Zakon o međubankarskim naknadama kod platnih transakcija na osnovu platnih kartica
Posted: Thu May 05, 2022 7:43 am
ZAKON O MEĐUBANKARSKIM NAKNADAMA KOD PLATNIH TRANSAKCIJA NA OSNOVU PLATNIH KARTICA
Predmet Zakona
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se međubankarske naknade koje se naplaćuju pri izvršavanju platnih transakcija na osnovu platnih kartica u Republici Srpskoj, kod kojih su pružalac platnih usluga platioca i pružalac platnih usluga primaoca ovlašćene organizacije za obavljanje poslova platnog prometa u smislu zakona kojim se uređuje unutrašnji platni promet, kao i posebna pravila poslovanja u vezi sa izdavanjem i prihvatanjem platnih instrumenata zasnovanih na platnim karticama.
Primjena Zakona
Član 2.
(1) Odredbe ovog zakona primjenjuju se i na platnu transakciju koja se izvršava na osnovu platne kartice kod koje je jedan od pružalaca platnih usluga iz te transakcije lice obuhvaćeno predmetom ovog zakona, a drugi pružalac platnih usluga je lice koje ima dozvolu nadležnog organa za obavljanje poslova platnog prometa u Federaciji Bosne i Hercegovine, odnosno Brčko Distriktu Bosne i Hercegovine.
(2) Odredbe ovog zakona ne primjenjuju se na platne transakcije koje se izvršavaju na osnovu posebnih instrumenata koji se mogu koristiti samo ograničeno, a ispunjavaju najmanje jedan od sljedećih uslova:
1) omogućavaju njihovom imaocu pribavljanje robe i usluga isključivo u prostorijama subjekta koji izdaje ove instrumente ili kod ograničene mreže prodavaca robe i usluga, u skladu sa ugovorom koji je neposredno zaključen sa subjektom koji se bavi izdavanjem ovih instrumenata, ili za pribavljanje vrlo ograničenog izbora robe i usluga,
2) izdaju se na zahtjev pravnog lica, preduzetnika ili subjekta iz javnog sektora radi sticanja dobara ili usluga od dobavljača robe ili pružalaca usluga koji su o tome zaključili ugovor sa izdavaocem tih instrumenata, a uređeni su aktom nadležnog organa javnog sektora da bi se ostvarili određeni socijalni ili fiskalni ciljevi.
Značenje pojedinih pojmova
Član 3.
(1) Pojedini pojmovi korišćeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
1) neto naknada je ukupan iznos novčanih sredstava, popusta (olakšica) ili drugih vrsta podsticaja koje izdavalac prima od kartičnih sistema plaćanja, prihvatioca ili bilo kog drugog posrednika u vezi s platnim transakcijama na osnovu platnih kartica i povezanim aktivnostima, koji je umanjen za iznos novčanih sredstava, popusta (olakšica) ili drugih vrsta podsticaja koje izdavalac daje kartičnim sistemima plaćanja u vezi s tim transakcijama i aktivnostima,
2) trgovačka naknada je naknada koju prihvatiocu plaća trgovac u vezi s platnom transakcijom na osnovu platne kartice,
3) pružaoci platnih usluga su banke i druge ovlašćene organizacije za obavljanje poslova platnog prometa u skladu sa zakonima kojima se uređuju unutrašnji platni promet i platne transakcije,
4) prihvatilac je pružalac platnih usluga koji se, u skladu sa ugovorom zaključenim sa primaocem plaćanja, obavezao da pruža platne usluge prihvatanja platnih transakcija na osnovu platne kartice i izvršavanja tih platnih transakcija radi prenosa novčanih sredstava primaocu plaćanja,
5) izdavalac je pružalac platnih usluga koji se, u skladu sa ugovorom zaključenim sa platiocem, obavezao da tom licu pruža platne usluge izdavanja platnog instrumenta za iniciranje platnih transakcija na osnovu platnih kartica i izvršavanja tih platnih transakcija,
6) potrošač je fizičko lice, korisnik platnih usluga, koje zaključuje ugovore o platnim uslugama koje su predmet ovog zakona u svrhe koje nisu namijenjene njegovoj poslovnoj ili drugoj komercijalnoj djelatnosti,
7) korisnik platnih usluga (učesnik u platnom prometu) je fizičko ili pravno lice koje koristi ili je koristilo platnu uslugu u svojstvu platioca ili primaoca plaćanja ili se pružaocu platnih usluga obratilo radi korišćenja tih usluga,
8) platilac (dužnik iz platne transakcije na osnovu platne kartice) je fizičko ili pravno lice koje ima račun i koje daje saglasnost da se na teret ovog računa izvrši nalog za plaćanje, odnosno platna transakcija na osnovu platne kartice, a ako nema računa platilac je fizičko ili pravno lice koje daje nalog za plaćanje,
9) primalac plaćanja (povjerilac, trgovac) je fizičko ili pravno lice koje je određeno kao primalac novčanih sredstava koja su predmet platne transakcije na osnovu platne kartice,
10) platna transakcija je prenos novčanih sredstava koji inicira platilac, odnosno drugo lice u njegovo ime ili primalac plaćanja, bez obzira na odnos između platioca i primaoca plaćanja,
11) platna transakcija na osnovu platne kartice jeste platna transakcija koja se inicira i izvršava na osnovu upotrebe platne kartice putem kartičnog, telekomunikacionog, digitalnog ili informaciono-tehnološkog uređaja ili softvera, u skladu s poslovnim pravilima kartičnih sistema plaćanja i korišćenjem infrastrukture tih sistema, a koja se ne smatra kredit (engl. Credit) transferom ili debit (engl. Debit) transferom u smislu zakona kojim se uređuju platne transakcije,
12) platna kartica je vrsta platnog instrumenta koja se koristi za iniciranje platne transakcije,
13) kreditna kartica je platna kartica koja se koristi za iniciranje transakcije kreditnom karticom,
14) transakcija kreditnom karticom je platna transakcija na osnovu platne kartice kod koje se platilac zadužuje za iznos transakcije u cijelosti ili djelimično na unaprijed utvrđeni kalendarski dan, u skladu sa uslovima utvrđenim ugovorom o izdavanju kreditne kartice, bez obzira na to da li se obračunava i plaća kamata,
15) debitna kartica je vrsta platne kartice koja se koristi za iniciranje transakcije debitnom karticom, uključujući i karticu sa unaprijed uplaćenim sredstvima (pripejd karticu) i svaku drugu platnu karticu koja nije kreditna kartica,
16) transakcija debitnom karticom je platna transakcija na osnovu platne kartice koja nije transakcija kreditnom karticom,
17) kartica sa unaprijed uplaćenim sredstvima (pripejd kartica) je vrsta platne kartice na kojoj je pohranjen elektronski novac,
18) poslovna kartica je platna kartica izdata poslovnim subjektima koja je ograničena za upotrebu samo u poslovne svrhe, a plaćanja izvršena njenom upotrebom naplaćuju se na teret ovih subjekata,
19) platni brend je svaki materijalni ili digitalni naziv, izraz, oznaka, simbol ili njihova kombinacija, kojima se označava kartični sistem plaćanja u okviru kojeg se izvršava platna transakcija na osnovu platne kartice,
20) kobrendiranje platnog instrumenta je uključivanje najmanje jednog platnog brenda i najmanje jednog brenda koji nije platni brend na istom platnom instrumentu zasnovanom na platnoj kartici,
21) platna aplikacija je računarski softver ili odgovarajući ekvivalent učitan na računaru, mobilnom telefonu ili bilo kom drugom uređaju koji omogućava da se inicira platna transakcija na osnovu platne kartice, kao i da platilac izda platni nalog,
22) kartični sistem plaćanja označava jedinstven skup pravila, praksi, standarda ili operativnih smjernica za izvršavanje platnih transakcija na osnovu platnih kartica, a obuhvata i posebno tijelo, organizaciju ili subjekta koji donose odluke o poslovanju ovog sistema i odgovorni su za poslovanje tog sistema,
23) četvorostrani kartični sistem plaćanja je kartični sistem plaćanja u kojem se platne transakcije na osnovu platnih kartica izvršavaju sa računa platioca na račun primaoca plaćanja uz posredovanje kartičnog sistema plaćanja, izdavaoca na strani platioca i prihvatioca na strani primaoca plaćanja,
24) trostrani kartični sistem plaćanja jeste kartični sistem plaćanja koji neposredno pruža uslugu prihvatanja i izdavanja platne kartice i u okviru koga se izvršavaju platne transakcije na osnovu platnih kartica, pri čemu se trostrani kartični sistem plaćanja koji drugom pružaocu platnih usluga dâ ovlašćenje da izdaje platne instrumente zasnovane na platnoj kartici ili da prihvata platne transakcije na osnovu ovih platnih instrumenata, odnosno koji te platne instrumente izdaje s partnerom u okviru sporazuma o kobrendiranju ili preko zastupnika − smatra četvorostranim kartičnim sistemom plaćanja,
25) procesor je lice koje pruža tehničku uslugu obrade ili prenosa naloga za plaćanje između prihvatioca i izdavaoca,
26) platni instrument zasnovan na platnoj kartici je svaki platni instrument, uključujući i platnu karticu, računar, mobilni telefon ili bilo koje drugo tehničko sredstvo koje sadrži platnu aplikaciju, koji omogućava platiocu da inicira platnu transakciju na osnovu platne kartice.
(2) Pojedini pojmovi koji su definisani u zakonima kojima se uređuju platne transakcije i unutrašnji platni promet imaju isto značenje i u ovom zakonu, ako nije drugačije određeno ovim zakonom.
Primjena drugih zakona
Član 4.
Na pitanja koja nisu uređena ovim zakonom primjenjuju se odredbe zakona kojima se uređuju unutrašnji platni promet i platne transakcije.
Međubankarska naknada
Član 5.
(1) Međubankarska naknada označava naknadu, uključujući neto naknadu i bilo koji drugi ugovoreni iznos novčanih sredstava, koja se neposredno ili posredno (npr. preko trećih lica) plaća za platnu transakciju na osnovu platne kartice između izdavaoca i prihvatioca koji učestvuju u izvršenju te transakcije.
(2) Međubankarska naknada kod transakcije debitnom karticom ne može biti viša od 0,2% vrijednosti izvršene transakcije.
(3) Međubankarska naknada kod transakcije kreditnom karticom ne može biti viša od 0,3% vrijednosti izvršene transakcije.
(4) Pružalac platnih usluga ne može naplatiti niti ponuditi međubankarsku naknadu suprotno st. 2. i 3. ovog člana.
(5) Radi primjene ograničenja iz st. 2 i 3. ovog člana, svaki ugovoreni iznos novčanih sredstava, uključujući neto naknadu, koji ima isti predmet ili efekat kao međubankarska naknada, a koji izdavalac prima od kartičnih sistema plaćanja, prihvatioca ili bilo kog drugog posrednika u vezi sa platnim transakcijama na osnovu platnih kartica ili povezanih aktivnosti, smatra se dijelom međubankarske naknade.
(6) Odredbe ovog člana ne primjenjuju se na:
1) platne transakcije na osnovu platnih kartica koje se odnose na isplatu gotovog novca na bankomatima, na šalterima pružalaca platnih usluga ili na prodajnim mjestima kod primalaca plaćanja,
2) platne transakcije na osnovu poslovnih kartica,
3) platne transakcije na osnovu platnih kartica koje je izdao trostrani kartični sistem plaćanja.
(7) Naknade za aktivnosti kartičnog sistema plaćanja i naknade za usluge obrade ili prenosa naloga za plaćanje između prihvatioca i izdavaoca (usluge procesora) obavezno se iskazuju pojedinačno.
(8) Pružaoci platnih usluga dužni su da Agenciji za bankarstvo Republike Srpske (u daljem tekstu: Agencija) dostavljaju podatke o naknadama iz ovog člana.
(9) Agencija donosi akt kojim propisuje sadržinu, rokove i način dostavljanja podataka koje su pružaoci platnih usluga dužni da joj dostavljaju.
Izbor platnog brenda i platne aplikacije
Član 6.
(1) Izdavalac ima pravo da uključi dva ili više različitih platnih brendova ili platnih aplikacija na platnom instrumentu na osnovu platne kartice.
(2) Pravilima kartičnih sistema plaćanja ili drugim sličnim mjerama ne može se spriječiti niti ograničiti izdavalac da postupi u skladu sa stavom 1. ovog člana.
(3) Prilikom zaključivanja ugovora o platnoj usluzi, potrošač ima pravo da mu se izda platni instrument zasnovan na platnoj kartici sa dva ili više platnih brendova, ako pružalac platnih usluga nudi takvu uslugu.
(4) Pružalac platnih usluga je dužan da u primjerenom roku prije zaključenja ugovora o platnoj usluzi potrošaču dostavi jasne i objektivne informacije o platnim brendovima sa kojim je ta usluga povezana, kao i o njihovim karakteristikama, uključujući njihove mogućnosti i primjenljivost, troškove i mjere zaštite.
(5) Sve razlike u tretmanu izdavalaca ili prihvatilaca sadržane u pravilima kartičnog sistema plaćanja ili u odredbama ugovora o davanju odobrenja za pristupanje ovom sistemu, a koje su posljedica uključivanja dva ili više različitih platnih brendova ili više platnih aplikacija istog platnog brenda na platnom instrumentu zasnovanom na platnoj kartici, zasnivaju se na objektivnim razlozima i nediskriminaciji.
(6) Posebno tijelo kartičnog sistema plaćanja ne može izdavaocu ili prihvatiocu nametnuti obavezu izvještavanja, obavezu plaćanja naknada ili druge slične obaveze sa istim ciljem ili efektom, za platne transakcije koje se ne izvršavaju korišćenjem tog sistema, a izvršavaju se upotrebom uređaja na kome je prisutan i platni brend tog sistema.
(7) Načela usmjeravanja ili ekvivalentne mjere namijenjene usmjeravanju platnih transakcija kroz specifičan kanal ili postupak, kao i drugi tehnički i sigurnosni standardi i zahtjevi u vezi sa upotrebom dva ili više platnih brendova i platnih aplikacija na platnom instrumentu zasnovanom na platnoj kartici obavezno su nediskriminatorni i primijenjeni na nediskriminatoran način.
(8) Kartični sistemi plaćanja, izdavaoci, prihvatioci, procesori i drugi pružaoci tehničkih usluga ne mogu na platnim instrumentima zasnovanim na platnoj kartici ili na opremi koja se primjenjuje na mjestu prodaje uspostaviti automatske mehanizme, softver ili druge uređaje kojima bi se platiocu ili trgovcu ograničio izbor platnog brenda ili platne aplikacije prilikom upotrebe platnog instrumenta zasnovanog na platnoj kartici.
(9) Primalac plaćanja može na opremi koju koristi na svom mjestu prodaje upotrebljavati automatski mehanizam kojim se vrši izbor određenog platnog brenda ili platne aplikacije, ali mu nije dozvoljeno da ograniči platioca da izabere platni brend ili platnu aplikaciju koji bi bili različiti od onih koji su odabrani tim automatskim mehanizmom, pod uslovom da taj primalac plaćanja prihvata izabrani platni brend ili platnu aplikaciju.
Razdvajanje naknada
Član 7.
(1) Prihvatilac je dužan da primaocu plaćanja nudi i obračunava pojedinačno trgovačke naknade za različite vrste platnih kartica i različite brendove za čiju se upotrebu plaćaju različite međubankarske naknade ili različite naknade kartičnih sistema plaćanja. https://www.anwalt-derbeste.de
(2) U slučaju iz stava 1. ovog člana, prihvatilac može primaocu plaćanja obračunati jedinstvenu naknadu za sve ili više vrsta platnih kartica i platnih brendova koje taj primalac plaćanja prihvata, samo ako je primalac plaćanja to od njega zahtijevao u pisanoj formi, nakon prijema ponude iz stava 1. ovog člana.
(3) U ugovoru o platnoj usluzi koji zaključuje sa primaocem plaćanja, prihvatilac je dužan da pojedinačno prikaže informacije o iznosu svih naknada iz stava 1. ovog člana (trgovačka naknada, međubankarska naknada i naknada kartičnog sistema plaćanja), i to za sve platne brendove i vrste platnih kartica, osim ako je primalac plaćanja, nakon prijema ponude iz stava 1. ovog člana, zahtijevao u pisanoj formi drugačije postupanje prihvatioca.
Pravilo o prihvatanju svih kartica
Član 8.
(1) Pružaoci platnih usluga mogu obavezati primaoce plaćanja, koji prihvataju platni instrument zasnovan na platnoj kartici jednog izdavaoca, da prihvataju i druge platne instrumente zasnovane na platnim karticama koji su izdati u okviru istog kartičnog sistema plaćanja, samo ako su ispunjeni sljedeći uslovi:
1) platni instrumenti su zasnovani na istom platnom brendu i istoj vrsti platne kartice (debitna ili kreditna kartica),
2) platni instrumenti zasnovani na platnim karticama izdaju se potrošačima,
3) međubankarska naknada kod platnih transakcija koje se izvršavaju primjenom ovih platnih instrumenata obračunava se i naplaćuje u skladu sa članom 5. ovog zakona.
(2) Odredbe stava 1. ovog člana ne dovode u pitanje pravo kartičnih sistema plaćanja ili pružaoca platnih usluga da utvrde da platne kartice ne mogu biti odbijene po osnovu identiteta izdavaoca ili korisnika platne kartice.
(3) Primalac plaćanja, koji odluči da ne prihvati sve platne instrumente zasnovane na platnim karticama određenog kartičnog sistema plaćanja, dužan je da o tome jasno i nedvosmisleno obavijesti potrošača, istovremeno sa davanjem obavještenja o platnim instrumentima zasnovanim na platnim karticama tog kartičnog sistema plaćanja koje taj primalac plaćanja prihvata.
(4) Primalac plaćanja je dužan da informacije iz stava 3. ovog člana vidno istakne na ulazu u prodajni objekat i na naplatnom mjestu.
(5) U slučaju trgovine korišćenjem sredstava komunikacije na daljinu (npr. elektronska trgovina), primalac plaćanja je dužan da informacije iz stava 3. ovog člana objavi na svojoj internet stranici ili na drugom odgovarajućem elektronskom ili mobilnom mediju, pri čemu se ove informacije obavezno pružaju platiocu u primjerenom roku, a prije nego što zaključi ugovor sa primaocem plaćanja.
(6) Izdavalac je dužan da obezbijedi da platni instrument zasnovan na platnoj kartici bude elektronski i vizuelno prepoznatljiv, na način koji omogućava primaocu plaćanja i platiocu da nedvosmisleno identifikuju platni brend i vrstu platne kartice (debitna, kreditna ili poslovna kartica) koju je platilac izabrao.
Nedozvoljeni uticaj na primaoca plaćanja kod upotrebe platnih instrumenata
Član 9.
(1) Pravilima kartičnih sistema plaćanja i ugovorom između prihvatioca i primaoca plaćanja ili na bilo koji drugi način koji uključuje uticaj kartičnih sistema plaćanja ili prihvatioca, ne može se primaocu plaćanja zabraniti da:
1) usmjeri potrošača na upotrebu bilo kog platnog instrumenta,
2) daje prednost platnim instrumentima zasnovanim na platnim karticama određenog kartičnog sistema plaćanja,
3) obavijesti platioca o međubankarskim naknadama, naknadama kartičnih sistema plaćanja i trgovačkim naknadama koje plaća.
(2) Stavom 1. ovog člana ne dovode se u pitanje odredbe o naknadama, popustima ili drugim mehanizmima usmjeravanja, utvrđene zakonom kojim je uređen platni promet i zaštita potrošača.
(3) Banka ne može da zaključivanje ugovora o prihvatanju i izvršavanju platnih transakcija na osnovu platne kartice sa primaocem plaćanja uslovi pružanjem usluge plaćanja sa povratom gotovine.
(4) Primalac plaćanja ima pravo na naknadu od prihvatioca po osnovu pružanja usluge plaćanja sa povratom gotovine, u skladu sa zaključenim ugovorom o prihvatanju i izvršavanju platnih transakcija na osnovu platne kartice sa bankom i zakonom kojim se uređuju obligacioni odnosi.
(5) Prihvatilac je dužan da primaoca plaćanja informiše o visini naknade koju prihvatilac naplaćuje od izdavaoca po osnovu usluge plaćanja sa povratom gotovine.
Informacije za primaoca plaćanja o pojedinačnim platnim transakcijama
na osnovu platnih kartica
Član 10.
(1) Nakon izvršenja pojedinačne platne transakcije na osnovu platne kartice, prihvatilac je dužan da primaocu plaćanja dostavi sljedeće informacije:
1) referentnu oznaku koja primaocu i platiocu plaćanja omogućava identifikaciju pojedinačne platne transakcije na osnovu platne kartice,
2) iznos pojedinačne platne transakcije u valuti u kojoj je izvršeno plaćanje u korist računa primaoca plaćanja,
3) iznos svih naknada koje se odnose na pojedinačnu platnu transakciju na osnovu platne kartice, sa posebno naznačenim iznosom trgovačke naknade, međubankarske naknade i naknade kartičnog sistema plaćanja.
(2) Informacije iz stava 1. ovog člana mogu biti zbirno prikazane po platnom brendu, platnoj aplikaciji, vrsti platnog instrumenta i iznosu međubankarskih naknada koje se primjenjuju na platnu transakciju, ako je primalac plaćanja prethodno dao saglasnost u pisanoj formi ili formi elektronskog dokumenta.
(3) Ugovorom između prihvatioca i primaoca plaćanja može se utvrditi da se informacije iz stava 1. ovog člana dostavljaju ili čine dostupnim periodično, a najmanje jednom mjesečno, na ugovoreni način, koji omogućava primaocu plaćanja da ih čuva i reprodukuje u neizmijenjenom obliku.
Zaštita prava i interesa korisnika platnih usluga
Član 11.
(1) Ako se izdavalac ili prihvatilac ne pridržavaju odredaba ovog zakona ili propisa donesenih na osnovu njega, korisnik platnih usluga fizičko lice ima pravo na zaštitu svojih prava i interesa u skladu sa zakonom kojim se uređuje unutrašnji platni promet i zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka, a kojim je uređena oblast zaštite prava i interesa korisnika finansijskih usluga.
(2) Na postupak ostvarivanja zaštite prava i interesa korisnika platnih usluga iz stava 1. ovog člana primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje poslovanje banaka, a kojim je uređena oblast zaštite prava i interesa korisnika finansijskih usluga.
Nadzor nad pružaocima platnih usluga i kartičnih sistema plaćanja, procesora i drugih pružalaca tehničkih usluga
Član 12.
(1) Agencija vrši nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona kod banaka na način i u postupku koji su propisani zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka, zakona kojim se uređuje unutrašnji platni promet, zakona kojim se uređuju platne transakcije, drugim zakonima, kao i propisima donesenim na osnovu ovog i drugih zakona.
(2) Agencija vrši nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona kod ostalih pružalaca platnih usluga i javnog poštanskog operatera na način i u postupku koji su propisani zakonom kojim se uređuje unutrašnji platni promet i posebnim zakonima.
(3) Ako se u postupku nadzora iz st. 1. i 2. ovog člana utvrdi da je subjekat nadzora postupio suprotno ovom zakonu ili propisima donesenim na osnovu njega, Agencija prema njemu preduzima mjere koje prema tom subjektu može preduzeti u skladu sa zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka, zakonom kojim se uređuje unutrašnji platni promet i posebnim zakonima, uključujući i izricanje novčane kazne koju, u skladu sa odredbama tog zakona, može izreći tom subjektu i članu njegovog organa upravljanja, odnosno odgovornom licu u tom subjektu.
(4) Agencija, shodnom primjenom zakona kojim se uređuje unutrašnji platni promet, zakona kojim se uređuju platne transakcije, zakona kojim se uređuje poslovanje banaka i drugih posebnih zakona, vrši kontrolu nad primjenom odredaba ovog zakona od strane kartičnih sistema plaćanja, procesora i drugih pružalaca tehničkih usluga kojima se podržava izvršavanje platnih transakcija koje su predmet ovog zakona, odnosno lica koja su odgovorna za poslovanje ovih subjekata.
(5) Agencija može, pismenim putem, zahtijevati od kartičnog sistema plaćanja, procesora i drugih pružalaca tehničkih usluga da, u ostavljenom roku, dostave sve informacije i podatke potrebne za kontrolu poštovanja odredaba ovog zakona o međubankarskoj naknadi.
(6) U postupku kontrole iz stava 4. ovog člana, Agencija može izreći sljedeće mjere:
1) naložiti usklađivanje poslovanja sa ovim zakonom,
2) privremeno zabraniti pružanje jedne ili više usluga, u trajanju do godinu dana,
3) podnijeti zahtjev nadležnom organu za pokretanje prinudne likvidacije kontrolisanog subjekta.
(7) Subjekat, odnosno lice iz stava 4. ovog člana koje nema sjedište ili ogranak upisan u registar nadležnog organa u Republici Srpskoj, dužno je da obavijesti Agenciju o svom poslovnom imenu, sjedištu i načinu na koji će se s njime obavljati komunikacija, da sa Agencijom sarađuje i da joj na njen zahtjev dostavlja sve tražene podatke i dokumentaciju u vezi s primjenom odredaba ovog zakona.
Nadzor nad trgovcima
Član 13.
Nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona i inspekcijski nadzor, koji se odnose na trgovce kao primaoce plaćanja, vrše nadležni organi određeni zakonom kojim se uređuje zaštita potrošača i organi nadležni za inspekcijski nadzor, u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad inspekcija u Republici Srpskoj.
Novčana kazna u postupku ostvarivanja zaštite prava i interesa korisnika
platnih usluga
Član 14.
(1) Novčanom kaznom od 10.000 KM do 40.000 KM kazniće se pružalac platnih usluga, ako:
1) naplati ili ponudi međubankarsku naknadu suprotno ovom zakonu (član 5. st. 2, 3. i 4),
2) nudi platnu uslugu izdavanja platnog instrumenta zasnovanog na platnoj kartici sa dva ili više platnih brendova, pa odbije da ovaj platni instrument izda potrošaču pod uslovima pod kojima tu uslugu nudi (član 6. stav 3),
3) u primjerenom roku, prije zaključenja ugovora o izdavanju platnog instrumenta zasnovanog na platnoj kartici sa dva ili više platnih brendova, ne dostavi potrošaču jasne i objektivne informacije o platnim brendovima sa kojima je usluga izdavanja tog platnog instrumenta povezana, kao i o njihovim karakteristikama, uključujući njihove mogućnosti i primjenljivost, troškove i mjere zaštite (član 6. stav 4),
4) na platnom instrumentu zasnovanom na platnoj kartici ili na opremi koja se primjenjuje na mjestu prodaje ustanovi automatske mehanizme, softver ili druge uređaje kojima bi se platiocu ili primaocu plaćanja ograničio izbor platnog brenda ili platne aplikacije pri upotrebi platnog instrumenta zasnovanog na platnoj kartici (član 6. stav 8),
5) trgovačke naknade primaocu plaćanja ne nudi ili ne obračunava pojedinačno za različite vrste i brendove platnih kartica za čiju se upotrebu plaćaju različite međubankarske naknade ili različite naknade kartičnih sistema plaćanja (član 7. stav 1), odnosno ako suprotno ovom zakonu obračunava trgovcu jedinstvenu naknadu za sve ili više vrsta i brendova platnih kartica koje taj primalac plaćanja prihvata (član 7. stav 2),
6) u ugovoru o platnoj usluzi koji zaključuje sa primaocem plaćanja ne prikaže pojedinačno za sve platne brendove i vrste platnih kartica informacije o iznosu svih naknada (trgovačka naknada, međubankarska naknada i naknada kartičnih sistema plaćanja) (član 7. stav 3),
7) se primalac plaćanja koji prihvata platni instrument zasnovan na platnoj kartici jednog izdavaoca obaveže da prihvata i druge platne instrumente zasnovane na platnim karticama koji su izdati u okviru istog kartičnog sistema plaćanja, a da pritom nisu ispunjeni uslovi propisani ovim zakonom (član 8. stav 1),
8) ne obezbijedi da platni instrument zasnovan na platnoj kartici bude elektronski i vizuelno prepoznatljiv, na način koji omogućava primaocu plaćanja i platiocu da nedvosmisleno identifikuju platni brend i vrstu platne kartice koju je izabrao platilac (član 8. stav 6),
9) zabrani trgovcu da usmjeri potrošača na upotrebu bilo kog platnog instrumenta, da daje prednost platnim instrumentima zasnovanim na platnim karticama određenog kartičnog sistema plaćanja ili da obavijesti platioca o međubankarskim naknadama, naknadama kartičnih sistema plaćanja i trgovačkim naknadama koje plaća (član 9. stav 1),
10) nakon izvršenja pojedinačne platne transakcije na osnovu platne kartice, primaocu plaćanja u ugovorenim rokovima i na ugovoreni način ne dostavi referentnu oznaku koja primaocu plaćanja omogućava identifikaciju ove platne transakcije, iznos te platne transakcije u valuti u kojoj je odobren platni račun primaoca plaćanja i iznos svih naknada koje se odnose na tu platnu transakciju, sa posebno naznačenim iznosom trgovačke naknade, međubankarske naknade i naknade kartičnog sistema plaćanja (član 10),
11) naplati ili ponudi međubankarsku naknadu suprotno ovom zakonu (član 16).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i odgovorno lice pružaoca platnih usluga, novčanom kaznom od 2.500 KM do 10.000 KM.
Prekršaji primaoca plaćanja
Član 15.
(1) Novčanom kaznom od 5.000 KM do 20.000 KM kazniće se primalac plaćanja koji je pravno lice, ako:
1) ograniči platioca da izabere platni brend ili platnu aplikaciju koju primalac plaćanja prihvata, a koji su različiti od platnog brenda ili platne aplikacije koji bi bili odabrani primjenom automatskog mehanizma koji primalac plaćanja upotrebljava na svom mjestu prodaje (član 6. stav 9),
2) ne obavijesti potrošača o tome da ne prihvata sve platne instrumente zasnovane na platnim karticama određenog kartičnog sistema plaćanja, i to jasno i nedvosmisleno, istovremeno s davanjem obavještenja o platnim instrumentima zasnovanim na platnim karticama tog kartičnog sistema plaćanja koje prihvata (član 8. stav 3),
3) informacije ne istakne vidno na ulazu u prodajni objekat i na naplatnom mjestu (član 8. stav 4),
4) u slučaju trgovine korišćenjem sredstava komunikacije na daljinu, informacije ne objavi na svojoj internet stranici ili na drugom odgovarajućem elektronskom ili mobilnom mediju ili ove informacije ne pruži platiocu u primjerenom roku prije zaključenja ugovora (član 8. stav 5).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice primaoca plaćanja koji je pravno lice, novčanom kaznom od 500 KM do 2.000 KM.
(3) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se primalac plaćanja koji je preduzetnik, novčanom kaznom od 200 KM do 800 KM.
(4) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se primalac plaćanja koji je fizičko lice, novčanom kaznom od 100 KM do 400 KM.
Privremeno odstupanje od propisane visine međubankarske naknade
Član 16.
(1) Izuzetno od člana 5. stav 2. ovog zakona, pružalac platne usluge može u roku od tri mjeseca od stupanja na snagu ovog zakona nuditi i naplatiti međubankarsku naknadu za transakcije debitnom karticom u iznosu većem od propisanog iznosa, ali ne većem od 0,5% vrijednosti izvršene transakcije debitnom karticom.
(2) Izuzetno od člana 5. stav 3. ovog zakona, pružalac platne usluge može u roku od tri mjeseca od stupanja na snagu ovog zakona nuditi i naplatiti međubankarsku naknadu za transakcije kreditnom karticom u iznosu većem od propisanog iznosa, ali ne većem od 0,6% vrijednosti izvršene transakcije kreditnom karticom.
Važenje platnih instrumenata zasnovanih na platnoj kartici
Član 17.
Platni instrumenti zasnovani na platnoj kartici izdati do dana isteka roka za usklađivanje pružaoca platnih usluga sa ovim zakonom, mogu se koristiti do isteka roka važenja koji je označen na tim instrumentima, bez obzira na to da li je izdavalac postupio u skladu sa članom 8. stav 6. ovog zakona.
Donošenje podzakonskih propisa
Član 18.
Agencija će donijeti podzakonski propis iz člana 5. stav 9. ovog zakona u roku od mjesec dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Usklađivanje sa odredbama ovog zakona
Član 19.
Pružaoci platnih usluga dužni su da svoje poslovanje i interne akte usklade sa odredbama ovog zakona u roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Stupanje na snagu
Član 20.
Ovaj zakon se objavljuje u „Službenom glasniku Republike Srpske“, a stupa na snagu tri mjeseca od dana objavljivanja.
Broj: 02/1-021-409/22 POTPREDSJEDNIK
Datum: 14. aprila 2022. godine NARODNE SKUPŠTINE
Denis Šulić
Predmet Zakona
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se međubankarske naknade koje se naplaćuju pri izvršavanju platnih transakcija na osnovu platnih kartica u Republici Srpskoj, kod kojih su pružalac platnih usluga platioca i pružalac platnih usluga primaoca ovlašćene organizacije za obavljanje poslova platnog prometa u smislu zakona kojim se uređuje unutrašnji platni promet, kao i posebna pravila poslovanja u vezi sa izdavanjem i prihvatanjem platnih instrumenata zasnovanih na platnim karticama.
Primjena Zakona
Član 2.
(1) Odredbe ovog zakona primjenjuju se i na platnu transakciju koja se izvršava na osnovu platne kartice kod koje je jedan od pružalaca platnih usluga iz te transakcije lice obuhvaćeno predmetom ovog zakona, a drugi pružalac platnih usluga je lice koje ima dozvolu nadležnog organa za obavljanje poslova platnog prometa u Federaciji Bosne i Hercegovine, odnosno Brčko Distriktu Bosne i Hercegovine.
(2) Odredbe ovog zakona ne primjenjuju se na platne transakcije koje se izvršavaju na osnovu posebnih instrumenata koji se mogu koristiti samo ograničeno, a ispunjavaju najmanje jedan od sljedećih uslova:
1) omogućavaju njihovom imaocu pribavljanje robe i usluga isključivo u prostorijama subjekta koji izdaje ove instrumente ili kod ograničene mreže prodavaca robe i usluga, u skladu sa ugovorom koji je neposredno zaključen sa subjektom koji se bavi izdavanjem ovih instrumenata, ili za pribavljanje vrlo ograničenog izbora robe i usluga,
2) izdaju se na zahtjev pravnog lica, preduzetnika ili subjekta iz javnog sektora radi sticanja dobara ili usluga od dobavljača robe ili pružalaca usluga koji su o tome zaključili ugovor sa izdavaocem tih instrumenata, a uređeni su aktom nadležnog organa javnog sektora da bi se ostvarili određeni socijalni ili fiskalni ciljevi.
Značenje pojedinih pojmova
Član 3.
(1) Pojedini pojmovi korišćeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
1) neto naknada je ukupan iznos novčanih sredstava, popusta (olakšica) ili drugih vrsta podsticaja koje izdavalac prima od kartičnih sistema plaćanja, prihvatioca ili bilo kog drugog posrednika u vezi s platnim transakcijama na osnovu platnih kartica i povezanim aktivnostima, koji je umanjen za iznos novčanih sredstava, popusta (olakšica) ili drugih vrsta podsticaja koje izdavalac daje kartičnim sistemima plaćanja u vezi s tim transakcijama i aktivnostima,
2) trgovačka naknada je naknada koju prihvatiocu plaća trgovac u vezi s platnom transakcijom na osnovu platne kartice,
3) pružaoci platnih usluga su banke i druge ovlašćene organizacije za obavljanje poslova platnog prometa u skladu sa zakonima kojima se uređuju unutrašnji platni promet i platne transakcije,
4) prihvatilac je pružalac platnih usluga koji se, u skladu sa ugovorom zaključenim sa primaocem plaćanja, obavezao da pruža platne usluge prihvatanja platnih transakcija na osnovu platne kartice i izvršavanja tih platnih transakcija radi prenosa novčanih sredstava primaocu plaćanja,
5) izdavalac je pružalac platnih usluga koji se, u skladu sa ugovorom zaključenim sa platiocem, obavezao da tom licu pruža platne usluge izdavanja platnog instrumenta za iniciranje platnih transakcija na osnovu platnih kartica i izvršavanja tih platnih transakcija,
6) potrošač je fizičko lice, korisnik platnih usluga, koje zaključuje ugovore o platnim uslugama koje su predmet ovog zakona u svrhe koje nisu namijenjene njegovoj poslovnoj ili drugoj komercijalnoj djelatnosti,
7) korisnik platnih usluga (učesnik u platnom prometu) je fizičko ili pravno lice koje koristi ili je koristilo platnu uslugu u svojstvu platioca ili primaoca plaćanja ili se pružaocu platnih usluga obratilo radi korišćenja tih usluga,
8) platilac (dužnik iz platne transakcije na osnovu platne kartice) je fizičko ili pravno lice koje ima račun i koje daje saglasnost da se na teret ovog računa izvrši nalog za plaćanje, odnosno platna transakcija na osnovu platne kartice, a ako nema računa platilac je fizičko ili pravno lice koje daje nalog za plaćanje,
9) primalac plaćanja (povjerilac, trgovac) je fizičko ili pravno lice koje je određeno kao primalac novčanih sredstava koja su predmet platne transakcije na osnovu platne kartice,
10) platna transakcija je prenos novčanih sredstava koji inicira platilac, odnosno drugo lice u njegovo ime ili primalac plaćanja, bez obzira na odnos između platioca i primaoca plaćanja,
11) platna transakcija na osnovu platne kartice jeste platna transakcija koja se inicira i izvršava na osnovu upotrebe platne kartice putem kartičnog, telekomunikacionog, digitalnog ili informaciono-tehnološkog uređaja ili softvera, u skladu s poslovnim pravilima kartičnih sistema plaćanja i korišćenjem infrastrukture tih sistema, a koja se ne smatra kredit (engl. Credit) transferom ili debit (engl. Debit) transferom u smislu zakona kojim se uređuju platne transakcije,
12) platna kartica je vrsta platnog instrumenta koja se koristi za iniciranje platne transakcije,
13) kreditna kartica je platna kartica koja se koristi za iniciranje transakcije kreditnom karticom,
14) transakcija kreditnom karticom je platna transakcija na osnovu platne kartice kod koje se platilac zadužuje za iznos transakcije u cijelosti ili djelimično na unaprijed utvrđeni kalendarski dan, u skladu sa uslovima utvrđenim ugovorom o izdavanju kreditne kartice, bez obzira na to da li se obračunava i plaća kamata,
15) debitna kartica je vrsta platne kartice koja se koristi za iniciranje transakcije debitnom karticom, uključujući i karticu sa unaprijed uplaćenim sredstvima (pripejd karticu) i svaku drugu platnu karticu koja nije kreditna kartica,
16) transakcija debitnom karticom je platna transakcija na osnovu platne kartice koja nije transakcija kreditnom karticom,
17) kartica sa unaprijed uplaćenim sredstvima (pripejd kartica) je vrsta platne kartice na kojoj je pohranjen elektronski novac,
18) poslovna kartica je platna kartica izdata poslovnim subjektima koja je ograničena za upotrebu samo u poslovne svrhe, a plaćanja izvršena njenom upotrebom naplaćuju se na teret ovih subjekata,
19) platni brend je svaki materijalni ili digitalni naziv, izraz, oznaka, simbol ili njihova kombinacija, kojima se označava kartični sistem plaćanja u okviru kojeg se izvršava platna transakcija na osnovu platne kartice,
20) kobrendiranje platnog instrumenta je uključivanje najmanje jednog platnog brenda i najmanje jednog brenda koji nije platni brend na istom platnom instrumentu zasnovanom na platnoj kartici,
21) platna aplikacija je računarski softver ili odgovarajući ekvivalent učitan na računaru, mobilnom telefonu ili bilo kom drugom uređaju koji omogućava da se inicira platna transakcija na osnovu platne kartice, kao i da platilac izda platni nalog,
22) kartični sistem plaćanja označava jedinstven skup pravila, praksi, standarda ili operativnih smjernica za izvršavanje platnih transakcija na osnovu platnih kartica, a obuhvata i posebno tijelo, organizaciju ili subjekta koji donose odluke o poslovanju ovog sistema i odgovorni su za poslovanje tog sistema,
23) četvorostrani kartični sistem plaćanja je kartični sistem plaćanja u kojem se platne transakcije na osnovu platnih kartica izvršavaju sa računa platioca na račun primaoca plaćanja uz posredovanje kartičnog sistema plaćanja, izdavaoca na strani platioca i prihvatioca na strani primaoca plaćanja,
24) trostrani kartični sistem plaćanja jeste kartični sistem plaćanja koji neposredno pruža uslugu prihvatanja i izdavanja platne kartice i u okviru koga se izvršavaju platne transakcije na osnovu platnih kartica, pri čemu se trostrani kartični sistem plaćanja koji drugom pružaocu platnih usluga dâ ovlašćenje da izdaje platne instrumente zasnovane na platnoj kartici ili da prihvata platne transakcije na osnovu ovih platnih instrumenata, odnosno koji te platne instrumente izdaje s partnerom u okviru sporazuma o kobrendiranju ili preko zastupnika − smatra četvorostranim kartičnim sistemom plaćanja,
25) procesor je lice koje pruža tehničku uslugu obrade ili prenosa naloga za plaćanje između prihvatioca i izdavaoca,
26) platni instrument zasnovan na platnoj kartici je svaki platni instrument, uključujući i platnu karticu, računar, mobilni telefon ili bilo koje drugo tehničko sredstvo koje sadrži platnu aplikaciju, koji omogućava platiocu da inicira platnu transakciju na osnovu platne kartice.
(2) Pojedini pojmovi koji su definisani u zakonima kojima se uređuju platne transakcije i unutrašnji platni promet imaju isto značenje i u ovom zakonu, ako nije drugačije određeno ovim zakonom.
Primjena drugih zakona
Član 4.
Na pitanja koja nisu uređena ovim zakonom primjenjuju se odredbe zakona kojima se uređuju unutrašnji platni promet i platne transakcije.
Međubankarska naknada
Član 5.
(1) Međubankarska naknada označava naknadu, uključujući neto naknadu i bilo koji drugi ugovoreni iznos novčanih sredstava, koja se neposredno ili posredno (npr. preko trećih lica) plaća za platnu transakciju na osnovu platne kartice između izdavaoca i prihvatioca koji učestvuju u izvršenju te transakcije.
(2) Međubankarska naknada kod transakcije debitnom karticom ne može biti viša od 0,2% vrijednosti izvršene transakcije.
(3) Međubankarska naknada kod transakcije kreditnom karticom ne može biti viša od 0,3% vrijednosti izvršene transakcije.
(4) Pružalac platnih usluga ne može naplatiti niti ponuditi međubankarsku naknadu suprotno st. 2. i 3. ovog člana.
(5) Radi primjene ograničenja iz st. 2 i 3. ovog člana, svaki ugovoreni iznos novčanih sredstava, uključujući neto naknadu, koji ima isti predmet ili efekat kao međubankarska naknada, a koji izdavalac prima od kartičnih sistema plaćanja, prihvatioca ili bilo kog drugog posrednika u vezi sa platnim transakcijama na osnovu platnih kartica ili povezanih aktivnosti, smatra se dijelom međubankarske naknade.
(6) Odredbe ovog člana ne primjenjuju se na:
1) platne transakcije na osnovu platnih kartica koje se odnose na isplatu gotovog novca na bankomatima, na šalterima pružalaca platnih usluga ili na prodajnim mjestima kod primalaca plaćanja,
2) platne transakcije na osnovu poslovnih kartica,
3) platne transakcije na osnovu platnih kartica koje je izdao trostrani kartični sistem plaćanja.
(7) Naknade za aktivnosti kartičnog sistema plaćanja i naknade za usluge obrade ili prenosa naloga za plaćanje između prihvatioca i izdavaoca (usluge procesora) obavezno se iskazuju pojedinačno.
(8) Pružaoci platnih usluga dužni su da Agenciji za bankarstvo Republike Srpske (u daljem tekstu: Agencija) dostavljaju podatke o naknadama iz ovog člana.
(9) Agencija donosi akt kojim propisuje sadržinu, rokove i način dostavljanja podataka koje su pružaoci platnih usluga dužni da joj dostavljaju.
Izbor platnog brenda i platne aplikacije
Član 6.
(1) Izdavalac ima pravo da uključi dva ili više različitih platnih brendova ili platnih aplikacija na platnom instrumentu na osnovu platne kartice.
(2) Pravilima kartičnih sistema plaćanja ili drugim sličnim mjerama ne može se spriječiti niti ograničiti izdavalac da postupi u skladu sa stavom 1. ovog člana.
(3) Prilikom zaključivanja ugovora o platnoj usluzi, potrošač ima pravo da mu se izda platni instrument zasnovan na platnoj kartici sa dva ili više platnih brendova, ako pružalac platnih usluga nudi takvu uslugu.
(4) Pružalac platnih usluga je dužan da u primjerenom roku prije zaključenja ugovora o platnoj usluzi potrošaču dostavi jasne i objektivne informacije o platnim brendovima sa kojim je ta usluga povezana, kao i o njihovim karakteristikama, uključujući njihove mogućnosti i primjenljivost, troškove i mjere zaštite.
(5) Sve razlike u tretmanu izdavalaca ili prihvatilaca sadržane u pravilima kartičnog sistema plaćanja ili u odredbama ugovora o davanju odobrenja za pristupanje ovom sistemu, a koje su posljedica uključivanja dva ili više različitih platnih brendova ili više platnih aplikacija istog platnog brenda na platnom instrumentu zasnovanom na platnoj kartici, zasnivaju se na objektivnim razlozima i nediskriminaciji.
(6) Posebno tijelo kartičnog sistema plaćanja ne može izdavaocu ili prihvatiocu nametnuti obavezu izvještavanja, obavezu plaćanja naknada ili druge slične obaveze sa istim ciljem ili efektom, za platne transakcije koje se ne izvršavaju korišćenjem tog sistema, a izvršavaju se upotrebom uređaja na kome je prisutan i platni brend tog sistema.
(7) Načela usmjeravanja ili ekvivalentne mjere namijenjene usmjeravanju platnih transakcija kroz specifičan kanal ili postupak, kao i drugi tehnički i sigurnosni standardi i zahtjevi u vezi sa upotrebom dva ili više platnih brendova i platnih aplikacija na platnom instrumentu zasnovanom na platnoj kartici obavezno su nediskriminatorni i primijenjeni na nediskriminatoran način.
(8) Kartični sistemi plaćanja, izdavaoci, prihvatioci, procesori i drugi pružaoci tehničkih usluga ne mogu na platnim instrumentima zasnovanim na platnoj kartici ili na opremi koja se primjenjuje na mjestu prodaje uspostaviti automatske mehanizme, softver ili druge uređaje kojima bi se platiocu ili trgovcu ograničio izbor platnog brenda ili platne aplikacije prilikom upotrebe platnog instrumenta zasnovanog na platnoj kartici.
(9) Primalac plaćanja može na opremi koju koristi na svom mjestu prodaje upotrebljavati automatski mehanizam kojim se vrši izbor određenog platnog brenda ili platne aplikacije, ali mu nije dozvoljeno da ograniči platioca da izabere platni brend ili platnu aplikaciju koji bi bili različiti od onih koji su odabrani tim automatskim mehanizmom, pod uslovom da taj primalac plaćanja prihvata izabrani platni brend ili platnu aplikaciju.
Razdvajanje naknada
Član 7.
(1) Prihvatilac je dužan da primaocu plaćanja nudi i obračunava pojedinačno trgovačke naknade za različite vrste platnih kartica i različite brendove za čiju se upotrebu plaćaju različite međubankarske naknade ili različite naknade kartičnih sistema plaćanja. https://www.anwalt-derbeste.de
(2) U slučaju iz stava 1. ovog člana, prihvatilac može primaocu plaćanja obračunati jedinstvenu naknadu za sve ili više vrsta platnih kartica i platnih brendova koje taj primalac plaćanja prihvata, samo ako je primalac plaćanja to od njega zahtijevao u pisanoj formi, nakon prijema ponude iz stava 1. ovog člana.
(3) U ugovoru o platnoj usluzi koji zaključuje sa primaocem plaćanja, prihvatilac je dužan da pojedinačno prikaže informacije o iznosu svih naknada iz stava 1. ovog člana (trgovačka naknada, međubankarska naknada i naknada kartičnog sistema plaćanja), i to za sve platne brendove i vrste platnih kartica, osim ako je primalac plaćanja, nakon prijema ponude iz stava 1. ovog člana, zahtijevao u pisanoj formi drugačije postupanje prihvatioca.
Pravilo o prihvatanju svih kartica
Član 8.
(1) Pružaoci platnih usluga mogu obavezati primaoce plaćanja, koji prihvataju platni instrument zasnovan na platnoj kartici jednog izdavaoca, da prihvataju i druge platne instrumente zasnovane na platnim karticama koji su izdati u okviru istog kartičnog sistema plaćanja, samo ako su ispunjeni sljedeći uslovi:
1) platni instrumenti su zasnovani na istom platnom brendu i istoj vrsti platne kartice (debitna ili kreditna kartica),
2) platni instrumenti zasnovani na platnim karticama izdaju se potrošačima,
3) međubankarska naknada kod platnih transakcija koje se izvršavaju primjenom ovih platnih instrumenata obračunava se i naplaćuje u skladu sa članom 5. ovog zakona.
(2) Odredbe stava 1. ovog člana ne dovode u pitanje pravo kartičnih sistema plaćanja ili pružaoca platnih usluga da utvrde da platne kartice ne mogu biti odbijene po osnovu identiteta izdavaoca ili korisnika platne kartice.
(3) Primalac plaćanja, koji odluči da ne prihvati sve platne instrumente zasnovane na platnim karticama određenog kartičnog sistema plaćanja, dužan je da o tome jasno i nedvosmisleno obavijesti potrošača, istovremeno sa davanjem obavještenja o platnim instrumentima zasnovanim na platnim karticama tog kartičnog sistema plaćanja koje taj primalac plaćanja prihvata.
(4) Primalac plaćanja je dužan da informacije iz stava 3. ovog člana vidno istakne na ulazu u prodajni objekat i na naplatnom mjestu.
(5) U slučaju trgovine korišćenjem sredstava komunikacije na daljinu (npr. elektronska trgovina), primalac plaćanja je dužan da informacije iz stava 3. ovog člana objavi na svojoj internet stranici ili na drugom odgovarajućem elektronskom ili mobilnom mediju, pri čemu se ove informacije obavezno pružaju platiocu u primjerenom roku, a prije nego što zaključi ugovor sa primaocem plaćanja.
(6) Izdavalac je dužan da obezbijedi da platni instrument zasnovan na platnoj kartici bude elektronski i vizuelno prepoznatljiv, na način koji omogućava primaocu plaćanja i platiocu da nedvosmisleno identifikuju platni brend i vrstu platne kartice (debitna, kreditna ili poslovna kartica) koju je platilac izabrao.
Nedozvoljeni uticaj na primaoca plaćanja kod upotrebe platnih instrumenata
Član 9.
(1) Pravilima kartičnih sistema plaćanja i ugovorom između prihvatioca i primaoca plaćanja ili na bilo koji drugi način koji uključuje uticaj kartičnih sistema plaćanja ili prihvatioca, ne može se primaocu plaćanja zabraniti da:
1) usmjeri potrošača na upotrebu bilo kog platnog instrumenta,
2) daje prednost platnim instrumentima zasnovanim na platnim karticama određenog kartičnog sistema plaćanja,
3) obavijesti platioca o međubankarskim naknadama, naknadama kartičnih sistema plaćanja i trgovačkim naknadama koje plaća.
(2) Stavom 1. ovog člana ne dovode se u pitanje odredbe o naknadama, popustima ili drugim mehanizmima usmjeravanja, utvrđene zakonom kojim je uređen platni promet i zaštita potrošača.
(3) Banka ne može da zaključivanje ugovora o prihvatanju i izvršavanju platnih transakcija na osnovu platne kartice sa primaocem plaćanja uslovi pružanjem usluge plaćanja sa povratom gotovine.
(4) Primalac plaćanja ima pravo na naknadu od prihvatioca po osnovu pružanja usluge plaćanja sa povratom gotovine, u skladu sa zaključenim ugovorom o prihvatanju i izvršavanju platnih transakcija na osnovu platne kartice sa bankom i zakonom kojim se uređuju obligacioni odnosi.
(5) Prihvatilac je dužan da primaoca plaćanja informiše o visini naknade koju prihvatilac naplaćuje od izdavaoca po osnovu usluge plaćanja sa povratom gotovine.
Informacije za primaoca plaćanja o pojedinačnim platnim transakcijama
na osnovu platnih kartica
Član 10.
(1) Nakon izvršenja pojedinačne platne transakcije na osnovu platne kartice, prihvatilac je dužan da primaocu plaćanja dostavi sljedeće informacije:
1) referentnu oznaku koja primaocu i platiocu plaćanja omogućava identifikaciju pojedinačne platne transakcije na osnovu platne kartice,
2) iznos pojedinačne platne transakcije u valuti u kojoj je izvršeno plaćanje u korist računa primaoca plaćanja,
3) iznos svih naknada koje se odnose na pojedinačnu platnu transakciju na osnovu platne kartice, sa posebno naznačenim iznosom trgovačke naknade, međubankarske naknade i naknade kartičnog sistema plaćanja.
(2) Informacije iz stava 1. ovog člana mogu biti zbirno prikazane po platnom brendu, platnoj aplikaciji, vrsti platnog instrumenta i iznosu međubankarskih naknada koje se primjenjuju na platnu transakciju, ako je primalac plaćanja prethodno dao saglasnost u pisanoj formi ili formi elektronskog dokumenta.
(3) Ugovorom između prihvatioca i primaoca plaćanja može se utvrditi da se informacije iz stava 1. ovog člana dostavljaju ili čine dostupnim periodično, a najmanje jednom mjesečno, na ugovoreni način, koji omogućava primaocu plaćanja da ih čuva i reprodukuje u neizmijenjenom obliku.
Zaštita prava i interesa korisnika platnih usluga
Član 11.
(1) Ako se izdavalac ili prihvatilac ne pridržavaju odredaba ovog zakona ili propisa donesenih na osnovu njega, korisnik platnih usluga fizičko lice ima pravo na zaštitu svojih prava i interesa u skladu sa zakonom kojim se uređuje unutrašnji platni promet i zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka, a kojim je uređena oblast zaštite prava i interesa korisnika finansijskih usluga.
(2) Na postupak ostvarivanja zaštite prava i interesa korisnika platnih usluga iz stava 1. ovog člana primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje poslovanje banaka, a kojim je uređena oblast zaštite prava i interesa korisnika finansijskih usluga.
Nadzor nad pružaocima platnih usluga i kartičnih sistema plaćanja, procesora i drugih pružalaca tehničkih usluga
Član 12.
(1) Agencija vrši nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona kod banaka na način i u postupku koji su propisani zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka, zakona kojim se uređuje unutrašnji platni promet, zakona kojim se uređuju platne transakcije, drugim zakonima, kao i propisima donesenim na osnovu ovog i drugih zakona.
(2) Agencija vrši nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona kod ostalih pružalaca platnih usluga i javnog poštanskog operatera na način i u postupku koji su propisani zakonom kojim se uređuje unutrašnji platni promet i posebnim zakonima.
(3) Ako se u postupku nadzora iz st. 1. i 2. ovog člana utvrdi da je subjekat nadzora postupio suprotno ovom zakonu ili propisima donesenim na osnovu njega, Agencija prema njemu preduzima mjere koje prema tom subjektu može preduzeti u skladu sa zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka, zakonom kojim se uređuje unutrašnji platni promet i posebnim zakonima, uključujući i izricanje novčane kazne koju, u skladu sa odredbama tog zakona, može izreći tom subjektu i članu njegovog organa upravljanja, odnosno odgovornom licu u tom subjektu.
(4) Agencija, shodnom primjenom zakona kojim se uređuje unutrašnji platni promet, zakona kojim se uređuju platne transakcije, zakona kojim se uređuje poslovanje banaka i drugih posebnih zakona, vrši kontrolu nad primjenom odredaba ovog zakona od strane kartičnih sistema plaćanja, procesora i drugih pružalaca tehničkih usluga kojima se podržava izvršavanje platnih transakcija koje su predmet ovog zakona, odnosno lica koja su odgovorna za poslovanje ovih subjekata.
(5) Agencija može, pismenim putem, zahtijevati od kartičnog sistema plaćanja, procesora i drugih pružalaca tehničkih usluga da, u ostavljenom roku, dostave sve informacije i podatke potrebne za kontrolu poštovanja odredaba ovog zakona o međubankarskoj naknadi.
(6) U postupku kontrole iz stava 4. ovog člana, Agencija može izreći sljedeće mjere:
1) naložiti usklađivanje poslovanja sa ovim zakonom,
2) privremeno zabraniti pružanje jedne ili više usluga, u trajanju do godinu dana,
3) podnijeti zahtjev nadležnom organu za pokretanje prinudne likvidacije kontrolisanog subjekta.
(7) Subjekat, odnosno lice iz stava 4. ovog člana koje nema sjedište ili ogranak upisan u registar nadležnog organa u Republici Srpskoj, dužno je da obavijesti Agenciju o svom poslovnom imenu, sjedištu i načinu na koji će se s njime obavljati komunikacija, da sa Agencijom sarađuje i da joj na njen zahtjev dostavlja sve tražene podatke i dokumentaciju u vezi s primjenom odredaba ovog zakona.
Nadzor nad trgovcima
Član 13.
Nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona i inspekcijski nadzor, koji se odnose na trgovce kao primaoce plaćanja, vrše nadležni organi određeni zakonom kojim se uređuje zaštita potrošača i organi nadležni za inspekcijski nadzor, u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad inspekcija u Republici Srpskoj.
Novčana kazna u postupku ostvarivanja zaštite prava i interesa korisnika
platnih usluga
Član 14.
(1) Novčanom kaznom od 10.000 KM do 40.000 KM kazniće se pružalac platnih usluga, ako:
1) naplati ili ponudi međubankarsku naknadu suprotno ovom zakonu (član 5. st. 2, 3. i 4),
2) nudi platnu uslugu izdavanja platnog instrumenta zasnovanog na platnoj kartici sa dva ili više platnih brendova, pa odbije da ovaj platni instrument izda potrošaču pod uslovima pod kojima tu uslugu nudi (član 6. stav 3),
3) u primjerenom roku, prije zaključenja ugovora o izdavanju platnog instrumenta zasnovanog na platnoj kartici sa dva ili više platnih brendova, ne dostavi potrošaču jasne i objektivne informacije o platnim brendovima sa kojima je usluga izdavanja tog platnog instrumenta povezana, kao i o njihovim karakteristikama, uključujući njihove mogućnosti i primjenljivost, troškove i mjere zaštite (član 6. stav 4),
4) na platnom instrumentu zasnovanom na platnoj kartici ili na opremi koja se primjenjuje na mjestu prodaje ustanovi automatske mehanizme, softver ili druge uređaje kojima bi se platiocu ili primaocu plaćanja ograničio izbor platnog brenda ili platne aplikacije pri upotrebi platnog instrumenta zasnovanog na platnoj kartici (član 6. stav 8),
5) trgovačke naknade primaocu plaćanja ne nudi ili ne obračunava pojedinačno za različite vrste i brendove platnih kartica za čiju se upotrebu plaćaju različite međubankarske naknade ili različite naknade kartičnih sistema plaćanja (član 7. stav 1), odnosno ako suprotno ovom zakonu obračunava trgovcu jedinstvenu naknadu za sve ili više vrsta i brendova platnih kartica koje taj primalac plaćanja prihvata (član 7. stav 2),
6) u ugovoru o platnoj usluzi koji zaključuje sa primaocem plaćanja ne prikaže pojedinačno za sve platne brendove i vrste platnih kartica informacije o iznosu svih naknada (trgovačka naknada, međubankarska naknada i naknada kartičnih sistema plaćanja) (član 7. stav 3),
7) se primalac plaćanja koji prihvata platni instrument zasnovan na platnoj kartici jednog izdavaoca obaveže da prihvata i druge platne instrumente zasnovane na platnim karticama koji su izdati u okviru istog kartičnog sistema plaćanja, a da pritom nisu ispunjeni uslovi propisani ovim zakonom (član 8. stav 1),
8) ne obezbijedi da platni instrument zasnovan na platnoj kartici bude elektronski i vizuelno prepoznatljiv, na način koji omogućava primaocu plaćanja i platiocu da nedvosmisleno identifikuju platni brend i vrstu platne kartice koju je izabrao platilac (član 8. stav 6),
9) zabrani trgovcu da usmjeri potrošača na upotrebu bilo kog platnog instrumenta, da daje prednost platnim instrumentima zasnovanim na platnim karticama određenog kartičnog sistema plaćanja ili da obavijesti platioca o međubankarskim naknadama, naknadama kartičnih sistema plaćanja i trgovačkim naknadama koje plaća (član 9. stav 1),
10) nakon izvršenja pojedinačne platne transakcije na osnovu platne kartice, primaocu plaćanja u ugovorenim rokovima i na ugovoreni način ne dostavi referentnu oznaku koja primaocu plaćanja omogućava identifikaciju ove platne transakcije, iznos te platne transakcije u valuti u kojoj je odobren platni račun primaoca plaćanja i iznos svih naknada koje se odnose na tu platnu transakciju, sa posebno naznačenim iznosom trgovačke naknade, međubankarske naknade i naknade kartičnog sistema plaćanja (član 10),
11) naplati ili ponudi međubankarsku naknadu suprotno ovom zakonu (član 16).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i odgovorno lice pružaoca platnih usluga, novčanom kaznom od 2.500 KM do 10.000 KM.
Prekršaji primaoca plaćanja
Član 15.
(1) Novčanom kaznom od 5.000 KM do 20.000 KM kazniće se primalac plaćanja koji je pravno lice, ako:
1) ograniči platioca da izabere platni brend ili platnu aplikaciju koju primalac plaćanja prihvata, a koji su različiti od platnog brenda ili platne aplikacije koji bi bili odabrani primjenom automatskog mehanizma koji primalac plaćanja upotrebljava na svom mjestu prodaje (član 6. stav 9),
2) ne obavijesti potrošača o tome da ne prihvata sve platne instrumente zasnovane na platnim karticama određenog kartičnog sistema plaćanja, i to jasno i nedvosmisleno, istovremeno s davanjem obavještenja o platnim instrumentima zasnovanim na platnim karticama tog kartičnog sistema plaćanja koje prihvata (član 8. stav 3),
3) informacije ne istakne vidno na ulazu u prodajni objekat i na naplatnom mjestu (član 8. stav 4),
4) u slučaju trgovine korišćenjem sredstava komunikacije na daljinu, informacije ne objavi na svojoj internet stranici ili na drugom odgovarajućem elektronskom ili mobilnom mediju ili ove informacije ne pruži platiocu u primjerenom roku prije zaključenja ugovora (član 8. stav 5).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice primaoca plaćanja koji je pravno lice, novčanom kaznom od 500 KM do 2.000 KM.
(3) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se primalac plaćanja koji je preduzetnik, novčanom kaznom od 200 KM do 800 KM.
(4) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se primalac plaćanja koji je fizičko lice, novčanom kaznom od 100 KM do 400 KM.
Privremeno odstupanje od propisane visine međubankarske naknade
Član 16.
(1) Izuzetno od člana 5. stav 2. ovog zakona, pružalac platne usluge može u roku od tri mjeseca od stupanja na snagu ovog zakona nuditi i naplatiti međubankarsku naknadu za transakcije debitnom karticom u iznosu većem od propisanog iznosa, ali ne većem od 0,5% vrijednosti izvršene transakcije debitnom karticom.
(2) Izuzetno od člana 5. stav 3. ovog zakona, pružalac platne usluge može u roku od tri mjeseca od stupanja na snagu ovog zakona nuditi i naplatiti međubankarsku naknadu za transakcije kreditnom karticom u iznosu većem od propisanog iznosa, ali ne većem od 0,6% vrijednosti izvršene transakcije kreditnom karticom.
Važenje platnih instrumenata zasnovanih na platnoj kartici
Član 17.
Platni instrumenti zasnovani na platnoj kartici izdati do dana isteka roka za usklađivanje pružaoca platnih usluga sa ovim zakonom, mogu se koristiti do isteka roka važenja koji je označen na tim instrumentima, bez obzira na to da li je izdavalac postupio u skladu sa članom 8. stav 6. ovog zakona.
Donošenje podzakonskih propisa
Član 18.
Agencija će donijeti podzakonski propis iz člana 5. stav 9. ovog zakona u roku od mjesec dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Usklađivanje sa odredbama ovog zakona
Član 19.
Pružaoci platnih usluga dužni su da svoje poslovanje i interne akte usklade sa odredbama ovog zakona u roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Stupanje na snagu
Član 20.
Ovaj zakon se objavljuje u „Službenom glasniku Republike Srpske“, a stupa na snagu tri mjeseca od dana objavljivanja.
Broj: 02/1-021-409/22 POTPREDSJEDNIK
Datum: 14. aprila 2022. godine NARODNE SKUPŠTINE
Denis Šulić