruko poboljšati efikasnost rada na teranu. Novi sistem treba da prepozna jednostavne oblike prevare i obavijesti kako bi poreski inspektori mogli da istraže slučaj.
Novi sistem za upravljanje fiskalizacijom treba da bude više od sistema za izdavanje autentičnog računa, praćenja robe i usluga, te nadgledanja poreskih obveznika. Novim sistemom Vlada Republike Srpske želi da iskoristi puni potencijal pri korišćenju naprednih tehnologija i da ovaj sistem stavi na raspolaganje potrebama svim institucijama u Republici Srpskoj koji iskažu interes.
Ovakav sistem može da koristi mnogima, a ne samo za kontrolu prometa koji je osnovni cilj uvođenja u Republici Srpskoj.
Imajući u vidu činjenicu da su obveznici fiskalizacije prema odredbama važećeg Zakona iz svojih sredstava nabavljali fiskalne kase, Vlada Republike Srpske je utvrdila i iskazala spremnost da troškovi inicijalne fiskalizacije u novom sistemu budu troškovi budžeta Republike Srpske za sve obveznike fiskalizacije. Ovi troškovi bi uključivali postavljanje uređaja koji je u tom trenutku dostupan na tržištu u Republici Srpskoj i koji zadovoljava minimalne tehničke uslove i putem kojeg se u skladu sa zakonom izvršava obaveza evidentiranja prometa.
Bitno je naglasiti da će predloženi sistem fiskalizacije biti veoma siguran i zaštićen, jer se bazira upravo na tehnologiji blokčejn – tehnologija koja je u svijetu veoma korišćena, posebno u područjima gdje je potrebno maksimalno zaštiti i podatke i potencijalne izmjene sistema.
Takođe, predloženi sistem fiskalizacije kreiran je tako da omogući olakšanje poslovanja i izvršavanja obaveza poreskih obveznika.
Na osnovu naprijed navedenog, može se zaključiti da je u Republici Srpskoj neophodno unapređenje postojećeg sistema fiskalizacije, odnosno, u tehničkom smislu, prelazak na novi sistem fiskalizacije, prije svega tehnološki potpuno zastarjelog postojećeg sistema, a sve radi suzbijanja sive ekonomije i prevashodno stvaranja boljih uslova poslovanja.

V OBRAZLOŽENJE PREDLOŽENIH RJEŠENJA

Članom 1. utvrđen je predmet zakona, a to je predmet fiskalizacije u Republici Srpskoj, postupak fiskalizacije, obveznici fiskalizacije, sadržaj fiskalnog računa, postupak provjere fiskalnih računa, kao i kaznene odredbe za prekršaje propisane ovim zakonom.
Član 2. sadrži definicije pojmova koji su upotrijebljeni u predmetnom zakonu, pa su tako date definicije same fiskalizacije, momenta prometa robe, odnosno usluge, definicije svih komponenti sistema za fiskalizaciju, dobavljača elektronskog fiskalnog uređaja i definisanje plaćanja, kao i definisanje mjesta prometa i poslovnog prostora. Pojedine definicije su date isključivo u smislu ovog zakona, kao što je utvrđivanje momenta prometa robe i usluga koji je važan iz aspekta nastanka obaveze izdavanja fiskalnog računa. Tako postoje različita posmatranja nastanka prometa, što je u pravnom smislu, momenat kada rizik i trošak prelazi sa prodavca na kupca, što je uređeno standardima u trgovini, odnosno trgovinskim klauzulama, te zakonima kojima se uređuju porezi, zbog momenta nastanka poreske obaveze. Sa stanovišta Zakona o fiskalizaciji, momentom prometa robe, odnosno usluge smatra se momenat kad je roba isporučena, odnosno usluga izvršena ili momenat kad je izvršeno plaćanje u zavisnosti koji je momenat nastupio ranije. Na ovaj način izbjegnute su nedoumice u odnosu na definisanje nastanka obaveze fiskalizacije. Takođe, ovim članom su definisane komponente fiskalnog sistema koji sa jedne strane čine sistem za upravljanje fiskalizacijom, koji je najvažniji segment ukupne fiskalizacije, koji se nalazi u Poreskoj upravi Republike Srpske i koji upravlja fiskalizacijom, i sa druge strane elektronski fiskalni uređaj koji može biti samo softver ili hardver i softver, koji se može nalaziti kod obveznika (hardver i softver) ili kod Poreske uprave (samo softver), a koji se sastoji od procesora fiskalnih računa (elementa koji razmjenjuje podatke sa elektronskim sistemom za izdavanje računa i bezbjednosnim elementom), te elektronskog sistema za izdavanje računa u koji obveznik unosi podatke o prometu i iz kojeg se štampa fiskalni račun. Ovim članom definisan je i elektronski potpis u smislu ovog zakona, a to je šifrovani digitalni kod koji identifikuje obveznika fiskalizacije i potvrđuje integritet procesora fiskalnih računa prilikom prenosa podataka u sistem za upravljanje fiskalizacijom. Praktično, bez elektronskog potpisa, fiskalni račun ne može biti izdat. Elektronski potpis se nalazi na nosaču koji može biti čip, kartica ili neki drugi prihvatljivi element.
Članom 3. uređuje se predmet fiskalizacije. Shodno toj odredbi, predmet fiskalizacije je sav promet robe i usluga u Republici Srpskoj za koji se plaćanje vrši gotovinski ili bezgotovinski, uključujući i promet izvršen putem samonaplatnih uređaja. Važećim zakonom, za razliku od predloženog, promet izvršen putem samonaplatnih uređaja nije bio promet za koji je postojala obaveza evidentiranja putem fiskalne kase zbog činjenice da tehnički nije bilo moguće instalirati fiskalnu kasu koja funkcioniše samo uz operatera. Sa druge strane, predloženi sistem fiskalizacije je tehnički napredan i jednostavan, tako da se može fiskalizovati i samonaplatni uređaj i evidentiranje prometa putem takvog uređaja će biti potpuno samostalno i automatizovano.
Članom 4. uređuje se obveznik fiskalizacije, utvrđuje se da svako lice, bilo fizičko, bilo pravno, koje je registrovano za obavljanje prometa robe i usluga jeste obveznik fiskalizacije. Ovakva formulacija obveznika nema izuzetaka u obavezi fiskalizacije i evidentiranja prometa u Republici Srpskoj. Smisao fiskalizacije je kontrola prometa zbog suzbijanja sive zone i sprečavanja nelojalne konkurencije. Privredni subjekti u Republici Srpskoj više puta su izjavili da daju punu podršku svim mjerama kojima se utiče na smanjenje nelojalne konkurencije, jer takve mjere zaista podstiču privredni rast i stvaraju fer tržišnu konkurenciju. Međutim, u određenim situacijama može postojati i grupacija subjekata koji nisu u tehničkim mogućnostima registrovati promet na način propisan ovim zakonom, što bi se moglo pokazati tek prilikom same implementacije sistema, i zbog toga je utvrđen izuzetak koji predstavlja pravni osnov Vladi Republike Srpske da utvrdi pojedinačna izuzeća od obaveze evidentiranja prometa na predloženi način. Brojne su koristi od ovakvog modela fiskalizacije, pored osnovnog razloga uvođenja ovakvih načina izdavanja računa, a jedan od njih je statistika i izvještavanje jer podaci koji u ovom modelu fiskalizacije budu dostupni Poreskoj upravi mogu se višestruko koristiti za analize, praćenje, projekcije, imajući u vidu da će se kroz ovaj sistem roba ili usluga pratiti od ulaska u zemlju do krajnjeg kupca. Takođe, imajući na umu da se kroz ovaj sistem mogu vidjeti i artikli i vrsta usluga, ovi podaci će svakako poslužiti utvrđivanju olakšica, subvencija, premija, regresa ili bilo kakvih podsticaja ili poreskih olakšica u Republici Srpskoj. Takođe, ovaj sistem je tehnički mnogo napredniji i jednostavniji, te ga je moguće i prilagoditi specifičnim djelatnostima, što postojeći nije mogao, pa su se morala utvrditi izuzeća kakva su i utvrđena. Zbog toga, ali i zbog ustavnog principa jednakosti pred zakonom, potrebno je utvrditi veoma širok krug obveznika uz minimalna objektivna izuzeća za pojedinačne slučajeve.
Članom 5. utvrđen je sadržaj fiskalnog računa, pa je u odnosu na važeći Zakon razlika u sadržaju fiskalnih računa u iznosu popusta ukoliko on postoji i u kodu za brzi odgovor (tzv. QR kod), koji služi za verifikaciju i sadrži sve elemente elektronskog potpisa. Skeniranjem tog koda kupac ili primalac računa mogu u svakom trenutku provjeriti preko internet stranice Poreske uprave Republike Srpske da li je taj promet za te artikle evidentiran u Poreskoj upravi.
Svi fiskalni računi su potpisani od strane bezbjednosnog elementa i imaju jedinstven digitalni potpis, koji sadrži neophodne informacije na osnovu kojih Sistem za upravljanje fiskalizacijom može doći do zaključka o nedostajućim računima i njihovim vrijednostima. Ovaj način predstavlja miniblokčejn metodologiju za transakcije, koja će biti primijenjena u praksi kako bi Republika Srpska bila među liderima u korišćenju najsavremenijih digitalnih rješenja.
Članom 6. utvrđena je obaveza izdavanja fiskalnog računa u momentu izvršenog prometa robe ili usluga, uključujući i primljeni avans. Ovakva obaveza već i postoji u važećem zakonu.
Članom 7. uređuje se dobavljač elektronskog sistema za izdavanje računa. Suštinski, elektronski sistem za izdavanje računa je najčešće softver svakog pojedinog obveznika koji koristi u poslovanju u kojem se i nalaze podaci o vrstama robe ili usluga koje taj obveznik prometuje. Elektronski sistem za izdavanje računa, prema predloženoj odredbi, u promet može staviti samo privredno društvo ili preduzetnik koji ima sjedište ili registrovanu poslovnu jedinicu u Republici Srpskoj i koji je registrovan za obavljanje djelatnosti koje su neophodne za izradu softvera. Posebne uslove nije neophodno propisivati, a sam postupak odobravanja ovih lica biće detaljno propisan podzakonskim aktima.
Članom 8. uređuju se prava i obaveze operatera fiskalnog sistema. Operater fiskalnog sistema može biti privredno društvo koje ima sjedište poslovanja u Republici Srpskoj, obavlja djelatnosti računarskog programiranja, savjetovanja o računarskim sistemima, upravljanja računarskom opremom i sistemom, djelatnost bežične komunikacije, popravku komunikacione opreme, popravku elektronske i optičke opreme, popravku računara i periferne opreme, posjeduje kadrovsku i tehničku opremljenost za postavljanje i servisiranje elektronskog fiskalnog uređaja, ima pozitivan poslovni rezultat, ima mjesto poslovanja u svim područjima u kojima Poreska uprava ima područne centre, da nema neizmirenih poreskih obaveza. Prethodno navedeno predstavlja uslove na osnovu kojih Poreska uprava odobrava operatera fiskalnog sistema, koje može biti jedno ili više privrednih društava. Osnovne obaveze operatera fiskalnog sistema jeste omogućavanje obvezniku fiskalizacije usklađivanje poslovanja sa odredbama ovog zakona i održavanje i podrška elektronskih fiskalnih uređaja. Predmetnom odredbom je takođe propisano da operater fiskalnog sistema donosi troškovnik, uz prethodnu saglasnost Ministarstva finansija. Ovakvo rješenje postoji u nekim zemljama (Austrija, Rusija, Hrvatska), a sve više zemalja se i odlučuje na uspostavljanje operatera fiskalnog sistema koji se brine o svim aspektima fiskalizacije na strani poreskog obveznika. To podrazumijeva horizontalno upravljanje i nadgledanje, čime se rasterećuje Poreska uprava i omogućava se da izvršava svoje obaveze bez zastoja. Dosadašnji sistem fiskalizacije je podrazumijevao da poreski obveznik, uz pomoć ovlašćenih servisera, vodi računa o dostupnosti i ispravnosti fiskalnih kasa, što se pokazalo kao veliko opterećenje za obveznike. Imajući u vidu kompleksnost novog sistema fiskalizacije, kao i tehnologija koje se planiraju upotrijebiti, neophodno je da imenovano horizontalno upravljanje obavljaju kompetentna privredna društva odobrena od strane Poreske uprave kako bi se planirani fiskalni sistem maksimalno iskoristio. Koristeći horizontalno upravljanje Republika Srpska će biti u mogućnosti da u najkraćem roku uspostavi i implementira novi sistem sa potpunom garancijom funkcionalnosti tog sistema. Predmetna odredba znači da će svi odobreni operateri fiskalnog sistema moći staviti na tržište fiskalne uređaje pod istim uslovima. Na ovaj način ostvaruje se i zaštita potrošača, obveznika fiskalizacije. Na internet stranici Poreske uprave objavljuju se odobreni operateri fiskalnog sistema tako da obveznici u svakom trenutku imaju informaciju čiji uređaju ispunjavaju zakonske uslove. Svaki operater fiskalnog sistema odgovara za ispravnost tih uređaja prema korisnicima.
Članom 9. utvrđuju se vrste elektronskog fiskalnog uređaja, pa je tako obveznik fiskalizacije dužan posjedovati na svakom mjestu prometa jedan elektronski fiskalni uređaj koji posjeduje sopstveni procesor fiskalnih računa i koji omogućava izdavanje fiskalnih računa čak i u slučaju privremenog ili trajnog prekida internet veze. Sa druge strane, u slučaju gdje nije moguće ili je otežano korišćenje takvog uređaja, obveznik može koristiti procesor fiskalnih računa u Sistemu za upravljanje fiskalizacijom, koji omogućava izdavanje fiskalnih računa isključivo kroz stalnu internet vezu u realnom vremenu, a to korišćenje odobrava Poreska uprava.
Kod uređaja koji funkcionišu i bez internet veze u memoriji uređaja ostaju zapisi tih izdatih fiskalnih računa do momenta uspostavljanja internet veze, kada se automatski šalju u Sistem za upravljanje fiskalizacijom kod Poreske uprave.
Ovakvim propisivanje postiže se kontinuitet u izdavanju računa i ne opterećuje se sistem Poreske uprave sa ogromnim brojem podataka.
Članom 10. uređeni su elementi elektronskog fiskalnog uređaja, a to su procesor fiskalnih računa, bezbjednosni element i elektronski sistem za izdavanje računa. Ovim članom uređen je i način odobravanja pojedinačnih elemenata elektronskog fiskalnog uređaja, a to je njihovo odobravanje putem internet stranice Poreske uprave u Sistemu za upravljanje fiskalizacijom, a na osnovu Tehničkog vodiča kojeg donosi Poreska uprava. Praktično, odobravanje se vrši automatski, bez fizičkog kontakta sa Poreskom upravom.
Članom 11. uređuje se procesor fiskalnih računa koji može biti kod poreskog obveznika ili kod Poreske uprave, u Sistemu za upravljanje fiskalizacijom. U suštini, poreski obveznik posredstvom procesora fiskalnih računa i bezbjednosnog elementa izdaje fiskalne račune, pri čemu ukoliko koristi procesor fiskalnih računa integrisan u elektronski fiskalni uređaj, može i u oflajn režimu rada izdavati račune koji se čuvaju u internoj memoriji i pri spajanju na internet mrežu dostavljaju automatski Poreskoj upravi, dok je kod procesora fiskalnih računa koji se nalazi u Sistemu za upravljanje fiskalizacijom situacija drugačija i taj procesor logično ne može izdavati fiskalne račune bez konstantne internet veze. Iz tog razloga utvrđena je članom 8. obaveza posjedovanja najmanje jednog fiskalnog uređaja koji koristi integrisani procesor fiskalnih računa kod obveznika.
Članom 12. uređen je bezbjednosni element koji predstavlja u suštini digitalni potpis, koji je jedinstveni identifikator uređaja i obveznika i koji izdaje Poreska uprave u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast elektronskog potpisa i informacionog društva.
Članom 13. uređen je elektronski sistem za izdavanje računa. Elektronski sistem za izdavanje računa je hardverski ili softverski element elektronskog fiskalnog uređaja iz kojeg se izdaje fiskalni račun i u koji se unose podaci o prometu, a koji mora biti odobren od strane Poreske uprave.
Član 14. sadrži odredbe o obaveznim obavještenjima koja je obveznik fiskalizacije dužan dostaviti Poreskoj upravi, a odnose se na obavještenja o poslovnim prostorima i mjestima prometa u kojima koristi elektronski fiskalni uređaj, obavještenje o prestanku obavljanja djelatnosti i druge podatke od značaja za fiskalizaciju.
Članom 15. uređuje se provjera fiskalnih računa. U suštini, svaki kupac može odmah po prijemu računa provjeriti da li je taj račun evidentiran u Poreskoj upravi putem internet stranice Poreske uprave. Čak i ako račun nije u bazi, SUF račun je moguće provjeriti samim skeniranjem QR koda, jer se u tom slučaju podaci autentifikuju blokčejn tehnologijom.
Članom 16. uređuje se pitanje nadzora nad primjenom odredaba ovog zakona. Upravni nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona vrši Ministarstvo finansija kao resorno nadležno ministarstvo, dok inspekcijski nadzor vrši primarno Poreska uprava Republike Srpske. Inspekcijski nadzor nad obavezom izdavanja fiskalnih računa, pored Poreske uprave, vrši i nadležna tržišna inspekcija. Ovakvo rješenje je opravdano naročito iz razloga što je nadležnost tržišne inspekcije kontrola poslovanja subjekata koji obavljaju djelatnost trgovine i pružanja usluga na tržištu, pri čemu je izdavanje računa jedan od uslova poslovanja ovih subjekata. Sa druge strane, na ovaj način je značajno veći obuhvat i posljedično efekat kontrole primjene ovog zakona.
Čl. 17, 18. i 19. utvrđena je mjera zabrane obavljanja djelatnosti onim obveznicima kod kojih inspektor Poreske uprave utvrdi da ne vrše evidentiranje svakog pojedinačnog prometa putem fiskalnog uređaja. Mjera se izriče na period od 30 dana, a ukoliko u roku od godinu dana inspektor utvrdi da je obveznik ponovio isti prekršaj, izriče mu mjeru zabrane obavljanja djelatnosti u trajanju od 60 dana. Uz mjeru se izriče i novčana kazna koju obveznik, ukoliko plati u roku od 48 sati, neće biti izvršena mjera zabrane obavljanja djelatnosti. Ovakvo rješenje postoji i u važećem zakonu, s tim da je ostavljen rok od 72 sata za plaćanje novčane kazne. Novina u ovom zakonu u odnosu na važeći je da u slučaju svih drugih prekršaja, osim prekršaja evidentiranja prometa, obvezniku se nalaže otklanjanje nepravilnosti i ostavlja rok za izvršenje ne duži od 30 dana. U slučaju da obveznik ne otkloni utvrđene nepravilnosti u datom roku, izriče mu se mjera zabrane obavljanja djelatnosti koja ima dejstvo do otklanjanja nepravilnosti.
Čl. 20, 21, 22, 23, 24. i 25. utvrđene su novčane kazne za prekršaje učinjene od obveznika fiskalizacije i dobavljača elektronskog sistema za izdavanje računa i operatera fiskalnog sistema. Kazne su utvrđene u rasponima od 400 KM do 30.000 KM, u zavisnosti od pravne forme učinioca prekršaja i težine učinjenog prekršaja. Kazne su utvrđenje u rasponima koji su utvrđeni i u važećem Zakonu o fiskalnim kasama.
Članom 26. propisana je obaveza usklađivanja sa predloženim zakonom u rokovima koji će biti utvrđeni pravilnikom o dinamici fiskalizacije kao konačni ili krajnji rokovi za prelazak na novi model fiskalizacije. Predloženim članom predviđeno je da će obaveza evidentiranja prometa putem novih fiskalnih uređaja teći od momenta ostvarenja konekcije sa Poreskom upravom, a najkasnije do isteka rokova iz pravilnika o dinamici fiskalizacije. Ovakvo rješenje je utvrđeno jer se radi o velikom broju obveznika i različitim kategorijama obveznika, pa je sasvim opravdano utvrditi dinamiku fiskalizacije kako je to bilo utvrđeno i prilikom uvođenja obaveze fiskalizacije u Republici Srpskoj prema zakonu iz 2007. godine. Takođe, ovim članom predviđeno je da svi obveznici koji u prelaznom periodu postanu obveznici fiskalizacije vrše evidentiranje prometa putem fiskalnog sistema koji u momentu nastanka njihove obaveze bude dostupan.
Ovim članom utvrđena je obaveza Republike Srpske da snosi troškove inicijalne fiskalizacije za sve obveznike. Međutim, način finansiranja će biti utvrđen podzakonskih aktom.
Članom 27. utvrđeni su rokovi donošenja podzakonskih akata.
Čl. 28. i 29. utvrđen je prestanak važenja zakona koji je trenutno na snazi i stupanje na snagu ovog zakona. Predviđeno je stupanje na snagu ovog zakona osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srpske“.

VI RAZLIKE PRIJEDLOGA U ODNOSU NA NACRT ZAKONA

Narodna skupština Republike Srpske usvojila je Nacrt zakona o fiskalizaciji na 18. redovnoj sjednici, održanoj 30. septembra 2021. godine.
Razlike predloženog teksta Zakona o fiskalizaciji i usvojenog Nacrta zakona su rezultat u najvećem dijelu prihvaćenih prijedloga i primjedaba proizašlih iz Javne rasprave o Nacrtu zakona o fiskalizaciji, te rasprave i prijedloga u okviru Radne grupe koja je izradila i Nacrt i Prijedlog zakona o fiskalizaciji.
Pomenute razlike odnose se na sljedeće:
• U članu 2. u stavu 1. dodata je nova tačka 10) kojom se definiše pojam mjesta prometa. U Nacrtu zakona definisan je i korišćen samo pojam poslovnog prostora. Međutim, poslovni prostor može imati više mjesta prodaje, a na svakom od njih vrši se promet robe ili usluge koji je potrebno evidentirati putem elektronskog fiskalnog uređaja. Takođe, u ovom članu dodat je novi stav 2. koji sadrži normu o rodnoj ravnopravnosti.
• U članu 5. u stavu 2. dodata su još dva elementa fiskalnog računa – globalni broj trgovinske jedinice (GTIN) ili neki drugi broj kojeg poreski obveznik koristi za jedinstvenu identifikaciju trgovinskih jedinica (dobara i usluga) ukoliko ne postoji globalni broj, te identifikacija operatera elektronskog sistema za izdavanje računa. Ova norma je dodata zbog lakšeg dostavljanja podataka o artiklima i identifikacije artikala, te radi dodatne mogućnosti praćenja radnog vremena operatera kasa. U istom članu dodat je i stav 3, kojim je propisano da na računu koji se izdaje kupcu nije obavezno da se nalaze podaci o globalnom broju trgovinske jedinice, jer to i nije podatak koji je od značaja za kupca već za Poresku upravu, pa će taj podatak samo biti vidljiv Poreskoj upravi.
• U članu 6. dodat je novi stav 2. kojim je propisano da obveznik dostavlja kupcu fiskalni račun u štampanom obliku, a izuzetno može dostaviti i u elektronskom ili digitalnom obliku. Dostavljanje računa u novom sistemu fiskalizacije moguće je i u elektronskom obliku (putem elektronske pošte) ili u digitalnom obliku – prikazivanjem na ekranu QR koda, čijim skeniranjem automatski se prikazuje i fiskalni račun. Potreba dostavljanja fiskalnih računa elektronskim putem je opravdana u određenim djelatnostima, kao što su komunalne i slične usluge, gdje se vrši masovno dostavljanje računa o potrošnji, zatim u određenim djelatnostima čije je poslovanje potpuno digitalizovano ili kod internet prodaje.
• Član 7. je izmijenjen na način da se njime uređuje dobavljač elektronskog sistema za izdavanje računa. Elektronski sistem za izdavanje računa je hardverski ili softverski element elektronskog fiskalnog uređaja iz kojeg se izdaje fiskalni račun i u koji se unose podaci o prometu. Suštinski, to je najčešće softver svakog pojedinog obveznika koji koristi u poslovanju u kojem se i nalaze podaci o vrstama robe ili usluga koje taj obveznik prometuje. Elektronski sistem za izdavanje računa, prema predloženoj odredbi, u promet može staviti samo privredno društvo ili preduzetnik, a koji je registrovan za obavljanje djelatnosti koje su neophodne za izradu softvera. Posebne uslove nije neophodno propisivati, a sam postupak odobravanja ovih lica biće detaljno propisan podzakonskim aktima.
• Dodat je novi član 8. kojim se uređuju prava i obaveze operatera fiskalnog sistema. Operater fiskalnog sistema može biti privredno društvo koje ima sjedište poslovanja u Republici Srpskoj, obavlja djelatnosti računarskog programiranja, savjetovanja o računarskim sistemima, upravljanja računarskom opremom i sistemom, djelatnost bežične komunikacije, popravku komunikacione opreme, popravku elektronske i optičke opreme, popravku računara i periferne opreme, posjeduje kadrovsku i tehničku opremljenost za postavljanje i servisiranje elektronskog fiskalnog uređaja, ima pozitivan poslovni rezultat, da ima mjesto poslovanja u svim područjima u kojima Poreska uprava ima područne centre, da nema neizmirenih poreskih obaveza. Prethodno navedeno predstavlja uslove na osnovu kojih Poreska uprava odobrava operatera fiskalnog sistema, koje može biti jedno ili više privrednih društava. Osnovne obaveze operatera fiskalnog sistema jeste omogućavanje obvezniku fiskalizacije usklađivanje poslovanja sa odredbama ovog zakona, održavanje i podrška elektronskih fiskalnih uređaja. Predmetnom odredbom je takođe propisano da operater fiskalnog sistema donosi troškovnik, uz prethodnu saglasnost Ministarstva finansija. Ovakvo rješenje postoji u nekim zemljama (Austrija, Rusija, Hrvatska), a sve više zemalja se i odlučuje na uspostavljanje operatera fiskalnog sistema koji se brine o svim aspektima fiskalizacije na strani poreskog obveznika. To podrazumijeva horizontalno upravljanje i nadgledanje, čime se rasterećuje Poreska uprava i omogućava se da izvršava svoje obaveze bez zastoja. Dosadašnji sistem fiskalizacije je podrazumijevao da poreski obveznik, uz pomoć ovlašćenih servisera, vodi računa o dostupnosti i ispravnosti fiskalnih kasa, što se pokazalo kao veliko opterećenje za obveznike. Imajući u vidu kompleksnost novog sistema fiskalizacije, kao i tehnologija koje se planiraju upotrijebiti, neophodno je da imenovano horizontalno upravljanje obavljaju kompetentna privredna društva odobrena od strane Poreske uprave kako bi se planirani fiskalni sistem maksimalno iskoristio. Koristeći horizontalno upravljanje Republika Srpska će biti u mogućnosti da u najkraćem roku uspostavi i implementira novi sistem sa potpunom garancijom funkcionalnosti tog sistema. Predmetna odredba znači da će svi odobreni operateri fiskalnog sistema moći staviti na tržište fiskalne uređaje pod istim uslovima. Na ovaj način ostvaruje se i zaštita potrošača, obveznika fiskalizacije. Na internet stranici Poreske uprave objavljuju se odobreni operateri fiskalnog sistema tako da obveznici u svakom trenutku imaju informaciju čiji uređaju ispunjavaju zakonske uslove. Svaki operater fiskalnog sistema odgovara za ispravnost tih uređaja prema korisnicima.
• Dosadašnji član 8, koji je postao član 9, izmijenjen je na način da su preciznije pojašnjene vrste elektronskog fiskalnog uređaja i obaveza registrovanja prometa na svakom mjestu prometa putem tog uređaja.
• Dosadašnji član 9, koji je postao član 10, izmijenjen je na način da su jasnije određeni elementi elektronskog fiskalnog uređaja, te pojašnjen način njihovog odobravanja.
• Dodat je novi član 13. kojim je propisan elektronski sistem za izdavanje računa, koji odobrava Poreska uprava, a predstavlja hardverski ili softverski element u koji obveznik unosi podatke o prometu, na osnovu kojeg se izdaje fiskalni račun.
• Dosadašnji član 11, koji je postao član 14, dopunjen je na način da je pojašnjeno da se kod djelatnosti koje se obavljaju na otvorenom ne mora slati obavještenje Poreskoj upravi za svaki prostor u kojem se obavlja djelatnost (npr. dimnjačar, akvziterska prodaja i sl.), te je dodato da se generiše posebna oznaka i mjesta prometa pored samog poslovnog prostora.
• U dosadašnjem članu 15, koji je postao član 18, u stavu 2. izmijenjena je norma u dijelu koji se odnosi na izvršenje mjere zabrane obavljanja djelatnosti, odnosno pečaćenja objekata, te je umjesto pečata Poreske uprave i službene oznake Poreske uprave propisano da se pečaćenje vrši službenim pečatom nadležne inspekcije i posebnom oznakom te inspekcije. Predmetno normiranje je izvršeno zbog odredbe člana 16, kojom je propisano da inspekcijski nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona vrši i Poreska uprava i Republička tržišna inspekcija i tržišne inspekcije jedinica lokalne samouprave, pa te inspekcije ne mogu koristiti službene oznake Poreske uprave.
• Dosadašnji član 21, koji je postao član 24, prilagođen je uvođenju operatera fiskalnog sistema, pa su novčane kazne u tom članu propisane za prekršaj koji se odnosi na operatera fiskalnog sistema. Iznos novčanih kazni u ovom članu je najviši u odnosu na ostale novčane kazne iz ovog zakona.
• Dodat je novi član 25. kojim su propisane novčane kazne za dobavljača koji obvezniku fiskalizacije dostavi elektronski sistem za izdavanje računa, koji nije odobren od Poreske uprave. Propisanim novčanim kaznama kažnjava se dobavljač elektronskog sistema za izdavanje računa.
• Smanjen je broj podzakonskih akata koji je potrebno donijeti radi primjene ovog zakona, sa 10 na 7.

VII PROCJENA UTICAJA ZAKONA, DRUGIH PROPISA I OPŠTIH AKATA NA UVOĐENJE NOVIH, IZMJENU ILI UKIDANJE POSTOJEĆIH FORMALNOSTI KOJE OPTEREĆUJU PRIVREDNO POSLOVANJE

Uvidom u sprovedeni proces metodologije kratke procjene uticaja propisa na Prijedlog zakona o fiskalizaciji, Ministarstvo privrede i preduzetništva, u Mišljenju broj: 18.06-020-3444/21 od 30. novembra 2021. godine, konstatuje sljedeće:
– Donošenje ovog zakona je predviđeno Programom rada Vlade Republike Srpske i Programom rada Narodne skupštine Republike Srpske za 2021. godinu.
– Obrađivač je analizirao postojeće stanje i definisao problem u Obrascu o sprovođenju skraćenog PUP-a u pripremi i izradi Prijedloga i isti je sastavni dio „Razloga za donošenje zakona“.
– Obrađivač je definisao ciljeve koji se žele postići donošenjem zakona.
– Obrađivač je naveo da je obavio konsultacije s relevantnim institucijama, te da je održana javna rasprava u saradnji s Privrednom komorom Republike Srpske.
Kod utvrđivanja opcija za rješenje problema, obrađivač je naveo da se problem može riješiti jedino donošenjem zakona.
U vezi sa uticajem na poslovno okruženje, obrađivač je naveo da će Prijedlog doprinijeti suzbijanju sive ekonomije, koja onemogućava tržišnu konkurenciju. Prema procjeni Ministarstva finansija, jedan od najboljih načina suzbijanja sive zone poslovanja predstavlja registrovanje prometa u novom sistemu fiskalizacije, putem novih fiskalnih uređaja. Novi sistem fiskalizacije i novi fiskalni uređaji su savremeniji i bezbjedniji u pogledu probijanja bezbjednosnog sistema i mogućnosti zaobilaženja dostavljanja podataka Poreskoj upravi, te na taj način omogućavaju povećanje ravnopravnosti svih obveznika fiskalizacije i smanjenje neprijavljenog prometa u gotovini. Predloženim sistemom fiskalizacije nastoje se smanjiti operativni troškovi poslovanja poslovnih subjekata, prije svega malih preduzetničkih radnji, imajući u vidu da obveznici fiskalizacije neće snositi inicijalne troškove nabavke novih uređaja. Uvođenjem novog sistema fiskalizacije i novih fiskalnih uređaja, prestaje obaveza pojedinačne fiskalizacije svake kase prije stavljanja u upotrebu, te time i obaveza redovnog godišnjeg servisa. Osim toga, prestaje obaveza pribavljanja rješenja o fiskalizaciji, čime se pojednostavljuje proces fiskalizacije.
U vezi sa uticajem na javne budžete, obrađivač je naveo da će Prijedlog uticati na republički budžet, s obzirom na to da se trošak inicijalne fiskalizacije kod poreskih obveznika finansira iz sredstava Republike. Prema procjenama Ministarstva finansija, trošak sistema za upravljanje fiskalizacijom bi bio oko 37.000.000 KM, dok bi trošak inicijalne fiskalizacije, odnosno nabavke i instaliranja uređaja za oko 40.000 poreskih obveznika bio oko 13.000.000 KM.
U vezi sa socijalnim uticajima, obrađivač je naveo da Prijedlog nema socijalnih uticaja.
U vezi sa uticajem na životnu sredinu, obrađivač je naveo da Prijedlog ne utiče na životnu sredinu.
Kada je u pitanju sprovođenje propisa, obrađivač je naveo da upravni nadzor nad primjenom zakona vrši Ministarstvo finansija, dok inspekcijski nadzor vrše Poreska uprava Republike Srpske i Republička uprava za inspekcijske poslove.
Prijedlogom zakona o fiskalizaciji ukidaju se formalnosti: rješenje kojim se odobrava stavljanje u promet fiskalnog sistema i rješenje o registrovanju proizvođača fiskalnih sistema.
Ministarstvo privrede i preduzetništva utvrdilo je da je obrađivač, prilikom primjene skraćenog procesa procjene uticaja propisa, postupio u skladu sa metodologijom propisanom u t. VI i VIII Odluke o sprovođenju procesa procjene uticaja propisa u postupku izrade propisa.

VIII FINANSIJSKA SREDSTVA I EKONOMSKA OPRAVDANOST DONOŠENJA ZAKONA

Predloženim zakonom mijenja se u tehničkom smislu u cijelosti dosadašnji sistem kontrole prometa putem fiskalnih kasa i dosadašnji fiskalni sistemi će biti zamijenjeni novim sistemima. Kako je to i predloženo članom 9. ovog zakona, obveznici fiskalizacije dužni su posjedovati u svakom mjestu prometa jedan elektronski fiskalni uređaj koji omogućava izdavanje fiskalnih računa čak i u slučaju prekida internet veze.
Imajući u vidu da je finansiranje inicijalne fiskalizacije kod poreskih obveznika na osnovu važećeg zakona bilo o trošku obveznika fiskalizacije, Vlada Republike Srpske je predložila da trošak inicijalne fiskalizacije kod poreskih obveznika ovaj put snosi Republika, odnosno da se finansira iz sredstava Republike.
Trošak inicijalne fiskalizacije podrazumijeva nabavku, odnosno subvencionisanje elektronskih fiskalnih uređaja integrisanih ili zasebnih softverskih ili hardverskih komponenti po tržišnim cijenama, koje će biti formirane u Republici Srpskoj od strane odobrenih operatera sistema. Ovaj trošak podrazumijeva minimalni trošak da bi poreski obveznik zadovoljio osnovne uslove evidentiranja prometa u novom sistemu fiskalizacije. Način na koji će biti finansirani inicijalni troškovi fiskalizacije biće propisan pravilnikom o dinamici fiskalizacije, u skladu sa predloženim članom 26. ovog zakona.
Trošak fiskalizacije podrazumijeva trošak inicijalne fiskalizacije kod poreskih obveznika i trošak nabavke sistema za upravljanje fiskalizacijom.
Kako u ovom momentu ne postoji formirana cijena uređaja, kao ni sistema za upravljanje fiskalizacijom, Ministarstvo finansija je procjenu troška uradilo na osnovu analiza naprijed navedenih, koje su poslužile kao osnov za izradu ovog zakona, te na osnovu informacija o sličnim sistemima u zemljama u okruženju. Prema tim informacijama trošak sistema za upravljanje fiskalizacijom bi okvirno bio 37.000.000 KM, dok bi trošak inicijalne fiskalizacije, odnosno nabavke i instaliranja uređaja za oko 40.000 poreskih obveznika bio oko 13.000.000 KM.


IZVJEŠTAJ O REZULTATIMA JAVNE RASPRAVE

Narodna skupština Republike Srpske je na Osamnaestoj redovnoj sjednici, održanoj 30. septembra 2021. godine, razmatrala i usvojila Nacrt zakona o fiskalizaciji i donijela Zaključak broj: 02/1-021-744/21 („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 88/21), kojim je obavezala Ministarstvo finansija da organizuje i sprovede javnu raspravu.
Na osnovu Zaključka Narodne skupštine Republike Srpske, Ministarstvo finansija je u saradnji sa Privrednom komorom Republike Srpske 23. novembra 2021. godine, u prostorijama Privredne komore Republike Srpske, organizovalo Javnu raspravu o tekstu Nacrta zakona o fiskalizaciji.
Na javnoj raspravi, pored predstavnika Ministarstva finansija i Privredne komore Republike Srpske, uzelo je učešće oko 25 predstavnika poslovne zajednice. Takođe, Javnoj raspravi je, onlajn, uzelo učešće još oko 55 predstavnika poslovne zajednice.
Rezultat Javne rasprave bila je generalna podrška donošenju Zakona o fiskalizaciji, uz nekoliko sugestija prema kojima se Ministarstvo finansija odredilo tokom Javne rasprave.

Pitanja i sugestije koje su bila upućene u toku javne rasprave su:

1. da obrađivač zakona još jednom ispita potrebu i opravdanost fiskalizacije veleprodaje. Navedeno je da bi, pored svih faktura i pratećih dokumenata, izdavanje još i fiskalnih računa bilo dodatno opterećenje za veletrgovce;
2. da se zakonom urede specifičnosti u vršenju određenih prometa, kao što su ugostiteljstvo, hotelijerstvo, špediterski poslovi, brza pošta, internet prodaja, prodaja putem zastupnika i sl.;
3. da se oslobađanja urede zakonom;
4. vezano za evidentiranje avansa, da se dodatno precizira situacija kada se radi o avansnoj žiralnoj uplati koja će biti vidljiva naredni radni dan;
5. da se dodatno uredi i propiše šta se smatra mjestom prometa i momentom prodaje robe, posebno robe koja zahtijeva višednevni transport ili transport u inostranstvo, uključujući i prodaju robe u tranzitu;
6. da se omogući da sistem izdaje račune sa više od dvije decimale, kao i da ne ograničava broj/količinu proizvoda prilikom jedne prodaje/kupovine.

Razlozi prihvatanja, odnosno neprihvatanja prijedloga/sugestija su sljedeći:

1. Prijedlog koji se tiče obuhvata veleprodaje nije prihvaćen jer predloženi sistem za upravljanje fiskalizacijom omogućava izdavanje računa krajnjem kupcu, fizičkom licu, ali takođe i izdavanje faktura između privrednih subjekata. Na taj način se omogućava praćenje prometa robe i usluga svih privrednih subjekata u Republici Srpskoj. Legalizaciju i evidentiranje svih prometa roba i usluga na našem prostoru, posebno odobravaju preduzeća, firme i preduzetnici koji su i dosad svoje poslovanje vršili zakonito i legalno, a svoje su sugestije i odobravanja na Zakon o fiskalizaciji dostavili samostalno ili preko Privredne komore i ostalih udruženja. Upravo zbog principa obezbjeđivanja jednakih uslova za sve privrednike i učesnike, Vlada predlaže najširi obuhvat fiskalizacije, želeći da i ovim instrumentom doprinese jačanju ekonomskog prostora Republike Srpske i nelegalan rad u prometu proizvoda i usluga potpuno eliminiše. Ovaj model fiskalizacije u veleprodajnom prometu neće opterećivati proces rada veleprodaje, već se njime omogućava, između ostalog, lakše i jednostavnije fakturisanje i izdavanje računa, kao i dostavljanje faktura kupcima.
2. Primjedbe koje su se odnosile na to da zakon ne sadrži odredbe za primjenu fiskalizacije u određenim granama i djelatnostima nisu prihvaćene, jer zakon ima opšti karakter, a pravilnicima će biti dalje razrađene odredbe za primjenu.
3. Sugestija nije prihvaćena jer tehničke mogućnosti predložene fiskalizacije omogućavaju da se na efikasan i savremen način fiskalizuje i registruje promet roba i usluga u svim djelatnostima. U ovom trenutku nisu utvrđene djelatnosti kod kojih ne postoji tehnička mogućnost za registrovanje prometa predloženim sistemom fiskalizacije. Iz tog razloga je i predloženo da Vlada donosi uredbu kojom, polazeći od tehničkih i funkcionalnih karakteristika elektronskih fiskalnih uređaja i specifičnosti određene djelatnosti koje se eventualno pokažu u procesu fiskalizacije, određuje djelatnosti za čije obavljanje ne postoji obaveza evidentiranja prometa preko elektronskog fiskalnog uređaja.
4. Primjedbe vezane za obavezu registrovanja avansa nisu uvažene, jer sistem daje mogućnosti registrovanja avansa, kao i njegovog storna kada se bude ispostavio konačan račun, koji je takođe predmet registrovanja.
5. Primjedba da se dodatno uredi mjesto prometa je prihvaćena i ugrađena u tekst Prijedloga.
6. Problem koji je bio izražen kod postojećeg sistema fiskalizacije kroz nemogućnost iskazivanja vrijednosti robe sa više od dvije decimale je u potpunosti riješen. Naime, za sve robe čije cijene su iskazane sa tri i više decimala, kao što je brojna vijčana roba, sitni rezervni dijelovi i slično, u potpunosti je riješena mogućnošću praćenja i evidentiranja prometa po cijenama po kojima se vode u skladišnim, odnosno trgovačkim knjigama.