- Mon Nov 29, 2021 8:24 am
#5313
Službene novine Federacije BiH, broj 95/21
Ustavni sud Federacije Bosne i Hercegovine odlučujući o zahtjevu Premijera Zeničko-dobojskog kantona za ocjenu ustavnosti: "člana 2. stav 1. tačka 2., člana 3. stav 1., člana 18. Poglavlja 2. Odjeljka 2.1. Pododjeljka 2.1.3., člana 19. u dijelu koji glasi: "kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica uz saglasnost Opštinskog vijeća, člana 20. stav 3. u dijelu koji glasi: "Najniža cijena po 1m2 za privremeno zauzimanje javne površine kod javnog poziva određuje Opštinski načelnik/načelnica svojim aktom.", člana 29. u dijelu koji glasi: " ili na površini koja neposredno graniči sa javnom površinom", člana 83. stav 3. u dijelu koji glasi: "Program iz stava 1. ovog člana donosi Opštinski načelnik/načelnica, a isti sadrži uslove i kriterije, lokacije, te visinu naknade.", člana 84. stav 2. u dijelu koji glasi: "Opštinski načelnik/načelnica imenuje komisiju koja provodi konkursni postupak.", člana 85. stav 1. u dijelu koji glasi: "Za naprave i objekte iz člana 82. stava 1. koji se postavljaju na privatnoj površini ili privatnom objektu" i stava 2. u dijelu koji glasi: "Ukoliko se isti postavljaju na površini ili na objektu koji je u vlasništvu drugog fizičkog ili pravnog lica, uz zahtjev je potrebno dostaviti saglasnost vlasnika", člana 87. stav 2. u dijelu koji glasi: "Lokacije i uslovi za postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje-političko oglašavanje određeni su programom kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica." i člana 87. stav 3. u dijelu koji glasi: "Podnosilac zahtjeva za izdavanje odobrenja za postavljanje reklamnih natpisa, dužan je odobrenje zatražiti sedam dana prije postavljanja natpisa. "Odluke o komunalnom redu, na osnovu člana IV.C.3.10 (2) d) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine u vezi sa članom 5. stav 1. Zakona o postupku pred Ustavnim sudom Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", br. 6/95 i 37/03), na sjednici Suda bez javne rasprave održanoj dana 03.11.2021. godine, donio je
PRESUDU
Odbija se zahtjev Premijera Zeničko-dobojskog kantona za ocjenu ustavnosti pojedinih odredbi Odluke o komunalnom redu ("Službeni glasnik Opštine Visoko", br. 9/18 i 2/20).
Presudu objaviti u "Službenim novinama Federacije BiH" i "Službenom glasniku Grada Visoko".
Obrazloženje
1. Podnosilac zahtjeva i predmet zahtjeva
Premijer Zeničko-dobojskog kantona (u daljem tekstu: podnosilac zahtjeva) podnio je dana 14.05.2020. godine Ustavnom sudu Federacije Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Ustavni sud Federacije) podneskom broj:02-02-6510/20 zahtjev za ocjenu ustavnosti: "člana 2. stav 1. tačka 2., člana 3. stav 1., člana 18. Poglavlja 2. Odjeljka 2.1. Pododjeljka 2.1.3., člana 19. u dijelu koji glasi: "kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica uz saglasnost Opštinskog vijeća, člana 20. stav 3. u dijelu koji glasi: "Najniža cijena po 1m2 za privremeno zauzimanje javne površine kod javnog poziva određuje Opštinski načelnik/načelnica svojim aktom.", člana 29. u dijelu koji glasi: "ili na površini koja neposredno graniči sa javnom površinom", člana 83. stav 3. u dijelu koji glasi: "Program iz stava 1. ovog člana donosi Opštinski načelnik/načelnica, a isti sadrži uslove i kriterije, lokacije, te visinu naknade.", člana 84. stav 2. u dijelu koji glasi: "Opštinski načelnik/načelnica imenuje komisiju koja provodi konkursni postupak.", člana 85. stav 1. u dijelu koji glasi: "Za naprave i objekte iz člana 82. stav 1. koji se postavljaju na privatnoj površini ili privatnom objektu" i stav 2. u dijelu koji glasi: "Ukoliko se isti postavljaju na površini ili na objektu koji je u vlasništvu drugog fizičkog ili pravnog lica, uz zahtjev je potrebno dostaviti saglasnost vlasnika" , člana 87. stav 2. u dijelu koji glasi: "Lokacije i uslovi za postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje-političko oglašavanje određeni su programom kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica." i člana 87. stav 3. u dijelu koji glasi: "Podnosilac zahtjeva za izdavanje odobrenja za postavljanje reklamnih natpisa, dužan je odobrenje zatražiti sedam dana prije postavljanja natpisa."Odluke o komunalnom redu (u daljem tekstu: osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi). Istim podneskom zatraženo je i donošenje Rješenja o privremenoj mjeri kojom bi se obustavila primjena osporenih odredbi Odluke, odnosno njihovih dijelova, do odluke o ustavnosti istih.
2. Stranke u postupku
U skladu sa članom 39. stav 1. Zakona o postupku pred Ustavnim sudom Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", br. 6/95 i 37/03), stranke u ovom postupku su: podnosilac zahtjeva i Opštinsko vijeće Visoko kao donosilac Odluke.
3. Bitni navodi zahtjeva
Podnosilac zahtjeva navodi da su osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi neustavni i nezakoniti iz dva razloga. Prvi razlog, po njegovom mišljenju, je što pored uvođenja javnih površina, osporena Odluka značajno ulazi u područje privatnog vlasništva, uvođenjem neustavnog i nezakonitog termina "površine koja neposredno graniči sa javnom površinom". Drugi razlog je što daje nezakonita ovlaštenja gradonačelniku/gradonačelnici (ranije opštinskom načelniku/načelnici) za donošenje određenih javnih akata za koja isti/ista nije ovlaštena/a na osnovu zakona niti Statuta Opštine Visoko, te Privremene statutarne odluke Grada Visoko. Smatra da su osporene odredbe Odluke u suprotnosti sa članom II.A.2.(1) c), d) i k) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, te dodatno u suprotnosti sa Statutom Opštine Visoko ("Službeni glasnik Opštine Visoko", br. 1/11 i 8/13), Zakonom o Gradu Visoko ("Službene novine Federacije BiH", broj 30/19), Privremenom statutarnom odlukom Grada Visoko broj: 0171-155/19 od 31.05.2019. godine, Zakonom o prostornom uređenju i građenju ("Službene novine Zeničko-dobojskog kantona", broj 17/08), Zakonom o prostornom planiranju i korištenju zemljišta na nivou Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", br. 2/06, 72/07, 32/08, 47/10, 13/10 i 45/10), Zakonom o stvarnim pravima ("Službene novine Federacije BiH", br. 66/13 i 100/13), Izbornim zakonom Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", br. 23/01, 7/02, 9/02, 20/02, 25/02, 4/04, 20/04, 25/05, 52/05, 65/05, 77/05, 11/06, 24/06, 32/07, 33/08, 37/08, 32/10, 18/13, 7/14 i 31/16), Zakonom o sukobu interesa u organima vlasti Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", broj 70/18) i Evropskom konvencijom o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu: Evropska konvencija).
U prvom dijelu zahtjeva, podnosilac zahtjeva navodi da Odluka između ostalog, pored javnih površina reguliše pitanje korištenja površina koje su i u privatnom vlasništvu, te ističe da je institut korištenja i ograničavanja privatnog vlasništva usko povezan sa institutom prava vlasništva kao osnovnim pravom jednog demokratskog društva. Citira član 2. Zakona o stvarnim pravima u kontekstu osnovnih principa tog zakona.
Podnosilac zahtjeva dalje ističe da u osporenim dijelovima odredbi Odluke koje se odnose na površine koje graniče sa javnom površinom nije definisano značenje pojma "površine koje neposredno graniče sa javnom površinom", te isto otvara pitanje oduzimanja i ograničavanja zagarantovanog prava privatnog vlasništva datog zakonom i Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine. U tom članu Zakona se ponovo, gotovo isključivo, poziva na Zakon o stvarnim pravima, ističući njegovu supremaciju nad svim drugim propisima koji uređuju istu ili sličnu oblast, zatim dovodeći u vezu ovaj, kako navodi nezakonit pojam sa ne postojanjem takvih termina u Zakonu o prostornom uređenju i građenju i Zakonu o prostornom planiranju i korištenju zemljišta na nivou Federacije Bosne i Hercegovine.
U drugom dijelu zahtjeva, podnosilac zahtjeva navodi da osporeni dijelovi Odluke, odnosno njihovi dijelovi koji se odnose na ovlaštenja Gradonačelnika Grada Visoko, nisu u skladu sa članom 17., 22., 33. i 34., Statuta Opštine Visoko, članom 7. Zakona o Gradu Visoko i čl. 1., 8., 10. i 12. Privremene statutarne odluke Grada Visoko. U obrazloženju samo citira osporene dijelove odredbi i relevantne odredbe naprijed spomenutih propisa, na način da se dijelovima osporenih odredbi Odluke daju nezakonita ovlaštenja gradonačelniku/gradonačelnici.
Podnosilac zahtjeva nadalje navodi da osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi koji se odnose na postavljanje naprava i objekata iz člana 82. stav 1. Odluke na privatnom vlasništvu i osporene odredbe Odluke koje se odnose na postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje, nisu u skladu sa Zakonom o stvarnim pravima, Izbornim zakonom Bosne i Hercegovine, Zakonom o sukobu interesa u organima vlasti Federacije Bosne i Hercegovine i Evropskom konvencijom. Citira po njemu relevantni član Izbornog zakona Bosne i Hercegovine i relevantne odredbe Statuta Opštine Visoko koje se odnose na nadležnosti Gradskog vijeća i Gradonačelnika. To dovodi u kontekst, da nosilac izvršne vlasti nije nadležan da određuje uslove reklamnih natpisa u vrijeme reklamnog političkog oglašavanja, jer u tome ne može biti objektivan i nepristrasan.
Nadalje podnosilac zahtjeva citira član 2. Zakona o sukobu interesa u organima vlasti Federacije Bosne i Hercegovine, član 14. (zabrana diskriminacije), član 1. Protokola broj 1. (zaštita imovine) i član 1. Protokola broj 12. (opšta zabrana diskriminacije) uz Evropsku konvenciju.
Dalje, ističe da je Ustavu Federacije Bosne i Hercegovine u članu II.A.2.(1) c), d) i k) propisano da će Federacije Bosne i Hercegovine osigurati najvišu primjenu najvišeg nivoa međunardno priznatih prava i sloboda utvrđenih u Aneksu ovog ustava, te citira odredbe člana VI.4. c), člana VI. 6. b) i d), člana VI. A.5. d) i člana VI.A.6. b) i d) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine.
Uzimajući u obzir sve naprijed navedeno, predlaže da Ustavni sud Federacije donese i rješenje kojim se privremeno obustavlja primjena osporenih odredbi Odluke, odnosno njihovih dijelova do konačne odluke ustavnosti istih.
4. Bitni navodi odgovora na zahtjev
U skladu sa članom 16. Zakona o postupku pred Ustavnim sudom Federacije Bosne i Hercegovine, Ustavni sud Federacije je aktom broj: U-10/20 od 18.05.2020. godine, zatražio odgovor na zahtjev od Gradskog vijeća Visoko, kao pravnog sljednika Opštinskog vijeća Visoko, jer je u periodu od donošenja Odluke do dostavljanja zahtjeva na odgovor, Zakonom o Gradu Visoko uspostavljen Grad Visoko kao jedinica lokalne samouprave.
Gradsko vijeće Visoko je dana 17.06.2020. godine dostavilo odgovor na zahtjev, u kome navodi da je čl. 93. i 99. Statuta Opštine Visoko, utvrđeno da opštinsko vijeće može ovlastiti opštinskog načelnika da upravlja imovinom opštine u granicama ovlaštenja, te na osnovu toga opštinski načelnik u izvršavanju zakona, propisa i opštih akata iz samoupravnog djelokruga opštine donosi pojedinačne i opšte akte za čije je donošenje ovlašten zakonom, drugim propisom, Statutom opštine ili odlukom opštinskog vijeća.
Dalje se u odgovoru navodi, kada je riječ o praćenju, izvršavanju i osiguranju akata u oblasti cestovnog prometa i javnih cesta i zaštite okoliša, Zakonom o cestama Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", br. 12/10, 16/10 i 66/13) (u daljem tekstu: Zakon), čl. 7., 13., 58., 64., 68., 69., 70., 71. i 78. je propisano šta čini javnu cestu, zaštitni cestovni pojas, uređenje tih prostora, održavanje, upotreba i dr. Pozivaju se na član 78. st. 3., 4., 5. i 6. Zakona citirajući ga, te na Pravilnik o postavljanju reklamnih znakova na cestama ("Službene novine Federacije BiH", broj 75/10), (u daljem tekstu: Pravilnik). Smatraju da, imajući u vidu navedeno, pri čemu je propisan zaštitni cestovni pojas izraz "površina koja neposredno graniči sa javnom površinom" nije neustavna niti nezakonita, ne otvara pitanje povrede zagarantovanog prava privatnog vlasništva, već samo primjenu i provođenje važećih zakonskih propisa vezano za zaštitu cestovnog pojasa.
Primjenom ovog izraza uređuje se komunalni red, kao i primjena drugih propisa, čime se ne ograničava privatno vlasništvo. Sa aspekta nadležnosti nadležne službe ne postoji mogućnost ograničavanja privatnog vlasništva, s obzirom da služba postupa po zahtjevu stranke, bilo da se radi o postavljanju nekog od objekata iz člana 18. Odluke (ljetna bašta, kiosk, reklamni pano i sl.) na javnoj površini ili na privatnoj lokaciji. Ukoliko se zahtjev stranke odnosi na lokaciju koja je u privatnom vlasništvu postupak se vodi u skladu sa odredbama Zakona o prostornom uređenju i građenju Zeničko-dobojskog kantona. Na primjer za postavljanje ljetne bašte na privatnoj parceli primjenjuju se odredbe navedenog zakona ili kod postavljanja reklamnih naprava, prethodno se u skladu sa Zakonom utvrđuju urbanističko-tehnički uslovi i izdaje urbanistička saglasnost. Uvođenjem izraza "površina koje neposredno graniče sa javnom površinom" u Odluku željelo se postići uređenje i na tim parcelama, ali svakako primjenom odgovarajućih propisa.
Kada je u pitanju Program utvrđivanja lokacija za zauzimanje javnih površina i Program za postavljanje reklamnih naprava (čl. 19., 20., 83. i 84. Odluke), navodi da Odluka daje mogućnost privremenog zauzimanja javne površine, taksativno je navedena svrha zauzimanja javne površine, utvrđen postupak izdavanja odobrenja za zauzimanje javne površine i utvrđena obaveza plaćanja naknade za zauzimanje javne površine. Opštinsko vijeće je odlukom povjerilo poslove utvrđivanja lokacija, uslova, kriterija i cijena odnosno naknada načelniku/načelnici. Naime Odlukom je načelniku/načelnici dato ovlaštenje nadležnog organa opštinskog vijeća da može detaljnije urediti određenu oblast, ne narušavajući princip jednakosti pred zakonom, kao i pravo na zabranu svake diskriminacije.
5. Relevantno pravo
A. Ustav Federacije Bosne i Hercegovine
Član II. A 2. (1) c), d) i k)
Federacija će osigurati primjenu najvišeg nivoa međunarodno priznatih prava i sloboda utvrđenih u dokumentima navedenim u Aneksu ovog ustava. Posebno:
(1) Sva lica na teritoriji Federacije uživaju prava na:
c) jednakost pred zakonom;
d) zabranu svake diskriminacije zasnovane na rasi, boji kože, polu, jeziku, religiji ili vjerovanju, političkim ili drugim uvjerenjima, nacionalnom i socijalnom porijeklu;
k) imovinu.
Član IV.C.3.10.(2) d)
(2) Ustavni sud:
d) na zahtjev premijera, ili kantona, utvrđuje da li neki predloženi ili usvojeni propis koje je donijelo neko tijelo kantonalne, gradske ili opštinske vlasti u skladu sa ovim ustavom.
B. Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda
Član 14.
Zabrana diskriminacije
Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom konvencijom osigurava se bez diskriminacije po bilo kojoj osnovi, kao što su spol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza sa nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status. https://www.anwalt-derbeste.de
Protokol broj 1. uz Evropsku konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda
Član 1.
Zaštita imovine
Svako fizičko ili pravno lice ima pravo na nesmetano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim principima međunarodnog prava.
Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utječu na pravo države da primjenjuje takve zakone koje smatra potrebnim da bi nadzirala korištenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi osigurala naplatu poreza ili drugih doprinosa ili kazni.
Protokol broj 12. uz Evropsku konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda
Član 1.
Opšta zabrana diskriminacije
1. Uživanje svih prava utvrđenih zakonom osigurano je bez diskriminacije po bilo kojem osnovu kao što je pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza sa nekom nacionalnom manjinom, imovinsko stanje, rođenje ili drugi status.
2. Nikog nijedan organ vlasti ne smije diskriminisati ni po kojem osnovu, kao što je navedeno u stavu 1.
C. Zakon o postupku pred Ustavnim sudom Federacije Bosne i Hercegovine
("Službene novine Federacije BiH", broj 6/95 i 37/03)
Član 5. stav 1.
Ustavni sud provodi postupak na osnovu odredaba ovog zakona, a u pitanjima koja nisu uređena ovim zakonom može shodno primijeniti odgovarajuća pravila procesnih zakona.
D. Odluka o komunalnom redu
("Službeni glasnik Opštine Visoko", broj 9/18 i 2/20).
Član 2. stav 1. tačka 2. - osporeni dio
Pokretna naprava je štand, odnosno klupa i kolica za prodaju raznih artikala, lednice, hladnjaci, ugostiteljska i slična prikolica, naprava za igračke, automat, peć i naprava za pečenje, spremišta za priručni alat i materijal, pozornica i slične naprave, stol, stolica, ograda (žičana, željezna, drvena, plastična) sa ili bez armirano-betonske podloge (sokla), izložbeni ormarići, razne vrste naprava koje se postavljaju ispred ugostiteljskih, zanatskih i drugih radnji, odnosno njihovoj neposrednoj blizini, razne vrste naprava koje se postavljaju ispred šatora povodom raznih manifestacija, naprave u svrhu djelatnosti cirkusa, luna parka, zabavnih radnji, automobili kao prezentacija ili prodaja na javnim površinama ili na površini koja neposredno graniči sa javnom površinom, promocija ili kao lutrijski dobici, automobil u mirovanju u svrhu prodaje postavljen na javnim površinama ili na površini koja neposredno graniči sa javnom površinom, čuvarske montažne i druge kućice, garažni objekti sa ili bez armirano-betonske podloge ukoliko ti objekti nisu trajno vezani za tlo (u skladu sa građevinskim standardima) i slično.
Član 3. stav 1.- osporeni dio
Ova Odluka obavezna je i primjenjuje se na javnim površinama u opštoj upotrebi (u daljem tekstu javne površine) i svim drugim površinama koje neposredno graniče sa javnom površinom, nezavisno od vrste vlasništva na području Opštine Visoko.
Član 18. – osporeni dio
Pod privremenim zauzimanjem javne površine smatra se: postavljanje pokretnih naprava kao što su tipski ili drugi kiosci od lako prenosivih materijala, nadstrašnice, tende, štandovi, odnosno klupe i kolica za prodaju raznih artikala, ledenica, hladnjaka, ugostiteljskih i sličnih prikolica, naprava za igračke, automata, peći i naprava za pečenje, spremišta za priručni alat i materijal, pozornica i sličnih naprava, stolova, stolica, raznih vrsta naprava koje se postavljaju ispred ugostiteljskih, zanatskih i drugih radnji (predmeti koji služe za uređenje izloga, tende i sl.), odnosno njihovoj neposrednoj blizini, ljetnih i zimskih bašti posebno ili uz objekat, raznih vrsta naprava i šatora koji se postavljaju povodom manifestacija, naprava u svrhu djelatnosti cirkusa, luna parkova, zabavnih radnji, automobila kao prezentacije ili prodaje na javnim površinama promocija ili kao lutrijskih dobitaka, automobila u mirovanju u svrhu prodaje postavljenih na javnim površinama ili na površinama koja neposredno graniče sa javnom površinom, čuvarskih montažnih i drugih kućica, garažnih objekata sa ili bez armirano-betonske podloge ukoliko ti objekti nisu trajno vezani za tlo (u skladu sa građevinskim standardima) i drugih sličnih objekata i naprava (u daljem tekstu: privremeni objekti).
Član 19. stav 2. - osporeni dio
Rješenje iz prethodnog stava može se izdati na osnovu pojedinačnog zahtjeva zainteresovanog subjekta ili na osnovu javnog poziva i Programa utvrđivanja lokacija za zauzimanje javnih površina kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica uz saglasnost Opštinskog vijeća.
Član 20. stav 3. – osporena odredba
Najnižu cijenu po m² za privremeno zauzimanje javne površine kod javnog poziva određuje Opštinski načelnik/načelnica svojim aktom.
Član 29. stav 1. - osporeni dio
Građevinski radovi na javnim površinama i površinama koje neposredno graniče sa javnom površinom mogu se izvoditi samo po pribavljenom odobrenju nadležne Službe za poslove urbanizma.
Član 83. stav 2. – osporena odredba
Program iz stava 1. ovog člana donosi Opštinski načelnik/načelnica, a isti sadrži uslove i kriterije, lokacije, te visinu naknade.
Član 84. stav 2. – osporena odredba
Opštinski načelnik/načelnica imenuje komisiju koja provodi konkursni postupak.
Član 85. st. 1. i 2. - osporeni dio i osporena odredba
Za naprave i objekte iz člana 82. stav 1. koji se postavljaju na privatnoj površini ili na privatnom objektu odobrenje izdaje Služba nadležna za poslove urbanizma, a po podnešenom zahtjevu stranke.
Ukoliko se isti postavljaju na površini ili na objektu koji je u vlasništvu drugog fizičkog ili pravnog lica, uz zahtjev je potrebno dostaviti saglasnost vlasnika.
Član 87. st. 2. i 3. - osporene odredbe
Lokacije i uslovi za postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje-političko oglašavanje određeni su Programom kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica.
Podnosilac zahtjeva za izdavanje odobrenja za postavljanje reklamnih natpisa, dužan je odobrenje zatražiti sedam dana prije postavljanja natpisa.
6. Činjenično stanje i stav Ustavnog suda Federacije
Nakon analize navoda iz zahtjeva i odgovora na zahtjev, primjenom relevantnog prava, utvrđeno je činjenično stanje, kako slijedi:
Podnosilac zahtjeva je u skladu sa članom IV.C.3.10.(2) d) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, lice ovlašteno za podnošenje zahtjeva za ocjenu ustavnosti.
Ustavni sud Federacije mora da primijeti da se u zahtjevu netačno i neprecizno navode osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi. No, kako se iz sadržaja može zaključiti na koje odredbe se zahtjev odnosi, ovaj sud je pristupio daljem ispitivanju navoda zahtjeva, pri tom u preambuli presude citirane su osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi na način kako ih je označio podnosilac zahtjeva.
Podnosilac zahtjeva u uvodnom dijelu zahtjeva navodi da su osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi u suprotnosti sa članom II.A.2.(1) c), d) i k) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, članom 14. Evropske konvencije i čl. 1. Protokola 1. i Protokola 12. uz Evropsku konvenciju. Nadalje precizira da su u suprotnosti sa Statutom Opštine Visoko, zakonima na nivou Federacije Bosne i Hercegovine, posebno Zakonom o stvarnim pravima, Statutom Opštine Visoko i Zakonom o Gradu Visoko, te Privremenom statutarnom Odlukom Grada Visoko, kao i kantonalnim zakonom o prostornom uređenju i građenju. Čak se u zahtjevu poziva i na Izborni zakon Bosne i Hercegovine, te Zakon o sukobu interesa u organima vlasti Federacije Bosne i Hercegovine.
U prvom dijelu zahtjeva podnosilac zahtjeva osporava dijelove odredbi Odluke koje se odnose na površine koje graniče sa javnom površinom smatrajući da iste ulaze u područje privatnog vlasništva i da ga znatno ograničava uvođenjem neustavnog i nezakonitog termina "površina koja neposredno graniči sa javnom površinom". U ovom dijelu zahtjeva navedeni termin osporava se isključivo sa aspekta čl. 2., 17. i 20. Zakona o stvarnim pravima, dok se povreda ustavnih prava i odredbi Evropske konvencije uopšte i ne spominju. U potpunom nedostatku obrazloženja ustavnih razloga osporavanja, kao i razloga osporavanja u kontekstu Evropske konvencije, Ustavni sud Federacije nije mogao ispitivati povrede ustavnih i konvencijskih odredbi. Zakonske razloge osporavanja Ustavni sud Federacije nije razmatrao iz razloga što se u skladu sa nadležnostima ovog suda nije u mogućnosti upuštati u ocjenu zakonitosti, što eventualno može biti predmetom preispitivanja pred redovnim sudom.
U drugom dijelu zahtjeva podnosilac zahtjeva traži ispitivanje usklađenosti osporenih odredbi Odluke, odnosno njihovih dijelova koji se odnose na ovlaštenja Gradonačelnika Grada Visoko, postavljanje naprava i objekata iz člana 82. stav 1. Odluke na privatnom vlasništvu i onih koje se odnose na postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje sa Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine, Evropskom konvencijom, sa zakonima, kao i ocjenu usaglašenosti istih sa Statutom Opštine Visoko. Ustavni sud Federacije, a u nedostatku bilo kakve argumentacije vezano za eventualnu ocjenu ustavnosti, ponovo ukazuje da ne utvrđuje da li su podzakonski propisi u saglasnosti sa zakonima Federacije Bosne i Hercegovine, niti za ocjenu međusobne saglasnosti podzakonskih akata. Ocjenu usklađenosti ovih osporenih odredbi Odluke sa Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine i Evropskom konvencijom, Ustavni sud Federacije nije mogao ispitati iz već navedenih razloga, jer navodi podnosioca zahtjeva nisu obrazloženi niti argumentovani, nego se svode na citiranje člana II.A.2.(1) c), d) i k) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, te odredbi člana 14. Evopske konvencije (zabrana diskriminacije), člana 1. Protokola broj 1. (zaštita imovine) i člana 1. Protokola broj 12. (opšta zabrana diskriminacije) uz Evropsku konvenciju. Dakle, Ustavni sud Federacije je utvrdio da navodne ustavne i konvencijske povrede nisu ni na koji način činjenično niti pravno obrazložene u kontekstu osporenih odredbi Odluke, odnosno njihovih dijelova. Stoga, zaključuje da je u zahtjevu ovo pitanje obrazloženo samo sa stanovišta zakonitosti.
Ovo se odnosi i na pitanje ovlaštenja za donošenje osporenih odredbi Odluke, koje je spomenuto u kontekstu zakonitosti, pa čak i u odnosu na federalni i zakon na nivou Bosne i Hercegovine, što onemogućava preispitivanje takvog ovlaštenja od strane ovog suda.
Ustavni sud Federacije nije odlučivao o privremenoj mjeri, imajući u vidu donesenu odluku.
Ovu presudu Ustavni sud Federacije donio je jednoglasno u sastavu: dr. sc. Kata Senjak, predsjednica Suda, Vesna Budimir, Mirjana Čučković, Aleksandra Martinović i prof. dr. Edin Muminović, sudije Suda.
Broj U-10/20
03. novembra 2021. godine
Sarajevo
Predsjednica
Ustavnog suda Federacije
Bosne i Hercegovine
Dr. sc. Kata Senjak, s. r.
Ustavni sud Federacije Bosne i Hercegovine odlučujući o zahtjevu Premijera Zeničko-dobojskog kantona za ocjenu ustavnosti: "člana 2. stav 1. tačka 2., člana 3. stav 1., člana 18. Poglavlja 2. Odjeljka 2.1. Pododjeljka 2.1.3., člana 19. u dijelu koji glasi: "kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica uz saglasnost Opštinskog vijeća, člana 20. stav 3. u dijelu koji glasi: "Najniža cijena po 1m2 za privremeno zauzimanje javne površine kod javnog poziva određuje Opštinski načelnik/načelnica svojim aktom.", člana 29. u dijelu koji glasi: " ili na površini koja neposredno graniči sa javnom površinom", člana 83. stav 3. u dijelu koji glasi: "Program iz stava 1. ovog člana donosi Opštinski načelnik/načelnica, a isti sadrži uslove i kriterije, lokacije, te visinu naknade.", člana 84. stav 2. u dijelu koji glasi: "Opštinski načelnik/načelnica imenuje komisiju koja provodi konkursni postupak.", člana 85. stav 1. u dijelu koji glasi: "Za naprave i objekte iz člana 82. stava 1. koji se postavljaju na privatnoj površini ili privatnom objektu" i stava 2. u dijelu koji glasi: "Ukoliko se isti postavljaju na površini ili na objektu koji je u vlasništvu drugog fizičkog ili pravnog lica, uz zahtjev je potrebno dostaviti saglasnost vlasnika", člana 87. stav 2. u dijelu koji glasi: "Lokacije i uslovi za postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje-političko oglašavanje određeni su programom kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica." i člana 87. stav 3. u dijelu koji glasi: "Podnosilac zahtjeva za izdavanje odobrenja za postavljanje reklamnih natpisa, dužan je odobrenje zatražiti sedam dana prije postavljanja natpisa. "Odluke o komunalnom redu, na osnovu člana IV.C.3.10 (2) d) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine u vezi sa članom 5. stav 1. Zakona o postupku pred Ustavnim sudom Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", br. 6/95 i 37/03), na sjednici Suda bez javne rasprave održanoj dana 03.11.2021. godine, donio je
PRESUDU
Odbija se zahtjev Premijera Zeničko-dobojskog kantona za ocjenu ustavnosti pojedinih odredbi Odluke o komunalnom redu ("Službeni glasnik Opštine Visoko", br. 9/18 i 2/20).
Presudu objaviti u "Službenim novinama Federacije BiH" i "Službenom glasniku Grada Visoko".
Obrazloženje
1. Podnosilac zahtjeva i predmet zahtjeva
Premijer Zeničko-dobojskog kantona (u daljem tekstu: podnosilac zahtjeva) podnio je dana 14.05.2020. godine Ustavnom sudu Federacije Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Ustavni sud Federacije) podneskom broj:02-02-6510/20 zahtjev za ocjenu ustavnosti: "člana 2. stav 1. tačka 2., člana 3. stav 1., člana 18. Poglavlja 2. Odjeljka 2.1. Pododjeljka 2.1.3., člana 19. u dijelu koji glasi: "kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica uz saglasnost Opštinskog vijeća, člana 20. stav 3. u dijelu koji glasi: "Najniža cijena po 1m2 za privremeno zauzimanje javne površine kod javnog poziva određuje Opštinski načelnik/načelnica svojim aktom.", člana 29. u dijelu koji glasi: "ili na površini koja neposredno graniči sa javnom površinom", člana 83. stav 3. u dijelu koji glasi: "Program iz stava 1. ovog člana donosi Opštinski načelnik/načelnica, a isti sadrži uslove i kriterije, lokacije, te visinu naknade.", člana 84. stav 2. u dijelu koji glasi: "Opštinski načelnik/načelnica imenuje komisiju koja provodi konkursni postupak.", člana 85. stav 1. u dijelu koji glasi: "Za naprave i objekte iz člana 82. stav 1. koji se postavljaju na privatnoj površini ili privatnom objektu" i stav 2. u dijelu koji glasi: "Ukoliko se isti postavljaju na površini ili na objektu koji je u vlasništvu drugog fizičkog ili pravnog lica, uz zahtjev je potrebno dostaviti saglasnost vlasnika" , člana 87. stav 2. u dijelu koji glasi: "Lokacije i uslovi za postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje-političko oglašavanje određeni su programom kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica." i člana 87. stav 3. u dijelu koji glasi: "Podnosilac zahtjeva za izdavanje odobrenja za postavljanje reklamnih natpisa, dužan je odobrenje zatražiti sedam dana prije postavljanja natpisa."Odluke o komunalnom redu (u daljem tekstu: osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi). Istim podneskom zatraženo je i donošenje Rješenja o privremenoj mjeri kojom bi se obustavila primjena osporenih odredbi Odluke, odnosno njihovih dijelova, do odluke o ustavnosti istih.
2. Stranke u postupku
U skladu sa članom 39. stav 1. Zakona o postupku pred Ustavnim sudom Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", br. 6/95 i 37/03), stranke u ovom postupku su: podnosilac zahtjeva i Opštinsko vijeće Visoko kao donosilac Odluke.
3. Bitni navodi zahtjeva
Podnosilac zahtjeva navodi da su osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi neustavni i nezakoniti iz dva razloga. Prvi razlog, po njegovom mišljenju, je što pored uvođenja javnih površina, osporena Odluka značajno ulazi u područje privatnog vlasništva, uvođenjem neustavnog i nezakonitog termina "površine koja neposredno graniči sa javnom površinom". Drugi razlog je što daje nezakonita ovlaštenja gradonačelniku/gradonačelnici (ranije opštinskom načelniku/načelnici) za donošenje određenih javnih akata za koja isti/ista nije ovlaštena/a na osnovu zakona niti Statuta Opštine Visoko, te Privremene statutarne odluke Grada Visoko. Smatra da su osporene odredbe Odluke u suprotnosti sa članom II.A.2.(1) c), d) i k) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, te dodatno u suprotnosti sa Statutom Opštine Visoko ("Službeni glasnik Opštine Visoko", br. 1/11 i 8/13), Zakonom o Gradu Visoko ("Službene novine Federacije BiH", broj 30/19), Privremenom statutarnom odlukom Grada Visoko broj: 0171-155/19 od 31.05.2019. godine, Zakonom o prostornom uređenju i građenju ("Službene novine Zeničko-dobojskog kantona", broj 17/08), Zakonom o prostornom planiranju i korištenju zemljišta na nivou Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", br. 2/06, 72/07, 32/08, 47/10, 13/10 i 45/10), Zakonom o stvarnim pravima ("Službene novine Federacije BiH", br. 66/13 i 100/13), Izbornim zakonom Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", br. 23/01, 7/02, 9/02, 20/02, 25/02, 4/04, 20/04, 25/05, 52/05, 65/05, 77/05, 11/06, 24/06, 32/07, 33/08, 37/08, 32/10, 18/13, 7/14 i 31/16), Zakonom o sukobu interesa u organima vlasti Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", broj 70/18) i Evropskom konvencijom o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu: Evropska konvencija).
U prvom dijelu zahtjeva, podnosilac zahtjeva navodi da Odluka između ostalog, pored javnih površina reguliše pitanje korištenja površina koje su i u privatnom vlasništvu, te ističe da je institut korištenja i ograničavanja privatnog vlasništva usko povezan sa institutom prava vlasništva kao osnovnim pravom jednog demokratskog društva. Citira član 2. Zakona o stvarnim pravima u kontekstu osnovnih principa tog zakona.
Podnosilac zahtjeva dalje ističe da u osporenim dijelovima odredbi Odluke koje se odnose na površine koje graniče sa javnom površinom nije definisano značenje pojma "površine koje neposredno graniče sa javnom površinom", te isto otvara pitanje oduzimanja i ograničavanja zagarantovanog prava privatnog vlasništva datog zakonom i Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine. U tom članu Zakona se ponovo, gotovo isključivo, poziva na Zakon o stvarnim pravima, ističući njegovu supremaciju nad svim drugim propisima koji uređuju istu ili sličnu oblast, zatim dovodeći u vezu ovaj, kako navodi nezakonit pojam sa ne postojanjem takvih termina u Zakonu o prostornom uređenju i građenju i Zakonu o prostornom planiranju i korištenju zemljišta na nivou Federacije Bosne i Hercegovine.
U drugom dijelu zahtjeva, podnosilac zahtjeva navodi da osporeni dijelovi Odluke, odnosno njihovi dijelovi koji se odnose na ovlaštenja Gradonačelnika Grada Visoko, nisu u skladu sa članom 17., 22., 33. i 34., Statuta Opštine Visoko, članom 7. Zakona o Gradu Visoko i čl. 1., 8., 10. i 12. Privremene statutarne odluke Grada Visoko. U obrazloženju samo citira osporene dijelove odredbi i relevantne odredbe naprijed spomenutih propisa, na način da se dijelovima osporenih odredbi Odluke daju nezakonita ovlaštenja gradonačelniku/gradonačelnici.
Podnosilac zahtjeva nadalje navodi da osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi koji se odnose na postavljanje naprava i objekata iz člana 82. stav 1. Odluke na privatnom vlasništvu i osporene odredbe Odluke koje se odnose na postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje, nisu u skladu sa Zakonom o stvarnim pravima, Izbornim zakonom Bosne i Hercegovine, Zakonom o sukobu interesa u organima vlasti Federacije Bosne i Hercegovine i Evropskom konvencijom. Citira po njemu relevantni član Izbornog zakona Bosne i Hercegovine i relevantne odredbe Statuta Opštine Visoko koje se odnose na nadležnosti Gradskog vijeća i Gradonačelnika. To dovodi u kontekst, da nosilac izvršne vlasti nije nadležan da određuje uslove reklamnih natpisa u vrijeme reklamnog političkog oglašavanja, jer u tome ne može biti objektivan i nepristrasan.
Nadalje podnosilac zahtjeva citira član 2. Zakona o sukobu interesa u organima vlasti Federacije Bosne i Hercegovine, član 14. (zabrana diskriminacije), član 1. Protokola broj 1. (zaštita imovine) i član 1. Protokola broj 12. (opšta zabrana diskriminacije) uz Evropsku konvenciju.
Dalje, ističe da je Ustavu Federacije Bosne i Hercegovine u članu II.A.2.(1) c), d) i k) propisano da će Federacije Bosne i Hercegovine osigurati najvišu primjenu najvišeg nivoa međunardno priznatih prava i sloboda utvrđenih u Aneksu ovog ustava, te citira odredbe člana VI.4. c), člana VI. 6. b) i d), člana VI. A.5. d) i člana VI.A.6. b) i d) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine.
Uzimajući u obzir sve naprijed navedeno, predlaže da Ustavni sud Federacije donese i rješenje kojim se privremeno obustavlja primjena osporenih odredbi Odluke, odnosno njihovih dijelova do konačne odluke ustavnosti istih.
4. Bitni navodi odgovora na zahtjev
U skladu sa članom 16. Zakona o postupku pred Ustavnim sudom Federacije Bosne i Hercegovine, Ustavni sud Federacije je aktom broj: U-10/20 od 18.05.2020. godine, zatražio odgovor na zahtjev od Gradskog vijeća Visoko, kao pravnog sljednika Opštinskog vijeća Visoko, jer je u periodu od donošenja Odluke do dostavljanja zahtjeva na odgovor, Zakonom o Gradu Visoko uspostavljen Grad Visoko kao jedinica lokalne samouprave.
Gradsko vijeće Visoko je dana 17.06.2020. godine dostavilo odgovor na zahtjev, u kome navodi da je čl. 93. i 99. Statuta Opštine Visoko, utvrđeno da opštinsko vijeće može ovlastiti opštinskog načelnika da upravlja imovinom opštine u granicama ovlaštenja, te na osnovu toga opštinski načelnik u izvršavanju zakona, propisa i opštih akata iz samoupravnog djelokruga opštine donosi pojedinačne i opšte akte za čije je donošenje ovlašten zakonom, drugim propisom, Statutom opštine ili odlukom opštinskog vijeća.
Dalje se u odgovoru navodi, kada je riječ o praćenju, izvršavanju i osiguranju akata u oblasti cestovnog prometa i javnih cesta i zaštite okoliša, Zakonom o cestama Federacije Bosne i Hercegovine ("Službene novine Federacije BiH", br. 12/10, 16/10 i 66/13) (u daljem tekstu: Zakon), čl. 7., 13., 58., 64., 68., 69., 70., 71. i 78. je propisano šta čini javnu cestu, zaštitni cestovni pojas, uređenje tih prostora, održavanje, upotreba i dr. Pozivaju se na član 78. st. 3., 4., 5. i 6. Zakona citirajući ga, te na Pravilnik o postavljanju reklamnih znakova na cestama ("Službene novine Federacije BiH", broj 75/10), (u daljem tekstu: Pravilnik). Smatraju da, imajući u vidu navedeno, pri čemu je propisan zaštitni cestovni pojas izraz "površina koja neposredno graniči sa javnom površinom" nije neustavna niti nezakonita, ne otvara pitanje povrede zagarantovanog prava privatnog vlasništva, već samo primjenu i provođenje važećih zakonskih propisa vezano za zaštitu cestovnog pojasa.
Primjenom ovog izraza uređuje se komunalni red, kao i primjena drugih propisa, čime se ne ograničava privatno vlasništvo. Sa aspekta nadležnosti nadležne službe ne postoji mogućnost ograničavanja privatnog vlasništva, s obzirom da služba postupa po zahtjevu stranke, bilo da se radi o postavljanju nekog od objekata iz člana 18. Odluke (ljetna bašta, kiosk, reklamni pano i sl.) na javnoj površini ili na privatnoj lokaciji. Ukoliko se zahtjev stranke odnosi na lokaciju koja je u privatnom vlasništvu postupak se vodi u skladu sa odredbama Zakona o prostornom uređenju i građenju Zeničko-dobojskog kantona. Na primjer za postavljanje ljetne bašte na privatnoj parceli primjenjuju se odredbe navedenog zakona ili kod postavljanja reklamnih naprava, prethodno se u skladu sa Zakonom utvrđuju urbanističko-tehnički uslovi i izdaje urbanistička saglasnost. Uvođenjem izraza "površina koje neposredno graniče sa javnom površinom" u Odluku željelo se postići uređenje i na tim parcelama, ali svakako primjenom odgovarajućih propisa.
Kada je u pitanju Program utvrđivanja lokacija za zauzimanje javnih površina i Program za postavljanje reklamnih naprava (čl. 19., 20., 83. i 84. Odluke), navodi da Odluka daje mogućnost privremenog zauzimanja javne površine, taksativno je navedena svrha zauzimanja javne površine, utvrđen postupak izdavanja odobrenja za zauzimanje javne površine i utvrđena obaveza plaćanja naknade za zauzimanje javne površine. Opštinsko vijeće je odlukom povjerilo poslove utvrđivanja lokacija, uslova, kriterija i cijena odnosno naknada načelniku/načelnici. Naime Odlukom je načelniku/načelnici dato ovlaštenje nadležnog organa opštinskog vijeća da može detaljnije urediti određenu oblast, ne narušavajući princip jednakosti pred zakonom, kao i pravo na zabranu svake diskriminacije.
5. Relevantno pravo
A. Ustav Federacije Bosne i Hercegovine
Član II. A 2. (1) c), d) i k)
Federacija će osigurati primjenu najvišeg nivoa međunarodno priznatih prava i sloboda utvrđenih u dokumentima navedenim u Aneksu ovog ustava. Posebno:
(1) Sva lica na teritoriji Federacije uživaju prava na:
c) jednakost pred zakonom;
d) zabranu svake diskriminacije zasnovane na rasi, boji kože, polu, jeziku, religiji ili vjerovanju, političkim ili drugim uvjerenjima, nacionalnom i socijalnom porijeklu;
k) imovinu.
Član IV.C.3.10.(2) d)
(2) Ustavni sud:
d) na zahtjev premijera, ili kantona, utvrđuje da li neki predloženi ili usvojeni propis koje je donijelo neko tijelo kantonalne, gradske ili opštinske vlasti u skladu sa ovim ustavom.
B. Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda
Član 14.
Zabrana diskriminacije
Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom konvencijom osigurava se bez diskriminacije po bilo kojoj osnovi, kao što su spol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza sa nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status. https://www.anwalt-derbeste.de
Protokol broj 1. uz Evropsku konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda
Član 1.
Zaštita imovine
Svako fizičko ili pravno lice ima pravo na nesmetano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim principima međunarodnog prava.
Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utječu na pravo države da primjenjuje takve zakone koje smatra potrebnim da bi nadzirala korištenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi osigurala naplatu poreza ili drugih doprinosa ili kazni.
Protokol broj 12. uz Evropsku konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda
Član 1.
Opšta zabrana diskriminacije
1. Uživanje svih prava utvrđenih zakonom osigurano je bez diskriminacije po bilo kojem osnovu kao što je pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza sa nekom nacionalnom manjinom, imovinsko stanje, rođenje ili drugi status.
2. Nikog nijedan organ vlasti ne smije diskriminisati ni po kojem osnovu, kao što je navedeno u stavu 1.
C. Zakon o postupku pred Ustavnim sudom Federacije Bosne i Hercegovine
("Službene novine Federacije BiH", broj 6/95 i 37/03)
Član 5. stav 1.
Ustavni sud provodi postupak na osnovu odredaba ovog zakona, a u pitanjima koja nisu uređena ovim zakonom može shodno primijeniti odgovarajuća pravila procesnih zakona.
D. Odluka o komunalnom redu
("Službeni glasnik Opštine Visoko", broj 9/18 i 2/20).
Član 2. stav 1. tačka 2. - osporeni dio
Pokretna naprava je štand, odnosno klupa i kolica za prodaju raznih artikala, lednice, hladnjaci, ugostiteljska i slična prikolica, naprava za igračke, automat, peć i naprava za pečenje, spremišta za priručni alat i materijal, pozornica i slične naprave, stol, stolica, ograda (žičana, željezna, drvena, plastična) sa ili bez armirano-betonske podloge (sokla), izložbeni ormarići, razne vrste naprava koje se postavljaju ispred ugostiteljskih, zanatskih i drugih radnji, odnosno njihovoj neposrednoj blizini, razne vrste naprava koje se postavljaju ispred šatora povodom raznih manifestacija, naprave u svrhu djelatnosti cirkusa, luna parka, zabavnih radnji, automobili kao prezentacija ili prodaja na javnim površinama ili na površini koja neposredno graniči sa javnom površinom, promocija ili kao lutrijski dobici, automobil u mirovanju u svrhu prodaje postavljen na javnim površinama ili na površini koja neposredno graniči sa javnom površinom, čuvarske montažne i druge kućice, garažni objekti sa ili bez armirano-betonske podloge ukoliko ti objekti nisu trajno vezani za tlo (u skladu sa građevinskim standardima) i slično.
Član 3. stav 1.- osporeni dio
Ova Odluka obavezna je i primjenjuje se na javnim površinama u opštoj upotrebi (u daljem tekstu javne površine) i svim drugim površinama koje neposredno graniče sa javnom površinom, nezavisno od vrste vlasništva na području Opštine Visoko.
Član 18. – osporeni dio
Pod privremenim zauzimanjem javne površine smatra se: postavljanje pokretnih naprava kao što su tipski ili drugi kiosci od lako prenosivih materijala, nadstrašnice, tende, štandovi, odnosno klupe i kolica za prodaju raznih artikala, ledenica, hladnjaka, ugostiteljskih i sličnih prikolica, naprava za igračke, automata, peći i naprava za pečenje, spremišta za priručni alat i materijal, pozornica i sličnih naprava, stolova, stolica, raznih vrsta naprava koje se postavljaju ispred ugostiteljskih, zanatskih i drugih radnji (predmeti koji služe za uređenje izloga, tende i sl.), odnosno njihovoj neposrednoj blizini, ljetnih i zimskih bašti posebno ili uz objekat, raznih vrsta naprava i šatora koji se postavljaju povodom manifestacija, naprava u svrhu djelatnosti cirkusa, luna parkova, zabavnih radnji, automobila kao prezentacije ili prodaje na javnim površinama promocija ili kao lutrijskih dobitaka, automobila u mirovanju u svrhu prodaje postavljenih na javnim površinama ili na površinama koja neposredno graniče sa javnom površinom, čuvarskih montažnih i drugih kućica, garažnih objekata sa ili bez armirano-betonske podloge ukoliko ti objekti nisu trajno vezani za tlo (u skladu sa građevinskim standardima) i drugih sličnih objekata i naprava (u daljem tekstu: privremeni objekti).
Član 19. stav 2. - osporeni dio
Rješenje iz prethodnog stava može se izdati na osnovu pojedinačnog zahtjeva zainteresovanog subjekta ili na osnovu javnog poziva i Programa utvrđivanja lokacija za zauzimanje javnih površina kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica uz saglasnost Opštinskog vijeća.
Član 20. stav 3. – osporena odredba
Najnižu cijenu po m² za privremeno zauzimanje javne površine kod javnog poziva određuje Opštinski načelnik/načelnica svojim aktom.
Član 29. stav 1. - osporeni dio
Građevinski radovi na javnim površinama i površinama koje neposredno graniče sa javnom površinom mogu se izvoditi samo po pribavljenom odobrenju nadležne Službe za poslove urbanizma.
Član 83. stav 2. – osporena odredba
Program iz stava 1. ovog člana donosi Opštinski načelnik/načelnica, a isti sadrži uslove i kriterije, lokacije, te visinu naknade.
Član 84. stav 2. – osporena odredba
Opštinski načelnik/načelnica imenuje komisiju koja provodi konkursni postupak.
Član 85. st. 1. i 2. - osporeni dio i osporena odredba
Za naprave i objekte iz člana 82. stav 1. koji se postavljaju na privatnoj površini ili na privatnom objektu odobrenje izdaje Služba nadležna za poslove urbanizma, a po podnešenom zahtjevu stranke.
Ukoliko se isti postavljaju na površini ili na objektu koji je u vlasništvu drugog fizičkog ili pravnog lica, uz zahtjev je potrebno dostaviti saglasnost vlasnika.
Član 87. st. 2. i 3. - osporene odredbe
Lokacije i uslovi za postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje-političko oglašavanje određeni su Programom kojeg donosi Opštinski načelnik/načelnica.
Podnosilac zahtjeva za izdavanje odobrenja za postavljanje reklamnih natpisa, dužan je odobrenje zatražiti sedam dana prije postavljanja natpisa.
6. Činjenično stanje i stav Ustavnog suda Federacije
Nakon analize navoda iz zahtjeva i odgovora na zahtjev, primjenom relevantnog prava, utvrđeno je činjenično stanje, kako slijedi:
Podnosilac zahtjeva je u skladu sa članom IV.C.3.10.(2) d) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, lice ovlašteno za podnošenje zahtjeva za ocjenu ustavnosti.
Ustavni sud Federacije mora da primijeti da se u zahtjevu netačno i neprecizno navode osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi. No, kako se iz sadržaja može zaključiti na koje odredbe se zahtjev odnosi, ovaj sud je pristupio daljem ispitivanju navoda zahtjeva, pri tom u preambuli presude citirane su osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi na način kako ih je označio podnosilac zahtjeva.
Podnosilac zahtjeva u uvodnom dijelu zahtjeva navodi da su osporene odredbe Odluke, odnosno njihovi dijelovi u suprotnosti sa članom II.A.2.(1) c), d) i k) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, članom 14. Evropske konvencije i čl. 1. Protokola 1. i Protokola 12. uz Evropsku konvenciju. Nadalje precizira da su u suprotnosti sa Statutom Opštine Visoko, zakonima na nivou Federacije Bosne i Hercegovine, posebno Zakonom o stvarnim pravima, Statutom Opštine Visoko i Zakonom o Gradu Visoko, te Privremenom statutarnom Odlukom Grada Visoko, kao i kantonalnim zakonom o prostornom uređenju i građenju. Čak se u zahtjevu poziva i na Izborni zakon Bosne i Hercegovine, te Zakon o sukobu interesa u organima vlasti Federacije Bosne i Hercegovine.
U prvom dijelu zahtjeva podnosilac zahtjeva osporava dijelove odredbi Odluke koje se odnose na površine koje graniče sa javnom površinom smatrajući da iste ulaze u područje privatnog vlasništva i da ga znatno ograničava uvođenjem neustavnog i nezakonitog termina "površina koja neposredno graniči sa javnom površinom". U ovom dijelu zahtjeva navedeni termin osporava se isključivo sa aspekta čl. 2., 17. i 20. Zakona o stvarnim pravima, dok se povreda ustavnih prava i odredbi Evropske konvencije uopšte i ne spominju. U potpunom nedostatku obrazloženja ustavnih razloga osporavanja, kao i razloga osporavanja u kontekstu Evropske konvencije, Ustavni sud Federacije nije mogao ispitivati povrede ustavnih i konvencijskih odredbi. Zakonske razloge osporavanja Ustavni sud Federacije nije razmatrao iz razloga što se u skladu sa nadležnostima ovog suda nije u mogućnosti upuštati u ocjenu zakonitosti, što eventualno može biti predmetom preispitivanja pred redovnim sudom.
U drugom dijelu zahtjeva podnosilac zahtjeva traži ispitivanje usklađenosti osporenih odredbi Odluke, odnosno njihovih dijelova koji se odnose na ovlaštenja Gradonačelnika Grada Visoko, postavljanje naprava i objekata iz člana 82. stav 1. Odluke na privatnom vlasništvu i onih koje se odnose na postavljanje reklamnih natpisa u vrijeme predizborne kampanje sa Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine, Evropskom konvencijom, sa zakonima, kao i ocjenu usaglašenosti istih sa Statutom Opštine Visoko. Ustavni sud Federacije, a u nedostatku bilo kakve argumentacije vezano za eventualnu ocjenu ustavnosti, ponovo ukazuje da ne utvrđuje da li su podzakonski propisi u saglasnosti sa zakonima Federacije Bosne i Hercegovine, niti za ocjenu međusobne saglasnosti podzakonskih akata. Ocjenu usklađenosti ovih osporenih odredbi Odluke sa Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine i Evropskom konvencijom, Ustavni sud Federacije nije mogao ispitati iz već navedenih razloga, jer navodi podnosioca zahtjeva nisu obrazloženi niti argumentovani, nego se svode na citiranje člana II.A.2.(1) c), d) i k) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, te odredbi člana 14. Evopske konvencije (zabrana diskriminacije), člana 1. Protokola broj 1. (zaštita imovine) i člana 1. Protokola broj 12. (opšta zabrana diskriminacije) uz Evropsku konvenciju. Dakle, Ustavni sud Federacije je utvrdio da navodne ustavne i konvencijske povrede nisu ni na koji način činjenično niti pravno obrazložene u kontekstu osporenih odredbi Odluke, odnosno njihovih dijelova. Stoga, zaključuje da je u zahtjevu ovo pitanje obrazloženo samo sa stanovišta zakonitosti.
Ovo se odnosi i na pitanje ovlaštenja za donošenje osporenih odredbi Odluke, koje je spomenuto u kontekstu zakonitosti, pa čak i u odnosu na federalni i zakon na nivou Bosne i Hercegovine, što onemogućava preispitivanje takvog ovlaštenja od strane ovog suda.
Ustavni sud Federacije nije odlučivao o privremenoj mjeri, imajući u vidu donesenu odluku.
Ovu presudu Ustavni sud Federacije donio je jednoglasno u sastavu: dr. sc. Kata Senjak, predsjednica Suda, Vesna Budimir, Mirjana Čučković, Aleksandra Martinović i prof. dr. Edin Muminović, sudije Suda.
Broj U-10/20
03. novembra 2021. godine
Sarajevo
Predsjednica
Ustavnog suda Federacije
Bosne i Hercegovine
Dr. sc. Kata Senjak, s. r.