- Sat Sep 12, 2015 12:49 pm
#230
Podstrekavanje
Podstrekavanje je umišljajno navođenje ili nagovaranje drugog lica koje nema odluku o izvršenju djela, da izvrši određeno krivično djelo. Podstrekavanje postoji i u slučaju kada se navođenjem učvršćuje odluka kod drugog lica da izvrši krivično djelo. U prvom slučaju, učinilac uopšte nema odluku o izvršenju djela, ali podstrekač utiče na njegovu psihu i pod tim uticajem podstiče to lice da učini djelo. U drugom slučaju, učinilac je u fazi razmišljanja da li da izvrši krivično djelo ili ne. On se koleba oko toga, ali još nije donio odluku. Podstrekač utiče na njega i pod tim uticajem izvršilac učvršćuje odluku o izvršenju krivičnog djela.
Ako je kod izvršioca takva odluka već postojala, podstrekavanje ne postoji, već se radi o tzv., neuspjelom podstrekavanju ili „nepodobnom pokušaju".
Podstrekavanje može biti svako sredstvo i djelatnost kojima se može uticati na volju drugoga i donošenje odluke o izvršenju krivičnog djela. Podstrekavanjem na počinjenje krivičnog djela smatra se naročito: upućivanje molbe, ubjeđivanje ili nagovaranje, prikazivanje koristi od počinjenja krivičnog djela, davanje ili obećavanje poklona, zloupotreba odnosa podređenosti ili ovisnosti, dovođenje ili održavanje osobe u stanju stvarne ili pravne zablude. Ipak, ni jednom od tih radnji podstrekač ne učestvuje u radnji izvršenja i u tom smislu se razlikuje od saizvršioca. Za razliku od pomaganja, postrekavanje je moguće samo činjenjem.
Ako je odluka o izvršenju krivičnog djela rezultat (sporazumnog) podstrekavanja više lica, radi se o tzv. sapodstrekavanju. Ako ne postoji svijest o zajedničkom podstrekavanju, radi se o tzv. paralelnom ili prividnom podstrekavanju. U tom slučaju svaki od njih je samostalni podstrekač i svaki će odgovarati pod uslovom da je njegovo podstrekavanje doprinijelo stvaranju odluke za izvršenje djela. Ako se podstrekava preko trećeg lica ili više lica, radi se o posrednom ili sukcesivnom podstrekavanju ili tzv. lančanom podstrekavanju. Pri tome je dovoljno da podstrekač koji je uključen u podstekački lanac zna lice koje on podstrekava, ali ne mora znati lično ostale posrednike niti njihov broj, kao ni glavnog izvršioca. Ako je podstrekač u više navrata i na različite načine uticao na izazivanje odluke o izvršenju djela, radiće se o podstrekavanju u produženju, tj. samo o jednom podstrekavanju. Ako se sa jednim podstrekavanjem jedno ili više lica navede na izvršenje više krivičnih djela, postoji idealni sticaj na strani podstrekača, a ako se sa više podstrekavanja podstrekne na više krivičnih djela, postojaće realni sticaj na strani podstrekača.
Ko podstrekne nekoga da pomogne nekom licu u izvršenju krivičnog djela odgovaraće za pomaganje, jer podstrekavanje na pomaganje je svojevrsni vid posrednog pomaganja. Isto tako, i
pomaganje u podstrekavanju je pomaganje. Ako je jedno lice u istom djelu bilo i podstrekač i pomagač, pomaganje je konsumirano podstrekavanjem.
Za podstrekavanje je potrebno da se navodi na izvršenje krivičnog djela koje je usljed toga i izvršeno ili makar pokušano.
Podstrekavanje mora biti upravljeno na određeno krivično djelo i određenog učinioca, ali to ne znači da učinilac mora biti i individualno određen a još manje da treba biti lično poznat podstrekaču. Dovoljno je da je podstrekač svjestan kruga lica, koja su na neki način odrediva ili povezana (prostorno, idejno, sportski, poslovno i sl.) i da je neko od njih potencijalni izvršilac.
S druge strane, ne zahtijeva se da podstreknuti zna podstrekača, niti mora biti "svjestan da je njegova odluka da izvrši krivično delo nastala pod uticajem podstrekača", jer se podstrekavanje nekada može izvesti tako sofisticirano da podstreknuti i nema osjećaj da je njegova odluka nastala pod uticajem nekoga drugoga.
Za podstrekavanje nije neophodno da je sam izvršilac kriv, niti da uopšte može biti kriv (podstreknuti može biti i dijete ili duševno bolesno lice). Npr. sud je u jednom slučaju uzeo da postoji podstrekavanje kada je podstreknuto dijete od 10 god.
Za podstrekavanje se zahtijeva postojanje umišljaja. Nehatno podstrekavanje, iako je moguće nije kažnjivo, jer bi to značilo nedopustivo proširivanje krivice. Podstrekač mora biti svjestan da svojim radnjama drugog navodi na izvršenje krivičnog djela, tj. da je njegovo ponašanje upravljeno na izvršenje krivičnog djela. Dovoljan je i eventualni umišljaj. Voljna komponenta umišljaja se sastoji u htjenju izvršenja krivičnog djela ili makar pristajanje na njegovo izvršenje. Dakle, umišljaj podstrekača je dvostruk: mora obuhvatiti kako stvaranje odluke kod drugog, tako i krivično djelo odnosno njegovo izvršenje.
Podstrekač je u krivičnopravnom smislu posve izjednačen sa samim izvršiocem, što znači da je podstrekavanje kažnjivo kod svakog krivičnog djela bez obzira na njegovu težinu, kao i da se podstrekač kažnjava kao da je sam učinio krivično djelo. To, međutim, ne znači da se prilikom odmjeravanja kazne podstrekaču ne može izreći blaža ali ponekada i strožija kazna nego izvršiocu, što je u skladu sa načelom individualizacije. Teže kažnjavanje podstrekača u izuzetnim slučajevima, opravdano je radi toga što on u izvjesnim situacijama ima odlučujuću ulogu u samom procesu nastajanja kriminalnog čina, što je često on sam, koristeći odnos podređenosti ili autoriteta, "glavni krivac" za izvršenje krivičnog djela. Dakle, kažnjavanje podstrekača zavisi od ocjene od strane suda svih konkretnih okolnosti datog slučaja.
Neuspjelo podstrekavanje ili pokušaj podstrekavanja
Postoji - kada se drugi sa umišljajem podstrekava na izvršenje krivičnog djela za koje se po zakonu može izreći kazna zatvora od tri godine ili teža kazna, a kriv. djelo ne bude ni pokušano.
Zakon je predvidio da će se ovo lice kazniti kao za pokušaj.
Neki autori smatraju da neuspjelo podstrekavanje nije ni saučesništvo ni podstrekavanje, jer nije došlo do protivpravnog ostvarenja kriv. djela, već se zapravo radi o posebnom kriv. djelu postavljenom u opštem dijelu, za koje je na poseban način određena kazna.
Neuspjelo podstrekavanje može da se manifestuje u nekoliko oblika:
1. nesvršeni pokušaj podstrekavanja - postoji kada podstrekač nije uspio formirati odluku kod podstreknutog;
2. svršeni pokušaj podstrekavanja - postoji kada je podstrekač uspio formirati odluku kod podstreknutog, ali ovaj iz nekog razloga (predomislio se, spriječen i sl.) nije izvršio ni pokušao krivično djelo;
3. nepodobni pokušaj podstrekavanja - postoji kada podstreknuti uopšte nije shvatio ili razumio podstrekača ili je kod njega već bila donesena odluka o izvršenju djela;
4. promašeno podstrekavanje - postoji kada je podstreknuti izvršio neko sasvim drugo krivično djelo a ne ono na koje ga je podstrekač navodio.
Navedeni slučajevi neuspjelog podstrekavanja, po svom sadržaju i značaju, se međusobno razlikuju, što sudovi prilikom odmjeravanja kazne trebaju imati u vidu. Međutim, svima im je zajedničko da nije došlo do izvršenja krivičnog djela.
Za postojanje neuspjelog podstrekavanja, pored umišljaja, zahtijeva se da postoji i radnja podstrekavanja, tj. da je vršen uticaj na volju podstrekavanog. Tako, nema ni neuspjelog podstrekavanja ako npr. pismena poruka nije ni stigla "podstrekavanom".
Neuspjelo podstrekavanje je kažnjivo samo ako je u pitanju krivično djelo za koje je predviđena kazna zatvora od tri godine ili teža kazna, ili drugim riječima kod svih djela kod kojih je kažnjiv i pokušaj toga djela. Stoga je neophodno da sud utvrdi na koje djelo je umišljaj podstrekača bio upravljen i da to djelo tačno navede u izreci svoje presude. Isto tako, predviđeno je da će se u tom slučaju kazniti kao za pokušaj krivičnog djela, što znači da se kazna odmjerava u granicama kazne propisane za dato krivično djelo, ali sud može izreći i blažu kaznu.
http://www.epravo.ba
Podstrekavanje je umišljajno navođenje ili nagovaranje drugog lica koje nema odluku o izvršenju djela, da izvrši određeno krivično djelo. Podstrekavanje postoji i u slučaju kada se navođenjem učvršćuje odluka kod drugog lica da izvrši krivično djelo. U prvom slučaju, učinilac uopšte nema odluku o izvršenju djela, ali podstrekač utiče na njegovu psihu i pod tim uticajem podstiče to lice da učini djelo. U drugom slučaju, učinilac je u fazi razmišljanja da li da izvrši krivično djelo ili ne. On se koleba oko toga, ali još nije donio odluku. Podstrekač utiče na njega i pod tim uticajem izvršilac učvršćuje odluku o izvršenju krivičnog djela.
Ako je kod izvršioca takva odluka već postojala, podstrekavanje ne postoji, već se radi o tzv., neuspjelom podstrekavanju ili „nepodobnom pokušaju".
Podstrekavanje može biti svako sredstvo i djelatnost kojima se može uticati na volju drugoga i donošenje odluke o izvršenju krivičnog djela. Podstrekavanjem na počinjenje krivičnog djela smatra se naročito: upućivanje molbe, ubjeđivanje ili nagovaranje, prikazivanje koristi od počinjenja krivičnog djela, davanje ili obećavanje poklona, zloupotreba odnosa podređenosti ili ovisnosti, dovođenje ili održavanje osobe u stanju stvarne ili pravne zablude. Ipak, ni jednom od tih radnji podstrekač ne učestvuje u radnji izvršenja i u tom smislu se razlikuje od saizvršioca. Za razliku od pomaganja, postrekavanje je moguće samo činjenjem.
Ako je odluka o izvršenju krivičnog djela rezultat (sporazumnog) podstrekavanja više lica, radi se o tzv. sapodstrekavanju. Ako ne postoji svijest o zajedničkom podstrekavanju, radi se o tzv. paralelnom ili prividnom podstrekavanju. U tom slučaju svaki od njih je samostalni podstrekač i svaki će odgovarati pod uslovom da je njegovo podstrekavanje doprinijelo stvaranju odluke za izvršenje djela. Ako se podstrekava preko trećeg lica ili više lica, radi se o posrednom ili sukcesivnom podstrekavanju ili tzv. lančanom podstrekavanju. Pri tome je dovoljno da podstrekač koji je uključen u podstekački lanac zna lice koje on podstrekava, ali ne mora znati lično ostale posrednike niti njihov broj, kao ni glavnog izvršioca. Ako je podstrekač u više navrata i na različite načine uticao na izazivanje odluke o izvršenju djela, radiće se o podstrekavanju u produženju, tj. samo o jednom podstrekavanju. Ako se sa jednim podstrekavanjem jedno ili više lica navede na izvršenje više krivičnih djela, postoji idealni sticaj na strani podstrekača, a ako se sa više podstrekavanja podstrekne na više krivičnih djela, postojaće realni sticaj na strani podstrekača.
Ko podstrekne nekoga da pomogne nekom licu u izvršenju krivičnog djela odgovaraće za pomaganje, jer podstrekavanje na pomaganje je svojevrsni vid posrednog pomaganja. Isto tako, i
pomaganje u podstrekavanju je pomaganje. Ako je jedno lice u istom djelu bilo i podstrekač i pomagač, pomaganje je konsumirano podstrekavanjem.
Za podstrekavanje je potrebno da se navodi na izvršenje krivičnog djela koje je usljed toga i izvršeno ili makar pokušano.
Podstrekavanje mora biti upravljeno na određeno krivično djelo i određenog učinioca, ali to ne znači da učinilac mora biti i individualno određen a još manje da treba biti lično poznat podstrekaču. Dovoljno je da je podstrekač svjestan kruga lica, koja su na neki način odrediva ili povezana (prostorno, idejno, sportski, poslovno i sl.) i da je neko od njih potencijalni izvršilac.
S druge strane, ne zahtijeva se da podstreknuti zna podstrekača, niti mora biti "svjestan da je njegova odluka da izvrši krivično delo nastala pod uticajem podstrekača", jer se podstrekavanje nekada može izvesti tako sofisticirano da podstreknuti i nema osjećaj da je njegova odluka nastala pod uticajem nekoga drugoga.
Za podstrekavanje nije neophodno da je sam izvršilac kriv, niti da uopšte može biti kriv (podstreknuti može biti i dijete ili duševno bolesno lice). Npr. sud je u jednom slučaju uzeo da postoji podstrekavanje kada je podstreknuto dijete od 10 god.
Za podstrekavanje se zahtijeva postojanje umišljaja. Nehatno podstrekavanje, iako je moguće nije kažnjivo, jer bi to značilo nedopustivo proširivanje krivice. Podstrekač mora biti svjestan da svojim radnjama drugog navodi na izvršenje krivičnog djela, tj. da je njegovo ponašanje upravljeno na izvršenje krivičnog djela. Dovoljan je i eventualni umišljaj. Voljna komponenta umišljaja se sastoji u htjenju izvršenja krivičnog djela ili makar pristajanje na njegovo izvršenje. Dakle, umišljaj podstrekača je dvostruk: mora obuhvatiti kako stvaranje odluke kod drugog, tako i krivično djelo odnosno njegovo izvršenje.
Podstrekač je u krivičnopravnom smislu posve izjednačen sa samim izvršiocem, što znači da je podstrekavanje kažnjivo kod svakog krivičnog djela bez obzira na njegovu težinu, kao i da se podstrekač kažnjava kao da je sam učinio krivično djelo. To, međutim, ne znači da se prilikom odmjeravanja kazne podstrekaču ne može izreći blaža ali ponekada i strožija kazna nego izvršiocu, što je u skladu sa načelom individualizacije. Teže kažnjavanje podstrekača u izuzetnim slučajevima, opravdano je radi toga što on u izvjesnim situacijama ima odlučujuću ulogu u samom procesu nastajanja kriminalnog čina, što je često on sam, koristeći odnos podređenosti ili autoriteta, "glavni krivac" za izvršenje krivičnog djela. Dakle, kažnjavanje podstrekača zavisi od ocjene od strane suda svih konkretnih okolnosti datog slučaja.
Neuspjelo podstrekavanje ili pokušaj podstrekavanja
Postoji - kada se drugi sa umišljajem podstrekava na izvršenje krivičnog djela za koje se po zakonu može izreći kazna zatvora od tri godine ili teža kazna, a kriv. djelo ne bude ni pokušano.
Zakon je predvidio da će se ovo lice kazniti kao za pokušaj.
Neki autori smatraju da neuspjelo podstrekavanje nije ni saučesništvo ni podstrekavanje, jer nije došlo do protivpravnog ostvarenja kriv. djela, već se zapravo radi o posebnom kriv. djelu postavljenom u opštem dijelu, za koje je na poseban način određena kazna.
Neuspjelo podstrekavanje može da se manifestuje u nekoliko oblika:
1. nesvršeni pokušaj podstrekavanja - postoji kada podstrekač nije uspio formirati odluku kod podstreknutog;
2. svršeni pokušaj podstrekavanja - postoji kada je podstrekač uspio formirati odluku kod podstreknutog, ali ovaj iz nekog razloga (predomislio se, spriječen i sl.) nije izvršio ni pokušao krivično djelo;
3. nepodobni pokušaj podstrekavanja - postoji kada podstreknuti uopšte nije shvatio ili razumio podstrekača ili je kod njega već bila donesena odluka o izvršenju djela;
4. promašeno podstrekavanje - postoji kada je podstreknuti izvršio neko sasvim drugo krivično djelo a ne ono na koje ga je podstrekač navodio.
Navedeni slučajevi neuspjelog podstrekavanja, po svom sadržaju i značaju, se međusobno razlikuju, što sudovi prilikom odmjeravanja kazne trebaju imati u vidu. Međutim, svima im je zajedničko da nije došlo do izvršenja krivičnog djela.
Za postojanje neuspjelog podstrekavanja, pored umišljaja, zahtijeva se da postoji i radnja podstrekavanja, tj. da je vršen uticaj na volju podstrekavanog. Tako, nema ni neuspjelog podstrekavanja ako npr. pismena poruka nije ni stigla "podstrekavanom".
Neuspjelo podstrekavanje je kažnjivo samo ako je u pitanju krivično djelo za koje je predviđena kazna zatvora od tri godine ili teža kazna, ili drugim riječima kod svih djela kod kojih je kažnjiv i pokušaj toga djela. Stoga je neophodno da sud utvrdi na koje djelo je umišljaj podstrekača bio upravljen i da to djelo tačno navede u izreci svoje presude. Isto tako, predviđeno je da će se u tom slučaju kazniti kao za pokušaj krivičnog djela, što znači da se kazna odmjerava u granicama kazne propisane za dato krivično djelo, ali sud može izreći i blažu kaznu.
http://www.epravo.ba
- By LegaForum