Pojam (elementi) obligaciono-pravnog odnosa
Posted: Tue Sep 08, 2015 11:58 am
POJAM (ELEMENTI) OBLIGACIONO-PRAVNOG ODNOSA
Obligaciono-pravni odnosi su – građansko-pravni odnosi na osnovu kojih jedno lice (povjerilac, vjerovnik) ima ovlaštenje da od drugog lica (dužnika) zahtjeva određenu činidbu pozitivnog ili negativnog karaktera, koju je dužnik obavezan izvšiti.
Subjekti obligaciono-pravnog odnosa su:
1) Povjerilac (vjerovnik) – lice ovlašteno da zahtjeva činidbu – potraživanje
2) Dužnik – lice koje je obavezano na činidbu – obligacija ili obaveza
Predmet (objekt) obligaciono-pravnog odnosa je činidba, odn. određeno pozitivno ili negativno ponašanje dužnika.
Pozitivne činidbe se mogu sastojati u nekom:
a) davanju (kod ugovora o prodaji – obaveza prodavca da kupcu preda stvar),
b) činjenju (kod ugovora o djelu – dužnost jedne od ugovornih strana da izvrši neki posao).
Negativne činidbe se mogu sastojati u nekom:
a) nečinjenju (npr. da ne učestvuje u javnoj licitaciji),
b) trpljenju ili uzdržavanju (kada neko trpi da komšija crpi vodu iz njegovog bunara)
U pravilu, predmet dužnikove obaveze može biti svaka činidba, ali ona mora biti:
1) moguća,
2) dupuštena,
3) određena ili odrediva.
Razlika obligaciono-pravnog od stvarno-pravnog odnosa je:
1) dok stvarno-pravni odnos djeluje prema svima (erga omnes), obligaciono-pravnog odnos djeluje samo između određenih lica (inter-partes); Učinak obligacionopravnog ugovora može se proširiti i na treća lica ukoliko se ugovorne strane dogovore, odn. ukoliko su ugovorne strane takvo pravo ugovorile u korist trećeg lica. U takvoj pravnoj situaciji jedna ugovorna strana u svoje ime ugovori potraživanje u korist treće – tada treće lice stiče sopstveno i neposredno pravo prema dužniku, ako nije nešto drugo ugovoreno. Ugovorač koji je prenio pravo na treće lice ima pravo zahtijevati od dužnika da izvrši obavezu. Dužnik može istaći sve prigovore prema ugovraraču po osnovu ugovora.
2) zasnivanjem stvarno-pravnog odnosa nastaje pravo na nekoj stvari, dok zasnivanjem obligaciono-pravnog odnosa samo zahtjev za pribavljanje stvari, odn. za sticanje stvarnog prava Na osnovu ugovora se dakle traži realizacija stvarnog prava. Ugovor je pravni osnov za sticanje stvarnog prava;
3) dok je kod stvarnog prava poznata samo jedna strana tog odnosa (titular stvarnog prava), a druga strana u tom odnosu se javlja tek kada povrijedi to pravo, kog obligaciono-pravnog odnosa su subjekti unaprijed određeni i poznati.
www.advokat.attorney
Obligaciono-pravni odnosi su – građansko-pravni odnosi na osnovu kojih jedno lice (povjerilac, vjerovnik) ima ovlaštenje da od drugog lica (dužnika) zahtjeva određenu činidbu pozitivnog ili negativnog karaktera, koju je dužnik obavezan izvšiti.
Subjekti obligaciono-pravnog odnosa su:
1) Povjerilac (vjerovnik) – lice ovlašteno da zahtjeva činidbu – potraživanje
2) Dužnik – lice koje je obavezano na činidbu – obligacija ili obaveza
Predmet (objekt) obligaciono-pravnog odnosa je činidba, odn. određeno pozitivno ili negativno ponašanje dužnika.
Pozitivne činidbe se mogu sastojati u nekom:
a) davanju (kod ugovora o prodaji – obaveza prodavca da kupcu preda stvar),
b) činjenju (kod ugovora o djelu – dužnost jedne od ugovornih strana da izvrši neki posao).
Negativne činidbe se mogu sastojati u nekom:
a) nečinjenju (npr. da ne učestvuje u javnoj licitaciji),
b) trpljenju ili uzdržavanju (kada neko trpi da komšija crpi vodu iz njegovog bunara)
U pravilu, predmet dužnikove obaveze može biti svaka činidba, ali ona mora biti:
1) moguća,
2) dupuštena,
3) određena ili odrediva.
Razlika obligaciono-pravnog od stvarno-pravnog odnosa je:
1) dok stvarno-pravni odnos djeluje prema svima (erga omnes), obligaciono-pravnog odnos djeluje samo između određenih lica (inter-partes); Učinak obligacionopravnog ugovora može se proširiti i na treća lica ukoliko se ugovorne strane dogovore, odn. ukoliko su ugovorne strane takvo pravo ugovorile u korist trećeg lica. U takvoj pravnoj situaciji jedna ugovorna strana u svoje ime ugovori potraživanje u korist treće – tada treće lice stiče sopstveno i neposredno pravo prema dužniku, ako nije nešto drugo ugovoreno. Ugovorač koji je prenio pravo na treće lice ima pravo zahtijevati od dužnika da izvrši obavezu. Dužnik može istaći sve prigovore prema ugovraraču po osnovu ugovora.
2) zasnivanjem stvarno-pravnog odnosa nastaje pravo na nekoj stvari, dok zasnivanjem obligaciono-pravnog odnosa samo zahtjev za pribavljanje stvari, odn. za sticanje stvarnog prava Na osnovu ugovora se dakle traži realizacija stvarnog prava. Ugovor je pravni osnov za sticanje stvarnog prava;
3) dok je kod stvarnog prava poznata samo jedna strana tog odnosa (titular stvarnog prava), a druga strana u tom odnosu se javlja tek kada povrijedi to pravo, kog obligaciono-pravnog odnosa su subjekti unaprijed određeni i poznati.
www.advokat.attorney