Uputstvo za rad po racunu rezervi banaka
Posted: Wed Sep 06, 2023 12:25 pm
Službeni glasnik BiH, broj 61/23
Na osnovu člana 7. tačka b) i članova 36., 57. i 70. Zakona o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", br. 1/97, 29/02, 8/03, 13/03, 14/03, 9/05, 76/06 i 32/07), Upravno vijeće Centralne banke Bosne i Hercegovine, na 7. sjednici održanoj 28.07.2023. godine i 8. sjednici održanoj 29.08.2023. godine, donosi
UPUTSTVO ZA RAD PO RAČUNU REZERVI BANAKA
DIO PRVI ‒ OPĆE ODREDBE
Član 1.
(Predmet)
Ovim uputstvom uređuje se način otvaranja, vođenja i zatvaranja računa rezervi banaka sa sjedištem u Bosni i Hercegovini (u daljnjem tekstu: banka) kod Centralne banke Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Centralna banka) na kojem banka drži i novčana sredstva radi ispunjavanja obavezne rezerve, postupanja, aktivnosti i mjere u slučaju kada banka ne ispuni obaveznu rezervu, kao i u slučaju prestanka važenja dozvole za rad i statusnih promjena banke, te druga prava, obaveze, uslovi i način postupanja Centralne banke i banke.
Član 2.
(Osnovni principi)
(1) Svaka banka koja ima dozvolu nadležne agencije za bankarstvo (u daljnjem tekstu: nadležna agencija) za obavljanje bankarskih poslova dužna je otvoriti račun rezervi kod Centralne banke na kojem drži sredstva radi ispunjavanja obaveznih rezervi i to:
a) račun rezervi u KM kod Centralne banke na kojem se drže sredstva rezervi u KM radi ispunjenja obavezne rezerve u KM, i
b) račun rezervi u EUR kod Centralne banke na računu u inostranstvu na kojem se drže sredstva rezervi u EUR radi ispunjenja obavezne rezerve u EUR.
(2) Banka na svom računu rezervi u KM i računu rezervi u EUR kod Centralne banke (u daljnem tekstu zajedno nazvani: račun rezervi) mora imati dovoljno sredstava kako bi sve transakcije dostavljene Centralnoj banci mogle biti realizirane i niti jedna transakcija koju Centralna banka provede ne može služiti kao finansijska pomoć banci.
DIO DRUGI ‒ OTVARANJE RAČUNA REZERVI
Član 3.
(Zahtjev za otvaranje računa rezervi)
(1) Banka iz člana 2. stav (1) ovog uputstva dužna je Centralnoj banci, odnosno organizacionoj jedinici Centralne banke nadležnoj u skladu s članom 5. Odluke o osnivanju glavnih jedinica Centralne banke Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", br. 7/98, 3/99 i 8/01, u daljnjem tekstu: nadležna organizaciona jedinica Centralne banke) podnijeti zahtjev za otvaranje računa rezervi i uz njega dostaviti ovjerenu kopiju akta o izdavanju dozvole za rad banke, a odmah po sticanju svojstva pravnog lica banka je dužna Centralnoj banci dostaviti i:
a) original ili ovjerenu kopiju akta kojim banka stiče svojstvo pravnog lica, i
b) specimene lica ovlaštenih da iniciraju promjene na računu rezervi banke.
(2) Centralna banka, u roku od najkasnije tri radna dana od dana prijema potpunog zahtjeva iz stava (1) ovog člana, otvara račun rezervi banke.
Član 4.
(Ovlaštena lica)
(1) Banka je dužna imenovati lica ovlaštena da iniciraju promjene na računu rezervi banke (u daljnjem tekstu: ovlaštena lica).
(2) Akt iz stava (1) ovog člana kojim se određuju lica ovlaštena da iniciraju promjene na računu rezervi banke mora sadržavati sljedeće obavezne dijelove:
a) memorandum banke;
b) imena i prezimena ovlaštenih lica;
c) specimene potpisa ovlaštenih lica;
d) potpis lica ovlaštenog za zastupanje i predstavljanje banke;
e) otisak pečata banke.
Član 5.
(Ažurnost dokumentacije i podataka)
(1) Banka je dužna Centralnoj banci bez odlaganja dostaviti sve promjene vezane za dokumentaciju i podatke o ovlaštenim licima iz članova 3. i 4. ovog uputstva.
(2) Ovlaštena lica se smatraju ovlaštenim potpisnicima u ime banke sve do njihove promjene, o kojoj je banka obavezna obavijestiti Centralnu banku u skladu sa stavom (1) ovog člana.
DIO TREĆI ‒ VOĐENJE RAČUNA REZERVI
Član 6.
(Definicija vođenja računa rezervi)
Pod vođenjem računa rezervi podrazumijeva se praćenje ispunjavanja obavezne rezerve, kao i praćenje i izvršavanje svih promjena na računu rezervi u smislu prijenosa sredstava:
a) s/na račun rezervi banke na/s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a,
b) s/na računa rezervi banke za ostale poslove koje banka obavlja s Centralnom bankom,
c) između banaka,
d) Centralne banke i banke.
Član 7.
(Praćenje promjena na računu rezervi)
(1) Sve promjene na računu rezervi obavljaju se u skladu s uvodno citiranim Zakonom o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine i propisima Centralne banke.
(2) Centralna banka je dužna ažurno evidentirati podatke u evidencijama i obezbijediti tačnost evidentiranih podataka.
(3) Centralna banka i banka su u cilju obezbjeđenja tačnosti stanja na računu rezervi banke obavezne organizirati praćenje i usaglašavanje svih promjena na računu rezervi banke.
(4) U slučaju neusaglašenosti stanja računa rezervi, Centralna banka ili banka su obavezne odmah obavijestiti drugu stranu i poduzeti sve radnje i aktivnosti na utvrđivanju i evidentiranju tačnog stanja računa rezervi banke.
Član 8.
(Opća pravila rada na računu rezervi)
(1) Promjene na računu rezervi banke vrše se na osnovu:
a) zahtjeva banke podnesenog nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke u kojoj se vodi račun rezervi u skladu s propisima Centralne banke,
b) odredbi člana 11. stav (1) tačke b), c) i d) ovog uputstva.
(2) Centralna banka odmah po prijemu zahtjeva iz stava (1) tačka a) ovog člana vrši provjeru:
a) urednosti i blagovremenosti podnesenog zahtjeva, i
b) postojanja odgovarajućeg pokrića.
(3) Ukoliko su ispunjeni svi uslovi iz stava (2) ovog člana, Centralna banka vrši odgovarajuće promjene na računu rezervi banke i o tome obavještava banku.
(4) Ukoliko nije ispunjen bilo koji od uslova iz stava (2) ovog člana Centralna banka odbija zahtjev i o tome obavještava banku.
(5) Ukoliko ne postoje dodatna ograničenja, svi zahtjevi banke će biti realizirani tačno i pravovremeno, u skladu sa zahtjevom banke.
Član 9.
(Prijenos sredstava s/na račun rezervi u KM banke na/s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a)
(1) Zahtjev za prijenos sredstava s računa rezervi u KM banke na račun za poravnanje u sistemu BPRV-a banka podnosi na Obrascu 1, koji je sastavni dio ovog uputstva.
(2) Zahtjev iz stava (1) ovog člana, ovjeren pečatom i potpisan od strane ovlaštenog lica iz člana 4. ovog uputstva, dostavlja se nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke u kojoj se vodi račun rezervi elektronskim putem ili telefaksom i u izuzetnim slučajevima ličnom dostavom ili poštom.
(3) U toku radnog dana, banka se najkasnije trideset minuta prije svakog poravnanja neto pozicija iz žirokliringa u BPRV sistemu može obratiti pisanim zahtjevom za prijenos dodatnih sredstava na račun za poravnanje u sistemu BPRV-a, a izuzetno uz saglasnost nadležne organizacione jedinice Centralne banke i u drugo vrijeme.
(4) Sredstva koja se nalaze na računu za poravnanje u sistemu BPRV-a se nakon kraja radnog dana BPRV-a prenose s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a na račun rezervi banke u KM.
(5) U toku dana, sredstva s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a mogu se vraćati na račun rezervi u KM na osnovu pisanog zahtjeva banke za povrat sredstava podnesenog nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke.
Član 10.
(Prijenos sredstava između banaka)
Prijenos sredstava između banaka podrazumijeva prijenos sredstava s računa rezervi u KM jedne banke na račun rezervi u KM druge banke u slučaju:
a) kada se sredstva na računu rezervi banke obezbjeđuju posudbom (pozajmicom) sredstava od drugih banaka u cilju realizacije zahtjeva koji se odnose na obavezu ispunjavanja obavezne rezerve ili uslijed nedostatka sredstava za nesmetano obavljanje platnog prometa,
b) prestanka važenja dozvole za rad banke,
c) statusne promjene banke,
d) kada banka učesnica u BPRV sistemu obavlja platni promet u ime druge banke koja nije u tehničkoj mogućnosti da šalje naloge u BPRV sistem.
Član 11.
(Prijenos sredstava između Centralne banke i banke)
Prijenos sredstava između Centralne banke i banke podrazumijeva prijenos sredstava u slučajevima:
a) kada banka iz tehničkih razloga nije u mogućnosti vršiti platni promet i onemogućena je da prenose sredstva u korist deponenta Centralne banke, banka dostavlja nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke zahtjev za prijenos sredstava s računa rezervi u KM u korist deponenta Centralne banke;
b) pripisa, odnosno naplate naknade banci koja se kao kamata obračunava na iznos sredstava na računima rezervi u periodu održavanja obavezne rezerve;
c) naplate naknade banci s računa rezervi u KM za usluge u skladu s propisom Centralne banke o utvrđivanju tarife naknada;
d) naplate kaznene kamate s računa rezervi kada banka ne ispuni obaveznu rezervu, uz shodnu primjenu člana 66. Zakona o Centralnoj banci.
Član 12.
(Prijenos sredstava banke između računa rezervi u KM i računa rezervi u EUR)
Prijenos sredstava banke između računa rezervi u KM i računa rezervi u EUR vrši se u skladu s propisom Centralne banke koji regulira način obavljanja transakcija povećanja i smanjenja sredstava na računu rezervi u EUR, a podrazumijeva:
a) prijenos sredstava s računa rezervi u EUR na račun rezervi u KM na osnovu zahtjeva banke koji dostavlja nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke;
b) prijenos sredstava s računa rezervi u KM na račun rezervi u EUR na osnovu zahtjeva banke koji dostavlja nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke.
DIO ČETVRTI ‒ POSTUPANJA, AKTIVNOSTI I MJERE U SLUČAJU KADA BANKA NE ISPUNI OBAVEZNU REZERVU
Član 13.
(Neispunjenje obaveze utvrđivanja i održavanja obavezne rezerve)
Dijelom četvrtim ovog uputstva uređuje se način postupanja, aktivnosti i mjere koje Centralna banka poduzima na računu rezervi banke u slučajevima kada banka, u skladu sa Zakonom o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine i propisom Centralne banke o utvrđivanju i održavanju obaveznih rezervi i utvrđivanju naknade na iznos rezervi, ne ispuni obaveznu rezervu tokom:
a) jednog perioda održavanja,
b) dva uzastopna perioda održavanja,
c) tri uzastopna perioda održavanja i dalje.
Član 14.
(Neispunjenje obavezne rezerve tokom jednog perioda održavanja)
U slučaju kada banka ne ispuni propisane obavezne rezerve tokom jednog perioda održavanja, Centralna banka će:
a) izvršiti obračun obaveznih rezervi i obavijestiti banku o iznosu manjka i o obračunatoj kaznenoj kamati;
b) po izvršenom obračunu iz tačke a) ovog člana obavijestiti nadležnu agenciju o neispunjavanju obaveznih rezervi, odnosno iznosu manjka i obračunatoj kaznenoj kamati;
c) naplatiti obračunatu kaznenu kamatu s računa rezervi banke u korist računa Centralne banke u roku do pet dana od isteka prethodnog perioda održavanja, uz shodnu primjenu člana 66. Zakona o Centralnoj banci. Ukoliko na računu rezervi banke nema dovoljno sredstava iz kojih može biti izvršena naplata, Centralna banka će naplatu vršiti sukcesivno sve do konačne naplate cjelokupnog iznosa.
Član 15.
(Neispunjenje obavezne rezerve tokom dva uzastopna perioda održavanja)
U slučaju kada banka ne ispuni propisane obavezne rezerve tokom dva uzastopna perioda održavanja, Centralna banka će:
a) naredni radni dan, nakon isteka drugog uzastopnog perioda održavanja u kojem banka ne ispunjava obaveznu rezervu, suspendirati transakcije koje se odnose na smanjenje računa rezervi po zahtjevu banke i prestati obavljati sva plaćanja s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a;
b) izvršiti obračun obaveznih rezervi i obavijestiti banku o iznosu manjka i obračunatoj kaznenoj kamati;
c) po izvršenom obračunu iz tačke b) ovog člana obavijestiti nadležnu agenciju, kako bi se poduzele odgovarajuće mjere;
d) nastaviti prenositi saldo računa za poravnanje u sistemu BPRV-a na račun rezervi banke;
e) naplatiti obračunatu kaznenu kamatu s računa rezervi banke u korist računa Centralne banke u roku do pet dana od isteka prethodnog perioda održavanja, uz shodnu primjenu člana 66. Zakona o Centralnoj banci. Ukoliko na računu rezervi banke nema dovoljno sredstava iz kojih može biti izvršena naplata, Centralna banka će naplatu vršiti sukcesivno sve do konačne naplate cjelokupnog iznosa.
Član 16.
(Neispunjenje obavezne rezerve tokom tri uzastopna perioda održavanja)
(1) U slučaju kad banka ne ispuni propisane obavezne rezerve tokom tri uzastopna perioda održavanja, Centralna banka će:
a) naredni radni dan, nakon isteka trećeg uzastopnog perioda održavanja u kojem banka ne ispunjava obaveznu rezervu, nastaviti sa suspenzijom transakcija koje se odnose na smanjenje računa rezervi po zahtjevu banke i plaćanja s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a; https://advokat-prnjavorac.com
b) izvršiti obračun obaveznih rezervi i obavijestiti banku o iznosu manjka i obračunatoj kaznenoj kamati;
c) po izvršenom obračunu iz tačke b) ovog člana, obavijestiti nadležnu agenciju kako bi ona mogla poduzeti odgovarajuće korake protiv banke;
d) nastaviti prenositi saldo računa za poravnanje u sistemu BPRV-a na račun rezervi banke;
e) naplatiti obračunatu kaznenu kamatu s računa rezervi banke u korist računa Centralne banke u roku do pet dana od isteka prethodnog perioda održavanja, uz shodnu primjenu člana 66. Zakona o Centralnoj banci. Ukoliko na računu rezervi banke nema dovoljno sredstava iz kojih može biti izvršena naplata, Centralna banka će naplatu vršiti sukcesivno sve do konačne naplate cjelokupnog iznosa.
(2) Mjere i aktivnosti iz stava (1) ovog člana, Centralna banka nastavlja provoditi za sve naredne uzastopne periode održavanja u kojima banka ne ispuni obaveznu rezervu.
Član 17.
(Obaveza podnošenja izvještaja za obračun obaveznih rezervi)
Bez obzira na poduzete aktivnosti i mjere u skladu s članovima 13‒16. ovog uputstva, banka i dalje ostaje u obavezi da podnosi izvještaj za obračun obaveznih rezervi, a Centralna banka će nastaviti vršiti obračun obaveznih rezervi.
Član 18.
(Nastavak obavljanja transakcija po računima rezervi)
U slučajevima iz članova 15. i 16. ovog uputstva, Centralna banka će ponovo početi obavljati transakcije koje se odnose na smanjenje računa rezervi i plaćanja u platnim sistemima Centralne banke narednog radnog dana nakon što banka ispuni obaveznu rezervu.
DIO PETI ‒ ZATVARANJE RAČUNA REZERVI
Član 19.
(1) Centralna banka zatvara račun rezervi banke kada prestane važiti dozvola za rad banke i izuzetno u slučaju odluke banke kod statusne promjene u skladu s članom 22. ovog uputstva.
(2) U roku od šezdeset kalendarskih dana od dana prestanka važenja dozvole za rad banke, Centralna banka će, uz prethodno vraćanje opreme koja je u vlasništvu Centralne banke i izmirenje svih obaveza banke prema Centralnoj banci, zatvoriti račun rezervi banke i izvršiti prijenos eventualno preostalih sredstava s računa rezervi na račun koji pisanim zahtjevom odredi zakonom nadležni organ ili lice, zavisno od razloga prestanka rada banke.
DIO ŠESTI ‒ POSTUPANJA, AKTIVNOSTI I MJERE U SLUČAJU PRESTANKA VAŽENJA DOZVOLE ZA RAD I STATUSNIH PROMJENA BANKE
Član 20.
(Prestanak važenja dozvole za rad)
(1) Na osnovu akta kojim se određuje prestanak važenja dozvole za rad banke, Centralna banka će s danom prestanka važenja dozvole za rad banke prestati vršiti obračun obavezne rezerve i zatvoriti račun za poravnanje u sistemu BPRV-a.
(2) Izuzetno od odredbe iz stava (1) ovog člana, ako je utvrđeni datum prestanka važenja dozvole za rad banke datum koji je već nastupio ili datum kada Centralna banka zaprimi akt kojim se određuje datum prestanka važenja dozvole za rad banke, Centralna banka će isti dan ili najkasnije naredni radni dan po zaprimanju akta nadležne agencije prestati vršiti obračun obavezne rezerve i zatvoriti račun za poravnanje u sistemu BPRV-a.
Član 21.
(Likvidacija i stečaj banke)
Ukoliko se određuje pokretanje likvidacionog ili stečajnog postupka, likvidacioni, odnosno stečajni upravnik dužan je Centralnoj banci i njenoj nadležnoj organizacionoj jedinici:
a) dostaviti specimen svog potpisa u cilju ažuriranja registra potpisnika i utvrđivanja autentičnosti potpisnika kod postupanja po nalozima i zahtjevima likvidacionog, odnosno stečajnog upravnika i raspolaganja novčanim sredstvima na računima rezervi banke,
b) obezbijediti da banka nastavi slati neophodne podatke u Jedinstveni registar računa poslovnih subjekata u Bosni i Hercegovini u skladu s propisom Centralne banke o Jedinstvenom registru računa poslovnih subjekata u Bosni i Hercegovini,
c) obezbijediti da banka nastavi dostavljati ažurne podatke u Centralni registar kredita poslovnih subjekata i fizičkih lica u Bosni i Hercegovini sve do okončanja likvidacionog, odnosno stečajnog postupka,
d) obezbijediti da banka nakon okončanja likvidacionog/stečajnog postupka vrati opremu koja je u vlasništvu Centralne banke.
Član 22.
(Statusne promjene)
(1) Centralna banka će, u skladu s dostavljenim aktom nadležne agencije o statusnoj promjeni banke (spajanje, pripajanje, podjela ili odvajanje) poduzeti odgovarajuće mjere i definirati sve aktivnosti potrebne za konačnu realizaciju statusne promjene.
(2) Banka pravni sljednik, na osnovu dostavljenog akta nadležne agencije, podnosi zahtjev za otvaranje računa rezervi, a Centralna banka, u roku od najkasnije tri radna dana od dana prijema potpunog zahtjeva otvara račun rezervi banke.
(3) Banka kojoj je izdata dozvola za rad na osnovu statusnih promjena banke određenih entitetskim zakonima o bankama, može umjesto otvaranja novog računa rezervi zahtijevati zadržavanje postojećeg računa rezerve banke koja je subjekt statusne promjene.
(4) Banka pravni sljednik, odmah po upisu statusnih promjena u registar poslovnih subjekata kod nadležnog suda, dužna je predmetni akt dostaviti Centralnoj banci u originalu ili kopiji vjernoj originalu.
(5) U slučaju statusne promjene spajanja ili pripajanja banke iz stava (1) ovog člana, Centralna banka će:
a) saldo računa rezervi banaka koje se spajaju/pripajaju prenijeti na račun rezervi banke koja nastaje spajanjem/pripajanjem,
b) nastaviti vršiti obračun obavezne rezerve banke koja nastaje spajanjem/pripajanjem na osnovu konsolidiranog Izvještaja za obračun obavezne rezerve koji uključuje saldo stanja depozita banaka koje se spajaju/pripajaju,
c) nakon okončanja statusne promjene od banke koja prestaje postojati preuzeti opremu koja je u vlasništvu Centralne banke.
(6) U slučaju statusne promjene podjele ili odvajanja imovine i obaveza banke iz stava (1) ovog člana, Centralna banka će:
a) saldo računa rezervi banke koja se dijeli, odnosno čija imovina i obaveze se odvajaju prenijeti na računu rezervi banaka koje su pravni sljednici u skladu s aktom o podjeli, odnosno odvajanju imovine i obaveza,
b) izvršiti obračun obavezne rezerve banaka koje nastaju podjelom/odvajanjem na osnovu Izvještaja za obračun obavezne rezerve a u skladu s aktom o podjeli, odnosno odvajanju imovine i obaveza.
(7) Banka, odnosno banke koje su pravni sljednici odgovaraju za izmirenje svih obaveza svojih pravnih prethodnika, u skladu s obimom preuzetih prava i obaveza svog pravnog prethodnika.
Član 23.
(Imenovanje privremenog/eksternog ili posebnog upravnika banke)
(1) Centralna banka, odmah po prijemu akta nadležne agencije kojim se imenuje privremeni/eksterni, posebni upravnik ili drugo lice koje u skladu s entitetskim zakonima o bankama preuzima ovlaštenja organa upravljanja banke (u daljnjem tekstu: imenovani upravnik), prestaje vršiti prijenos sredstava s računa rezervi banke po nalozima i zahtjevima dotadašnjih lica ovlaštenih da iniciraju promjene na računu rezervi banke kojima prestaju data ovlaštenja.
(2) U cilju ažuriranja registra potpisnika i utvrđivanja autentičnosti potpisnika kod postupanja po nalozima i zahtjevima imenovanog upravnika i raspolaganja novčanim sredstvima na računu rezervi banke:
a) imenovani upravnik dužan je dostaviti specimen svog potpisa, i
b) imenovani upravnik dužan je obezbijediti da banka nastavi dostavljati ažurne podatke u Jedinstveni registar računa poslovnih subjekata i Centralni registar kredita poslovnih subjekata i fizičkih lica u Bosni i Hercegovini.
DIO SEDMI ‒ PRIJELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 25.
(Pravo Centralne banke na prioritet)
U slučaju kada banka ne ispuni obaveznu rezervu, bez obzira na period održavanja obavezne rezerve, Centralna banka će imati prioritet u pogledu naplate nenaplaćene kaznene kamate i svih ostalih potraživanja, u skladu sa Zakonom o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine.
Član 26.
Danom početka primjene ovog uputstva prestaje da važi Uputstvo o načinu postupanja, aktivnostima i mjerama Centralne banke Bosne i Hercegovine kada komercijalna banka ne ispuni obavezu u pogledu utvrđivanja i održavanja obavezne rezerve i u slučaju statusnih promjena komercijalne banke ("Službeni glasnik BiH", br. 31/14) i Uputstvo za rad po računu rezervi komercijalnih banaka ("Službeni glasnik BiH", br. 2/15).
Član 27.
(1) Ovo uputstvo stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku BiH", a primjenjuje se od 01.01.2024. godine.
(2) Ovo uputstvo će se objaviti i u "Službenim novinama Federacije BiH", "Službenom glasniku Republike Srpske" i "Službenom glasniku Brčko distrikta BiH".
Broj UV-122-02-1-1499-4/23
29. augusta 2023. godine
Sarajevo
Predsjedavajući
Upravnog vijeća Centralne banke
Bosne i Hercegovine
Guverner
Dr. Senad Softić, s. r.
Na osnovu člana 7. tačka b) i članova 36., 57. i 70. Zakona o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", br. 1/97, 29/02, 8/03, 13/03, 14/03, 9/05, 76/06 i 32/07), Upravno vijeće Centralne banke Bosne i Hercegovine, na 7. sjednici održanoj 28.07.2023. godine i 8. sjednici održanoj 29.08.2023. godine, donosi
UPUTSTVO ZA RAD PO RAČUNU REZERVI BANAKA
DIO PRVI ‒ OPĆE ODREDBE
Član 1.
(Predmet)
Ovim uputstvom uređuje se način otvaranja, vođenja i zatvaranja računa rezervi banaka sa sjedištem u Bosni i Hercegovini (u daljnjem tekstu: banka) kod Centralne banke Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Centralna banka) na kojem banka drži i novčana sredstva radi ispunjavanja obavezne rezerve, postupanja, aktivnosti i mjere u slučaju kada banka ne ispuni obaveznu rezervu, kao i u slučaju prestanka važenja dozvole za rad i statusnih promjena banke, te druga prava, obaveze, uslovi i način postupanja Centralne banke i banke.
Član 2.
(Osnovni principi)
(1) Svaka banka koja ima dozvolu nadležne agencije za bankarstvo (u daljnjem tekstu: nadležna agencija) za obavljanje bankarskih poslova dužna je otvoriti račun rezervi kod Centralne banke na kojem drži sredstva radi ispunjavanja obaveznih rezervi i to:
a) račun rezervi u KM kod Centralne banke na kojem se drže sredstva rezervi u KM radi ispunjenja obavezne rezerve u KM, i
b) račun rezervi u EUR kod Centralne banke na računu u inostranstvu na kojem se drže sredstva rezervi u EUR radi ispunjenja obavezne rezerve u EUR.
(2) Banka na svom računu rezervi u KM i računu rezervi u EUR kod Centralne banke (u daljnem tekstu zajedno nazvani: račun rezervi) mora imati dovoljno sredstava kako bi sve transakcije dostavljene Centralnoj banci mogle biti realizirane i niti jedna transakcija koju Centralna banka provede ne može služiti kao finansijska pomoć banci.
DIO DRUGI ‒ OTVARANJE RAČUNA REZERVI
Član 3.
(Zahtjev za otvaranje računa rezervi)
(1) Banka iz člana 2. stav (1) ovog uputstva dužna je Centralnoj banci, odnosno organizacionoj jedinici Centralne banke nadležnoj u skladu s članom 5. Odluke o osnivanju glavnih jedinica Centralne banke Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", br. 7/98, 3/99 i 8/01, u daljnjem tekstu: nadležna organizaciona jedinica Centralne banke) podnijeti zahtjev za otvaranje računa rezervi i uz njega dostaviti ovjerenu kopiju akta o izdavanju dozvole za rad banke, a odmah po sticanju svojstva pravnog lica banka je dužna Centralnoj banci dostaviti i:
a) original ili ovjerenu kopiju akta kojim banka stiče svojstvo pravnog lica, i
b) specimene lica ovlaštenih da iniciraju promjene na računu rezervi banke.
(2) Centralna banka, u roku od najkasnije tri radna dana od dana prijema potpunog zahtjeva iz stava (1) ovog člana, otvara račun rezervi banke.
Član 4.
(Ovlaštena lica)
(1) Banka je dužna imenovati lica ovlaštena da iniciraju promjene na računu rezervi banke (u daljnjem tekstu: ovlaštena lica).
(2) Akt iz stava (1) ovog člana kojim se određuju lica ovlaštena da iniciraju promjene na računu rezervi banke mora sadržavati sljedeće obavezne dijelove:
a) memorandum banke;
b) imena i prezimena ovlaštenih lica;
c) specimene potpisa ovlaštenih lica;
d) potpis lica ovlaštenog za zastupanje i predstavljanje banke;
e) otisak pečata banke.
Član 5.
(Ažurnost dokumentacije i podataka)
(1) Banka je dužna Centralnoj banci bez odlaganja dostaviti sve promjene vezane za dokumentaciju i podatke o ovlaštenim licima iz članova 3. i 4. ovog uputstva.
(2) Ovlaštena lica se smatraju ovlaštenim potpisnicima u ime banke sve do njihove promjene, o kojoj je banka obavezna obavijestiti Centralnu banku u skladu sa stavom (1) ovog člana.
DIO TREĆI ‒ VOĐENJE RAČUNA REZERVI
Član 6.
(Definicija vođenja računa rezervi)
Pod vođenjem računa rezervi podrazumijeva se praćenje ispunjavanja obavezne rezerve, kao i praćenje i izvršavanje svih promjena na računu rezervi u smislu prijenosa sredstava:
a) s/na račun rezervi banke na/s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a,
b) s/na računa rezervi banke za ostale poslove koje banka obavlja s Centralnom bankom,
c) između banaka,
d) Centralne banke i banke.
Član 7.
(Praćenje promjena na računu rezervi)
(1) Sve promjene na računu rezervi obavljaju se u skladu s uvodno citiranim Zakonom o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine i propisima Centralne banke.
(2) Centralna banka je dužna ažurno evidentirati podatke u evidencijama i obezbijediti tačnost evidentiranih podataka.
(3) Centralna banka i banka su u cilju obezbjeđenja tačnosti stanja na računu rezervi banke obavezne organizirati praćenje i usaglašavanje svih promjena na računu rezervi banke.
(4) U slučaju neusaglašenosti stanja računa rezervi, Centralna banka ili banka su obavezne odmah obavijestiti drugu stranu i poduzeti sve radnje i aktivnosti na utvrđivanju i evidentiranju tačnog stanja računa rezervi banke.
Član 8.
(Opća pravila rada na računu rezervi)
(1) Promjene na računu rezervi banke vrše se na osnovu:
a) zahtjeva banke podnesenog nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke u kojoj se vodi račun rezervi u skladu s propisima Centralne banke,
b) odredbi člana 11. stav (1) tačke b), c) i d) ovog uputstva.
(2) Centralna banka odmah po prijemu zahtjeva iz stava (1) tačka a) ovog člana vrši provjeru:
a) urednosti i blagovremenosti podnesenog zahtjeva, i
b) postojanja odgovarajućeg pokrića.
(3) Ukoliko su ispunjeni svi uslovi iz stava (2) ovog člana, Centralna banka vrši odgovarajuće promjene na računu rezervi banke i o tome obavještava banku.
(4) Ukoliko nije ispunjen bilo koji od uslova iz stava (2) ovog člana Centralna banka odbija zahtjev i o tome obavještava banku.
(5) Ukoliko ne postoje dodatna ograničenja, svi zahtjevi banke će biti realizirani tačno i pravovremeno, u skladu sa zahtjevom banke.
Član 9.
(Prijenos sredstava s/na račun rezervi u KM banke na/s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a)
(1) Zahtjev za prijenos sredstava s računa rezervi u KM banke na račun za poravnanje u sistemu BPRV-a banka podnosi na Obrascu 1, koji je sastavni dio ovog uputstva.
(2) Zahtjev iz stava (1) ovog člana, ovjeren pečatom i potpisan od strane ovlaštenog lica iz člana 4. ovog uputstva, dostavlja se nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke u kojoj se vodi račun rezervi elektronskim putem ili telefaksom i u izuzetnim slučajevima ličnom dostavom ili poštom.
(3) U toku radnog dana, banka se najkasnije trideset minuta prije svakog poravnanja neto pozicija iz žirokliringa u BPRV sistemu može obratiti pisanim zahtjevom za prijenos dodatnih sredstava na račun za poravnanje u sistemu BPRV-a, a izuzetno uz saglasnost nadležne organizacione jedinice Centralne banke i u drugo vrijeme.
(4) Sredstva koja se nalaze na računu za poravnanje u sistemu BPRV-a se nakon kraja radnog dana BPRV-a prenose s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a na račun rezervi banke u KM.
(5) U toku dana, sredstva s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a mogu se vraćati na račun rezervi u KM na osnovu pisanog zahtjeva banke za povrat sredstava podnesenog nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke.
Član 10.
(Prijenos sredstava između banaka)
Prijenos sredstava između banaka podrazumijeva prijenos sredstava s računa rezervi u KM jedne banke na račun rezervi u KM druge banke u slučaju:
a) kada se sredstva na računu rezervi banke obezbjeđuju posudbom (pozajmicom) sredstava od drugih banaka u cilju realizacije zahtjeva koji se odnose na obavezu ispunjavanja obavezne rezerve ili uslijed nedostatka sredstava za nesmetano obavljanje platnog prometa,
b) prestanka važenja dozvole za rad banke,
c) statusne promjene banke,
d) kada banka učesnica u BPRV sistemu obavlja platni promet u ime druge banke koja nije u tehničkoj mogućnosti da šalje naloge u BPRV sistem.
Član 11.
(Prijenos sredstava između Centralne banke i banke)
Prijenos sredstava između Centralne banke i banke podrazumijeva prijenos sredstava u slučajevima:
a) kada banka iz tehničkih razloga nije u mogućnosti vršiti platni promet i onemogućena je da prenose sredstva u korist deponenta Centralne banke, banka dostavlja nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke zahtjev za prijenos sredstava s računa rezervi u KM u korist deponenta Centralne banke;
b) pripisa, odnosno naplate naknade banci koja se kao kamata obračunava na iznos sredstava na računima rezervi u periodu održavanja obavezne rezerve;
c) naplate naknade banci s računa rezervi u KM za usluge u skladu s propisom Centralne banke o utvrđivanju tarife naknada;
d) naplate kaznene kamate s računa rezervi kada banka ne ispuni obaveznu rezervu, uz shodnu primjenu člana 66. Zakona o Centralnoj banci.
Član 12.
(Prijenos sredstava banke između računa rezervi u KM i računa rezervi u EUR)
Prijenos sredstava banke između računa rezervi u KM i računa rezervi u EUR vrši se u skladu s propisom Centralne banke koji regulira način obavljanja transakcija povećanja i smanjenja sredstava na računu rezervi u EUR, a podrazumijeva:
a) prijenos sredstava s računa rezervi u EUR na račun rezervi u KM na osnovu zahtjeva banke koji dostavlja nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke;
b) prijenos sredstava s računa rezervi u KM na račun rezervi u EUR na osnovu zahtjeva banke koji dostavlja nadležnoj organizacionoj jedinici Centralne banke.
DIO ČETVRTI ‒ POSTUPANJA, AKTIVNOSTI I MJERE U SLUČAJU KADA BANKA NE ISPUNI OBAVEZNU REZERVU
Član 13.
(Neispunjenje obaveze utvrđivanja i održavanja obavezne rezerve)
Dijelom četvrtim ovog uputstva uređuje se način postupanja, aktivnosti i mjere koje Centralna banka poduzima na računu rezervi banke u slučajevima kada banka, u skladu sa Zakonom o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine i propisom Centralne banke o utvrđivanju i održavanju obaveznih rezervi i utvrđivanju naknade na iznos rezervi, ne ispuni obaveznu rezervu tokom:
a) jednog perioda održavanja,
b) dva uzastopna perioda održavanja,
c) tri uzastopna perioda održavanja i dalje.
Član 14.
(Neispunjenje obavezne rezerve tokom jednog perioda održavanja)
U slučaju kada banka ne ispuni propisane obavezne rezerve tokom jednog perioda održavanja, Centralna banka će:
a) izvršiti obračun obaveznih rezervi i obavijestiti banku o iznosu manjka i o obračunatoj kaznenoj kamati;
b) po izvršenom obračunu iz tačke a) ovog člana obavijestiti nadležnu agenciju o neispunjavanju obaveznih rezervi, odnosno iznosu manjka i obračunatoj kaznenoj kamati;
c) naplatiti obračunatu kaznenu kamatu s računa rezervi banke u korist računa Centralne banke u roku do pet dana od isteka prethodnog perioda održavanja, uz shodnu primjenu člana 66. Zakona o Centralnoj banci. Ukoliko na računu rezervi banke nema dovoljno sredstava iz kojih može biti izvršena naplata, Centralna banka će naplatu vršiti sukcesivno sve do konačne naplate cjelokupnog iznosa.
Član 15.
(Neispunjenje obavezne rezerve tokom dva uzastopna perioda održavanja)
U slučaju kada banka ne ispuni propisane obavezne rezerve tokom dva uzastopna perioda održavanja, Centralna banka će:
a) naredni radni dan, nakon isteka drugog uzastopnog perioda održavanja u kojem banka ne ispunjava obaveznu rezervu, suspendirati transakcije koje se odnose na smanjenje računa rezervi po zahtjevu banke i prestati obavljati sva plaćanja s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a;
b) izvršiti obračun obaveznih rezervi i obavijestiti banku o iznosu manjka i obračunatoj kaznenoj kamati;
c) po izvršenom obračunu iz tačke b) ovog člana obavijestiti nadležnu agenciju, kako bi se poduzele odgovarajuće mjere;
d) nastaviti prenositi saldo računa za poravnanje u sistemu BPRV-a na račun rezervi banke;
e) naplatiti obračunatu kaznenu kamatu s računa rezervi banke u korist računa Centralne banke u roku do pet dana od isteka prethodnog perioda održavanja, uz shodnu primjenu člana 66. Zakona o Centralnoj banci. Ukoliko na računu rezervi banke nema dovoljno sredstava iz kojih može biti izvršena naplata, Centralna banka će naplatu vršiti sukcesivno sve do konačne naplate cjelokupnog iznosa.
Član 16.
(Neispunjenje obavezne rezerve tokom tri uzastopna perioda održavanja)
(1) U slučaju kad banka ne ispuni propisane obavezne rezerve tokom tri uzastopna perioda održavanja, Centralna banka će:
a) naredni radni dan, nakon isteka trećeg uzastopnog perioda održavanja u kojem banka ne ispunjava obaveznu rezervu, nastaviti sa suspenzijom transakcija koje se odnose na smanjenje računa rezervi po zahtjevu banke i plaćanja s računa za poravnanje u sistemu BPRV-a; https://advokat-prnjavorac.com
b) izvršiti obračun obaveznih rezervi i obavijestiti banku o iznosu manjka i obračunatoj kaznenoj kamati;
c) po izvršenom obračunu iz tačke b) ovog člana, obavijestiti nadležnu agenciju kako bi ona mogla poduzeti odgovarajuće korake protiv banke;
d) nastaviti prenositi saldo računa za poravnanje u sistemu BPRV-a na račun rezervi banke;
e) naplatiti obračunatu kaznenu kamatu s računa rezervi banke u korist računa Centralne banke u roku do pet dana od isteka prethodnog perioda održavanja, uz shodnu primjenu člana 66. Zakona o Centralnoj banci. Ukoliko na računu rezervi banke nema dovoljno sredstava iz kojih može biti izvršena naplata, Centralna banka će naplatu vršiti sukcesivno sve do konačne naplate cjelokupnog iznosa.
(2) Mjere i aktivnosti iz stava (1) ovog člana, Centralna banka nastavlja provoditi za sve naredne uzastopne periode održavanja u kojima banka ne ispuni obaveznu rezervu.
Član 17.
(Obaveza podnošenja izvještaja za obračun obaveznih rezervi)
Bez obzira na poduzete aktivnosti i mjere u skladu s članovima 13‒16. ovog uputstva, banka i dalje ostaje u obavezi da podnosi izvještaj za obračun obaveznih rezervi, a Centralna banka će nastaviti vršiti obračun obaveznih rezervi.
Član 18.
(Nastavak obavljanja transakcija po računima rezervi)
U slučajevima iz članova 15. i 16. ovog uputstva, Centralna banka će ponovo početi obavljati transakcije koje se odnose na smanjenje računa rezervi i plaćanja u platnim sistemima Centralne banke narednog radnog dana nakon što banka ispuni obaveznu rezervu.
DIO PETI ‒ ZATVARANJE RAČUNA REZERVI
Član 19.
(1) Centralna banka zatvara račun rezervi banke kada prestane važiti dozvola za rad banke i izuzetno u slučaju odluke banke kod statusne promjene u skladu s članom 22. ovog uputstva.
(2) U roku od šezdeset kalendarskih dana od dana prestanka važenja dozvole za rad banke, Centralna banka će, uz prethodno vraćanje opreme koja je u vlasništvu Centralne banke i izmirenje svih obaveza banke prema Centralnoj banci, zatvoriti račun rezervi banke i izvršiti prijenos eventualno preostalih sredstava s računa rezervi na račun koji pisanim zahtjevom odredi zakonom nadležni organ ili lice, zavisno od razloga prestanka rada banke.
DIO ŠESTI ‒ POSTUPANJA, AKTIVNOSTI I MJERE U SLUČAJU PRESTANKA VAŽENJA DOZVOLE ZA RAD I STATUSNIH PROMJENA BANKE
Član 20.
(Prestanak važenja dozvole za rad)
(1) Na osnovu akta kojim se određuje prestanak važenja dozvole za rad banke, Centralna banka će s danom prestanka važenja dozvole za rad banke prestati vršiti obračun obavezne rezerve i zatvoriti račun za poravnanje u sistemu BPRV-a.
(2) Izuzetno od odredbe iz stava (1) ovog člana, ako je utvrđeni datum prestanka važenja dozvole za rad banke datum koji je već nastupio ili datum kada Centralna banka zaprimi akt kojim se određuje datum prestanka važenja dozvole za rad banke, Centralna banka će isti dan ili najkasnije naredni radni dan po zaprimanju akta nadležne agencije prestati vršiti obračun obavezne rezerve i zatvoriti račun za poravnanje u sistemu BPRV-a.
Član 21.
(Likvidacija i stečaj banke)
Ukoliko se određuje pokretanje likvidacionog ili stečajnog postupka, likvidacioni, odnosno stečajni upravnik dužan je Centralnoj banci i njenoj nadležnoj organizacionoj jedinici:
a) dostaviti specimen svog potpisa u cilju ažuriranja registra potpisnika i utvrđivanja autentičnosti potpisnika kod postupanja po nalozima i zahtjevima likvidacionog, odnosno stečajnog upravnika i raspolaganja novčanim sredstvima na računima rezervi banke,
b) obezbijediti da banka nastavi slati neophodne podatke u Jedinstveni registar računa poslovnih subjekata u Bosni i Hercegovini u skladu s propisom Centralne banke o Jedinstvenom registru računa poslovnih subjekata u Bosni i Hercegovini,
c) obezbijediti da banka nastavi dostavljati ažurne podatke u Centralni registar kredita poslovnih subjekata i fizičkih lica u Bosni i Hercegovini sve do okončanja likvidacionog, odnosno stečajnog postupka,
d) obezbijediti da banka nakon okončanja likvidacionog/stečajnog postupka vrati opremu koja je u vlasništvu Centralne banke.
Član 22.
(Statusne promjene)
(1) Centralna banka će, u skladu s dostavljenim aktom nadležne agencije o statusnoj promjeni banke (spajanje, pripajanje, podjela ili odvajanje) poduzeti odgovarajuće mjere i definirati sve aktivnosti potrebne za konačnu realizaciju statusne promjene.
(2) Banka pravni sljednik, na osnovu dostavljenog akta nadležne agencije, podnosi zahtjev za otvaranje računa rezervi, a Centralna banka, u roku od najkasnije tri radna dana od dana prijema potpunog zahtjeva otvara račun rezervi banke.
(3) Banka kojoj je izdata dozvola za rad na osnovu statusnih promjena banke određenih entitetskim zakonima o bankama, može umjesto otvaranja novog računa rezervi zahtijevati zadržavanje postojećeg računa rezerve banke koja je subjekt statusne promjene.
(4) Banka pravni sljednik, odmah po upisu statusnih promjena u registar poslovnih subjekata kod nadležnog suda, dužna je predmetni akt dostaviti Centralnoj banci u originalu ili kopiji vjernoj originalu.
(5) U slučaju statusne promjene spajanja ili pripajanja banke iz stava (1) ovog člana, Centralna banka će:
a) saldo računa rezervi banaka koje se spajaju/pripajaju prenijeti na račun rezervi banke koja nastaje spajanjem/pripajanjem,
b) nastaviti vršiti obračun obavezne rezerve banke koja nastaje spajanjem/pripajanjem na osnovu konsolidiranog Izvještaja za obračun obavezne rezerve koji uključuje saldo stanja depozita banaka koje se spajaju/pripajaju,
c) nakon okončanja statusne promjene od banke koja prestaje postojati preuzeti opremu koja je u vlasništvu Centralne banke.
(6) U slučaju statusne promjene podjele ili odvajanja imovine i obaveza banke iz stava (1) ovog člana, Centralna banka će:
a) saldo računa rezervi banke koja se dijeli, odnosno čija imovina i obaveze se odvajaju prenijeti na računu rezervi banaka koje su pravni sljednici u skladu s aktom o podjeli, odnosno odvajanju imovine i obaveza,
b) izvršiti obračun obavezne rezerve banaka koje nastaju podjelom/odvajanjem na osnovu Izvještaja za obračun obavezne rezerve a u skladu s aktom o podjeli, odnosno odvajanju imovine i obaveza.
(7) Banka, odnosno banke koje su pravni sljednici odgovaraju za izmirenje svih obaveza svojih pravnih prethodnika, u skladu s obimom preuzetih prava i obaveza svog pravnog prethodnika.
Član 23.
(Imenovanje privremenog/eksternog ili posebnog upravnika banke)
(1) Centralna banka, odmah po prijemu akta nadležne agencije kojim se imenuje privremeni/eksterni, posebni upravnik ili drugo lice koje u skladu s entitetskim zakonima o bankama preuzima ovlaštenja organa upravljanja banke (u daljnjem tekstu: imenovani upravnik), prestaje vršiti prijenos sredstava s računa rezervi banke po nalozima i zahtjevima dotadašnjih lica ovlaštenih da iniciraju promjene na računu rezervi banke kojima prestaju data ovlaštenja.
(2) U cilju ažuriranja registra potpisnika i utvrđivanja autentičnosti potpisnika kod postupanja po nalozima i zahtjevima imenovanog upravnika i raspolaganja novčanim sredstvima na računu rezervi banke:
a) imenovani upravnik dužan je dostaviti specimen svog potpisa, i
b) imenovani upravnik dužan je obezbijediti da banka nastavi dostavljati ažurne podatke u Jedinstveni registar računa poslovnih subjekata i Centralni registar kredita poslovnih subjekata i fizičkih lica u Bosni i Hercegovini.
DIO SEDMI ‒ PRIJELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 25.
(Pravo Centralne banke na prioritet)
U slučaju kada banka ne ispuni obaveznu rezervu, bez obzira na period održavanja obavezne rezerve, Centralna banka će imati prioritet u pogledu naplate nenaplaćene kaznene kamate i svih ostalih potraživanja, u skladu sa Zakonom o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine.
Član 26.
Danom početka primjene ovog uputstva prestaje da važi Uputstvo o načinu postupanja, aktivnostima i mjerama Centralne banke Bosne i Hercegovine kada komercijalna banka ne ispuni obavezu u pogledu utvrđivanja i održavanja obavezne rezerve i u slučaju statusnih promjena komercijalne banke ("Službeni glasnik BiH", br. 31/14) i Uputstvo za rad po računu rezervi komercijalnih banaka ("Službeni glasnik BiH", br. 2/15).
Član 27.
(1) Ovo uputstvo stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku BiH", a primjenjuje se od 01.01.2024. godine.
(2) Ovo uputstvo će se objaviti i u "Službenim novinama Federacije BiH", "Službenom glasniku Republike Srpske" i "Službenom glasniku Brčko distrikta BiH".
Broj UV-122-02-1-1499-4/23
29. augusta 2023. godine
Sarajevo
Predsjedavajući
Upravnog vijeća Centralne banke
Bosne i Hercegovine
Guverner
Dr. Senad Softić, s. r.