- Wed Apr 22, 2020 9:43 am
#3990
Historijat sudstva u Bosni i Hercegovini
SUDOVI U BOSNI I HERCEGOVINI
Dolaskom u Bosnu i Hercegovinu, Austro-Ugarska je u biti zadržala zatečenu osmansku administrativnu podjelu – pravni poredak, poreski sistem i postojeće stanje agrarnih odnosa. U djelokrug javne uprave podpodalo je i sudstvo. Prvo su uvedeni vojni a zatim civilni sudovi. Tako su naprimjer Kotarski uredi obavljali poslove kotarskih sudova, šerijatskih sudova i gruntovnice, odnosno zemljišno-knjižnog ureda. Pri svim kotarskim sudovima postojali su i šerijatski sudovi za vakufske, porodične i nasljedno-pravne poslove muslimanskog stanovništva. Tek 1906. godine sudstvo u Bosni i Hercegovini postaje samostalno. Kotarski sudovi i dalje u svom sastavu imaju zemljišno-knjižne urede i oni su bili prvostepeni, a okružni sudovi su bili i drugostepeni sudovi. Od 1929. godine kotarski sudovi pretvaraju se u sreske sudove kao prvostepene, a okružni sudovi su i drugostepeni sudovi. Pri sreskim sudovima je i dalje zemljišno-knjižni ured. Nakon Drugog svjetskog rata Bosna i Hercegovina se administrativno-upravno dijeli na okružne, sreske, gradske, reonske odnosno mjesne narodne odbore. Takva je i sudska podjela. Grad Sarajevo, odnosno Gradski narodni odbor Sarajevo je van teritorije Sreza Sarajevskog, koji obuhvata vangradsko područje. Tako da postoji Sreski sud za grad Sarajevo i Sreski sud za Srez sarajevski kao i Okružni sud za grad Sarajevo i Okružni sud za Srez sarajevski i još pet srezova. Šerijatski sudovi se ukidaju 1946. godine. Pri Sreskim sudovima je i zemljišno-knjižni ured. 1955. godine mijenja se administrativno-upravno-sudska podjela u Bosni i Hercegovini. Ukida se Gradski narodni odbor, a ustanovljava Sreski narodni odbor koji pokriva i teritoriju grada i njegove opštine. Tada se ukida i Sreski sud za Grad Sarajevo a osnivaju se: Sreski sud I za opštine Centar, Stari grad, Pale, Prača i Vogošća sa Zemljišno-knjižnim uredom i Sreski sud II za opštine Novo Sarajevo, Hadžići, Ilidža, Srednje i Trnovo. Ovi sudovi ukidanjem Sreza 1966. godine postaju Opštinski sud I i II u Sarajevu. Okružni sud širi nadleežnost na 11 srezova, a okružni privredni sud širi nadležnost na 3 sreza. Sudovi za prekršaje su sreski i opštinski. Razvojem samoupravljanja osnivaju se Sud udruženog rada i Društveni pravobranici samoupravljanja koji su uglavnom međuopštinski i opštinski. Istorijski arhiv Sarajevo je građu kotarskog ureda kao suda, kotarskog-sreskog suda, okružnog suda i vojnih ustanova, kao sudova, preuzeo od Arhiva BiH 1969. godine. Taj dio građe je popisan i ima sumarne inventare. Građa ovih organizacija koju je Istorijski arhiv preuzeo 1988. godine od Arhiva Bosne i Hercegovine je nesređena. Građa civilnih sudova je za period 1878-1946. godine a građa vojnih ustanova – sudova do 1918. godine.
3.1. KOTARSKI ŠERIJATSKI SUD SARAJEVO
Sign. KŠS-534
Arhivska građa preuzeta od Arhiva Bosne i Hercegovine 1988. godine.
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1878-1916; omota 385, knjiga 21; metara dužinskih 77; nesređena; nepristupačna; jezik: bosanski, turski, njemački.
3.2. SRESKI ŠERIJATSKI SUD VISOKO
Sign. SŠSV-535
Arhivska građa preuzeta od Arhiva Bosne i Hercegovine 1988. godine.
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1878-1891; knjiga 19; metara dužinskih 1; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: bosanksi, turski.
3.3. VOJNA KOMANDA SARAJEVO (K.U.K. MILITÄRKOMMANDO)
Sign. VKS-515
Građa: nepotpuna, vremenski raspon 1917-1918; kutija 77; metara dužinskih 7,7; sređena; pristupačna; sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.4. KOMANDA TVRĐAVE SARAJEVO (FESTUNGSKOMMANDO)
Sign. KTS-516
Građa: nepotpuna, vremenski raspon ¸1914-1918.; kutija 188 i fascikl 1; metara dužinskih 18,8; djelimično sređena, pristupačna; sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.5. SUDSKI OFICIR ZAMJENIKA VOJNOG KOMANDANTA (GERICHTSOFFIZIER DES STELLVERTRETERS MILITÄRKOMMANDANTEN)
Sign. SOVK-517
Građa: nepotpuna, vremenski raspon; 1917-1918; kutija 14; metara dužinskih 1,4; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemači, bosanski-hrvatski-srpski.
3.6. DIVIZIJSKI SUD SARAJEVO (DIVISIONGERICHT IN SARAJEVO)
Sign. DS-518
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1917-1918; kutija 81; metara dužinskih 8,1; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvtski-srpski.
3.7. GARNIZONSKI SUD SARAJEVO (K.U.K. GARNISONSGERICHT IN SARAJEVO)
Sign. GS-519
Građa: nepotpuna; vremenski raspon 1898-1918; kutije 504; metara dužinskih 50,4; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.8. SUD KOMANDANTA ŽANDARMERIJSKOG KORPUSA ZA BIH (GERICHT DES GENDARMERIEKORPSKOMMANDANTEN FÜR BIH)
Sign. SKŽB-520
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1914-1917; kutija 5, metara dužinskih 0,5; sređena, pristupačna, sumarni inventa; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.9. VOJNA KOMANDA MOSTAR (K.U.K. MILITÄRKOMMANDO IN MOSTAR)
Sign. VKT-522
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1915; kutija 1; metara dužinskih 0,1; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.10. VOJNA KOMANDA TUZLA (K.U.K. MILITÄRKOMMANDO IN TUZLA)
Sign. VKT-522
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1916; kutija 1; metara dužinskih 0,1; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.11. VOJNA KOMANDA BANJA LUKA (K.U.K. MILITÄRKOMMANDO IN BANJA LUKA
Sign. VKBL-523
Građa: nepotpuna: vremenski raspon: 1915-1916; kutije 4; metara dužinskih 0,4; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.12. GARNIZONSKI SUD BANJA LUKA (K.U.K. GARNISONSGERICHT IN BANJA LUKA)
Sign. GSBL-524
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1905.; kutija 1; metara dužinskih 0,1; sređena, pristupačna, sumarni inentar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.13. GARNIZONSKI SUD RAGUSA (K.U.K. GARNISONGERICHT IN RAGUSA)
Sign. GSR-525
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1883-1907; kutija 17; metara dužinskih 1,7; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.14. DIVIZIJSKI SUD U BEČU (K.U.K. DIVISIONSGERICHT IN WIEN)
Sign. DSB-526
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1917-1918;kutije 2; metara dužinskih 0,2; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.15. RATNI SUD III ZBORNOG PODRUČJA SARAJEVO
Sign.RSZS-527
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1943; kutija 1; metara dužinskih 0,1; sređena, pristupačna, sumarni inventar.
3.16. OKRUŽNI SUD SARAJEVO
Sign.OSS-528
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1922-1941; kutije 36; metara dužinskih 3,6; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar.
3.17. KOTARSKI URED (KAO KOTARSKI SUD) SARAJEVO
Sing. KUS-529
Građa: nepotpuna, vremenski raspon: 1886-1911; kutija 40 i fascikla 1, metara dužinska 4; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.18. KOTARSKI/SRESKI SUD SARAJEVO
Sign. kss-488
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1886-1946; kutija 1100 i fascikla 60; metara dužinskih 120; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar(djelimično); jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.19. ZEMLJIŠNO KNJIŽNI URED (KOTARSKOG/SRESKOG/ OPŠTINSKOG SUDA)
Sign. ZKU-530
Građa: potpuna; vremenski raspon: 1886-1985; fascikli 287 (anlagsplanovi), omota 1080, knjiga 69; metara dužinskih 216; sređena; pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.20. ZEMLJIŠNO POSJEDOVNI LISTOVI KATASTARSKIH OPŠTINA (HADŽIĆI I DR.)
Sign. ZPLH-536
Arhivska građa preuzeta od SO-e Hadžići 1976.godine.
Građa: fragmentarna; vremenski raspon: 1884-1918, 1941-1945, 1958-1962; fascikli 41, knjiga 6; metara dužinskih 3; sređena, pristupačna; sumarni inventar.
3.21. OPŠTINSKI SUD II SARAJEVO
Sign. OSD- 531
Građa: nepotpuna, vremenski raspon: 1950-2001; kutija 1210; metara dužinskih 210; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar.
3.22. OPŠTINSKI DRUŠTVENI PRAVOBRANILAC SAMOUPRAVLJANJA NOVO SARAJEVO
Sign. ODPS-532
Arhivska građa preuzeta od Pravobranioca samoupravljanja 1991. godine.
Građa: potpuna; vremenski raspon: 1975-1990; omota 4 i knjiga 20; metara dužinskih 1,5; nesređena, nepristupačna.
3.23. OPŠTINSKI DRUŠTVENI PRAVOBRANILAC SAMOUPRAVLJANJACENTAR SARAJEVO
Sign. DPSC-533
Arhivska građa preuzeta od Pravobranioca samoupravljanja 1991.godine.
Građa: potpuna, vremenski raspon: 1974-1990; omota 7 i knjiga 10; metra dužinska 2; nesređena, nepristupačna.
https://www.pravobih.com/
SUDOVI U BOSNI I HERCEGOVINI
Dolaskom u Bosnu i Hercegovinu, Austro-Ugarska je u biti zadržala zatečenu osmansku administrativnu podjelu – pravni poredak, poreski sistem i postojeće stanje agrarnih odnosa. U djelokrug javne uprave podpodalo je i sudstvo. Prvo su uvedeni vojni a zatim civilni sudovi. Tako su naprimjer Kotarski uredi obavljali poslove kotarskih sudova, šerijatskih sudova i gruntovnice, odnosno zemljišno-knjižnog ureda. Pri svim kotarskim sudovima postojali su i šerijatski sudovi za vakufske, porodične i nasljedno-pravne poslove muslimanskog stanovništva. Tek 1906. godine sudstvo u Bosni i Hercegovini postaje samostalno. Kotarski sudovi i dalje u svom sastavu imaju zemljišno-knjižne urede i oni su bili prvostepeni, a okružni sudovi su bili i drugostepeni sudovi. Od 1929. godine kotarski sudovi pretvaraju se u sreske sudove kao prvostepene, a okružni sudovi su i drugostepeni sudovi. Pri sreskim sudovima je i dalje zemljišno-knjižni ured. Nakon Drugog svjetskog rata Bosna i Hercegovina se administrativno-upravno dijeli na okružne, sreske, gradske, reonske odnosno mjesne narodne odbore. Takva je i sudska podjela. Grad Sarajevo, odnosno Gradski narodni odbor Sarajevo je van teritorije Sreza Sarajevskog, koji obuhvata vangradsko područje. Tako da postoji Sreski sud za grad Sarajevo i Sreski sud za Srez sarajevski kao i Okružni sud za grad Sarajevo i Okružni sud za Srez sarajevski i još pet srezova. Šerijatski sudovi se ukidaju 1946. godine. Pri Sreskim sudovima je i zemljišno-knjižni ured. 1955. godine mijenja se administrativno-upravno-sudska podjela u Bosni i Hercegovini. Ukida se Gradski narodni odbor, a ustanovljava Sreski narodni odbor koji pokriva i teritoriju grada i njegove opštine. Tada se ukida i Sreski sud za Grad Sarajevo a osnivaju se: Sreski sud I za opštine Centar, Stari grad, Pale, Prača i Vogošća sa Zemljišno-knjižnim uredom i Sreski sud II za opštine Novo Sarajevo, Hadžići, Ilidža, Srednje i Trnovo. Ovi sudovi ukidanjem Sreza 1966. godine postaju Opštinski sud I i II u Sarajevu. Okružni sud širi nadleežnost na 11 srezova, a okružni privredni sud širi nadležnost na 3 sreza. Sudovi za prekršaje su sreski i opštinski. Razvojem samoupravljanja osnivaju se Sud udruženog rada i Društveni pravobranici samoupravljanja koji su uglavnom međuopštinski i opštinski. Istorijski arhiv Sarajevo je građu kotarskog ureda kao suda, kotarskog-sreskog suda, okružnog suda i vojnih ustanova, kao sudova, preuzeo od Arhiva BiH 1969. godine. Taj dio građe je popisan i ima sumarne inventare. Građa ovih organizacija koju je Istorijski arhiv preuzeo 1988. godine od Arhiva Bosne i Hercegovine je nesređena. Građa civilnih sudova je za period 1878-1946. godine a građa vojnih ustanova – sudova do 1918. godine.
3.1. KOTARSKI ŠERIJATSKI SUD SARAJEVO
Sign. KŠS-534
Arhivska građa preuzeta od Arhiva Bosne i Hercegovine 1988. godine.
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1878-1916; omota 385, knjiga 21; metara dužinskih 77; nesređena; nepristupačna; jezik: bosanski, turski, njemački.
3.2. SRESKI ŠERIJATSKI SUD VISOKO
Sign. SŠSV-535
Arhivska građa preuzeta od Arhiva Bosne i Hercegovine 1988. godine.
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1878-1891; knjiga 19; metara dužinskih 1; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: bosanksi, turski.
3.3. VOJNA KOMANDA SARAJEVO (K.U.K. MILITÄRKOMMANDO)
Sign. VKS-515
Građa: nepotpuna, vremenski raspon 1917-1918; kutija 77; metara dužinskih 7,7; sređena; pristupačna; sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.4. KOMANDA TVRĐAVE SARAJEVO (FESTUNGSKOMMANDO)
Sign. KTS-516
Građa: nepotpuna, vremenski raspon ¸1914-1918.; kutija 188 i fascikl 1; metara dužinskih 18,8; djelimično sređena, pristupačna; sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.5. SUDSKI OFICIR ZAMJENIKA VOJNOG KOMANDANTA (GERICHTSOFFIZIER DES STELLVERTRETERS MILITÄRKOMMANDANTEN)
Sign. SOVK-517
Građa: nepotpuna, vremenski raspon; 1917-1918; kutija 14; metara dužinskih 1,4; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemači, bosanski-hrvatski-srpski.
3.6. DIVIZIJSKI SUD SARAJEVO (DIVISIONGERICHT IN SARAJEVO)
Sign. DS-518
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1917-1918; kutija 81; metara dužinskih 8,1; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvtski-srpski.
3.7. GARNIZONSKI SUD SARAJEVO (K.U.K. GARNISONSGERICHT IN SARAJEVO)
Sign. GS-519
Građa: nepotpuna; vremenski raspon 1898-1918; kutije 504; metara dužinskih 50,4; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.8. SUD KOMANDANTA ŽANDARMERIJSKOG KORPUSA ZA BIH (GERICHT DES GENDARMERIEKORPSKOMMANDANTEN FÜR BIH)
Sign. SKŽB-520
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1914-1917; kutija 5, metara dužinskih 0,5; sređena, pristupačna, sumarni inventa; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.9. VOJNA KOMANDA MOSTAR (K.U.K. MILITÄRKOMMANDO IN MOSTAR)
Sign. VKT-522
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1915; kutija 1; metara dužinskih 0,1; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.10. VOJNA KOMANDA TUZLA (K.U.K. MILITÄRKOMMANDO IN TUZLA)
Sign. VKT-522
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1916; kutija 1; metara dužinskih 0,1; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.11. VOJNA KOMANDA BANJA LUKA (K.U.K. MILITÄRKOMMANDO IN BANJA LUKA
Sign. VKBL-523
Građa: nepotpuna: vremenski raspon: 1915-1916; kutije 4; metara dužinskih 0,4; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.12. GARNIZONSKI SUD BANJA LUKA (K.U.K. GARNISONSGERICHT IN BANJA LUKA)
Sign. GSBL-524
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1905.; kutija 1; metara dužinskih 0,1; sređena, pristupačna, sumarni inentar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.13. GARNIZONSKI SUD RAGUSA (K.U.K. GARNISONGERICHT IN RAGUSA)
Sign. GSR-525
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1883-1907; kutija 17; metara dužinskih 1,7; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.14. DIVIZIJSKI SUD U BEČU (K.U.K. DIVISIONSGERICHT IN WIEN)
Sign. DSB-526
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1917-1918;kutije 2; metara dužinskih 0,2; sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.15. RATNI SUD III ZBORNOG PODRUČJA SARAJEVO
Sign.RSZS-527
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1943; kutija 1; metara dužinskih 0,1; sređena, pristupačna, sumarni inventar.
3.16. OKRUŽNI SUD SARAJEVO
Sign.OSS-528
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1922-1941; kutije 36; metara dužinskih 3,6; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar.
3.17. KOTARSKI URED (KAO KOTARSKI SUD) SARAJEVO
Sing. KUS-529
Građa: nepotpuna, vremenski raspon: 1886-1911; kutija 40 i fascikla 1, metara dužinska 4; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.18. KOTARSKI/SRESKI SUD SARAJEVO
Sign. kss-488
Građa: nepotpuna; vremenski raspon: 1886-1946; kutija 1100 i fascikla 60; metara dužinskih 120; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar(djelimično); jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.19. ZEMLJIŠNO KNJIŽNI URED (KOTARSKOG/SRESKOG/ OPŠTINSKOG SUDA)
Sign. ZKU-530
Građa: potpuna; vremenski raspon: 1886-1985; fascikli 287 (anlagsplanovi), omota 1080, knjiga 69; metara dužinskih 216; sređena; pristupačna, sumarni inventar; jezik: njemački, bosanski-hrvatski-srpski.
3.20. ZEMLJIŠNO POSJEDOVNI LISTOVI KATASTARSKIH OPŠTINA (HADŽIĆI I DR.)
Sign. ZPLH-536
Arhivska građa preuzeta od SO-e Hadžići 1976.godine.
Građa: fragmentarna; vremenski raspon: 1884-1918, 1941-1945, 1958-1962; fascikli 41, knjiga 6; metara dužinskih 3; sređena, pristupačna; sumarni inventar.
3.21. OPŠTINSKI SUD II SARAJEVO
Sign. OSD- 531
Građa: nepotpuna, vremenski raspon: 1950-2001; kutija 1210; metara dužinskih 210; djelimično sređena, pristupačna, sumarni inventar.
3.22. OPŠTINSKI DRUŠTVENI PRAVOBRANILAC SAMOUPRAVLJANJA NOVO SARAJEVO
Sign. ODPS-532
Arhivska građa preuzeta od Pravobranioca samoupravljanja 1991. godine.
Građa: potpuna; vremenski raspon: 1975-1990; omota 4 i knjiga 20; metara dužinskih 1,5; nesređena, nepristupačna.
3.23. OPŠTINSKI DRUŠTVENI PRAVOBRANILAC SAMOUPRAVLJANJACENTAR SARAJEVO
Sign. DPSC-533
Arhivska građa preuzeta od Pravobranioca samoupravljanja 1991.godine.
Građa: potpuna, vremenski raspon: 1974-1990; omota 7 i knjiga 10; metra dužinska 2; nesređena, nepristupačna.
https://www.pravobih.com/