- Fri Jun 04, 2021 2:36 pm
#4707
Denis i Irvine protiv Belgije (br. 62819/17 i 63921/17), 1.6.2021., presuda Velikog vijeća1
Denis and Irvine v. Belgium, koji se tiče primjene novog Zakona o prisilnom smještaju duševno oboljenih lica u Belgiji - nema povrede člana 5. st. 1. i 4. EK.
Nema povrede čl. 5.1. i 5.4. EK
Aplikanti su Jimmy Denis i Derek Irvine koji su prisilno smješteni u Psihijatrijskoj bolnici Zoersel u Belgiji (prvi aplikant), odnosno u Odjelu socijalne zaštite Zatvora Turnhout (drugi aplikant). Oni se u ovom slučaju žale na činjenicu da su i dalje prisilno zadržani u navedenim institucijama, iako po njihovom mišljenju ne postoji pravni osnov za izvršenje ove sigurnosne mjere. Naime, nakon što je u oktobru 2016. godine stupio na snagu novi Zakon o prisilnom zatvaranju, obavezno lišavanje slobode moglo se izreći samo zbog krivičnog djela ili teškog prekršaja koje je naštetilo ili moglo naštetiti fizičkom ili mentalnom integritetu druge osobe.
Aplikanti, koji su pritvoreni za djela klasificirana kao krađa (g. Denis 2007. godine) i pokušaj teške provale (g. Irvine 2002. godine), prema Zakonu o socijalnoj zaštiti od 9 aprila 1930. godine, podnijeli su zahtjev belgijskim sudovima za puštanje na slobodu na osnovu novog zakonodavstva, ali nisu uspjeli sa zahtjevom.
Pozivajući se na član 5. stav 1. Evropske konvencije (pravo na slobodu i sigurnost) aplikanti tvrde da više ne postoji pravni osnov za njihovo zadržavanje nakon stupanja na snagu Zakona o prisilnom zatvaranju iz 2014. godine.
Pozivajući se na član 5. stav 4 Konvencije (pravo na brzu kontrolu zakonitosti pritvora) i član 13 (pravo na djelotvorni pravni lijek), aplikanti su se žalili da prema novom zakonu nije bilo moguće osigurati njihovo trenutno i bezuslovno puštanje.
Aplikacije su podnesene Evropskom sudu za ljudska prava 21. avgusta 2017. godine. U presudi Vijeća od 8. oktobra 2019. godine, Sud je jednoglasno zaključio da nije bilo kršenje člana 5. stav
1. i člana 5. stav 4. Konvencije. Aplikanti su 7. januara 2020. godine zatražili da se predmet proslijedi Velikom vijeću po članu 43. Evropske konvencije, a 24. februara 2020. godine Veliko
vijeće je prihvatilo taj zahtjev.
Evropski sud je primijetio da se lišavanje slobode aplikanata odnosilo na pritvaranje „osoba nezdravog uma“ i potpadalo je pod djelokrug člana 5. stav 1. (e) Konvencije. Istakao je da ova odredba zahtijeva da se pouzdano utvrdi da je dotična osoba nezdravog uma (1. uslov), da je poremećaj bio vrste ili stepena za koji je pritvaranje obavezno (2. uslov) i da je poremećaj trajao tokom cijelog perioda zatvaranje (3. uslov). Dakle, Konvencija ne zahtijeva od vlasti da uzme u obzir prirodu djela.
Sud je dalje primijetio da su domaći sudovi ispitali zahtjeve aplikanata za konačno puštanje. Nisu vodili računa o prirodi kažnjivih djela koja su aplikanti počinili, ali su ispitali da li su mentalni poremećaji i dalje trajali, kako se zahtijeva članom 5. stav 1. (e) Konvencije. Tako su utvrdili da još uvijek postoji visok rizik da će aplikanti počiniti dalja nasilna krivična djela.
Sud je smatrao da pritvor aplikanata i dalje ima valjanu pravnu osnovu i da je njihovo lišenje slobode zakonito. Sud je također primijetio da su Zakonom o prisilnom zatvaranju utvrđena dva kumulativna uslova za konačno puštanje osobe na slobodu, ali da ovi uslovi nisu ispunjeni u ovom slučaju.
1 Informacije su pripremljene u saradnji između Ustavnog suda Bosne i Hercegovine i Odjela za edukaciju i sudsku dokumentaciju Visokog sudskog i tužilačkog vijeća Bosne i Hercegovine. Iste su informativnog karaktera i ne obavezuju Sud.
Denis and Irvine v. Belgium, koji se tiče primjene novog Zakona o prisilnom smještaju duševno oboljenih lica u Belgiji - nema povrede člana 5. st. 1. i 4. EK.
Nema povrede čl. 5.1. i 5.4. EK
Aplikanti su Jimmy Denis i Derek Irvine koji su prisilno smješteni u Psihijatrijskoj bolnici Zoersel u Belgiji (prvi aplikant), odnosno u Odjelu socijalne zaštite Zatvora Turnhout (drugi aplikant). Oni se u ovom slučaju žale na činjenicu da su i dalje prisilno zadržani u navedenim institucijama, iako po njihovom mišljenju ne postoji pravni osnov za izvršenje ove sigurnosne mjere. Naime, nakon što je u oktobru 2016. godine stupio na snagu novi Zakon o prisilnom zatvaranju, obavezno lišavanje slobode moglo se izreći samo zbog krivičnog djela ili teškog prekršaja koje je naštetilo ili moglo naštetiti fizičkom ili mentalnom integritetu druge osobe.
Aplikanti, koji su pritvoreni za djela klasificirana kao krađa (g. Denis 2007. godine) i pokušaj teške provale (g. Irvine 2002. godine), prema Zakonu o socijalnoj zaštiti od 9 aprila 1930. godine, podnijeli su zahtjev belgijskim sudovima za puštanje na slobodu na osnovu novog zakonodavstva, ali nisu uspjeli sa zahtjevom.
Pozivajući se na član 5. stav 1. Evropske konvencije (pravo na slobodu i sigurnost) aplikanti tvrde da više ne postoji pravni osnov za njihovo zadržavanje nakon stupanja na snagu Zakona o prisilnom zatvaranju iz 2014. godine.
Pozivajući se na član 5. stav 4 Konvencije (pravo na brzu kontrolu zakonitosti pritvora) i član 13 (pravo na djelotvorni pravni lijek), aplikanti su se žalili da prema novom zakonu nije bilo moguće osigurati njihovo trenutno i bezuslovno puštanje.
Aplikacije su podnesene Evropskom sudu za ljudska prava 21. avgusta 2017. godine. U presudi Vijeća od 8. oktobra 2019. godine, Sud je jednoglasno zaključio da nije bilo kršenje člana 5. stav
1. i člana 5. stav 4. Konvencije. Aplikanti su 7. januara 2020. godine zatražili da se predmet proslijedi Velikom vijeću po članu 43. Evropske konvencije, a 24. februara 2020. godine Veliko
vijeće je prihvatilo taj zahtjev.
Evropski sud je primijetio da se lišavanje slobode aplikanata odnosilo na pritvaranje „osoba nezdravog uma“ i potpadalo je pod djelokrug člana 5. stav 1. (e) Konvencije. Istakao je da ova odredba zahtijeva da se pouzdano utvrdi da je dotična osoba nezdravog uma (1. uslov), da je poremećaj bio vrste ili stepena za koji je pritvaranje obavezno (2. uslov) i da je poremećaj trajao tokom cijelog perioda zatvaranje (3. uslov). Dakle, Konvencija ne zahtijeva od vlasti da uzme u obzir prirodu djela.
Sud je dalje primijetio da su domaći sudovi ispitali zahtjeve aplikanata za konačno puštanje. Nisu vodili računa o prirodi kažnjivih djela koja su aplikanti počinili, ali su ispitali da li su mentalni poremećaji i dalje trajali, kako se zahtijeva članom 5. stav 1. (e) Konvencije. Tako su utvrdili da još uvijek postoji visok rizik da će aplikanti počiniti dalja nasilna krivična djela.
Sud je smatrao da pritvor aplikanata i dalje ima valjanu pravnu osnovu i da je njihovo lišenje slobode zakonito. Sud je također primijetio da su Zakonom o prisilnom zatvaranju utvrđena dva kumulativna uslova za konačno puštanje osobe na slobodu, ali da ovi uslovi nisu ispunjeni u ovom slučaju.
1 Informacije su pripremljene u saradnji između Ustavnog suda Bosne i Hercegovine i Odjela za edukaciju i sudsku dokumentaciju Visokog sudskog i tužilačkog vijeća Bosne i Hercegovine. Iste su informativnog karaktera i ne obavezuju Sud.