Nacrt zakona o utvrđivanju porijekla imovine i posebnom porezu na imovinu Republike Srpske
Posted: Wed Sep 15, 2021 8:29 am
NACRT ZAKON O UTVRĐIVANJU PORIJEKLA IMOVINE I POSEBNOM POREZU NA IMOVINU
Banja Luka, mart 2021. godine
Nacrt
ZAKON
O UTVRĐIVANJU PORIJEKLA IMOVINE
I POSEBNOM POREZU NA IMOVINU
Predmet Zakona
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se uslovi, način i postupak pod kojima se utvrđuje imovina i uvećanje imovine fizičkog lica i poseban porez na uvećanje imovine, koje u uzastopnom periodu do tri godine prelazi iznos od 300.000 KM, a za koju fizičko lice ne može da dokaže način sticanja, kao i organi nadležni za sprovođenje ovog zakona.
Značenje izraza
Član 2.
Pojedini izrazi korišćeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
1) imovina je skup apsolutnih i relativnih imovinskih prava (pravo svojine i druga stvarna prava na pokretnim i nepokretnim stvarima, prava intelektualne svojine, potraživanja iz svih izvora obligacionih odnosa), udjeli u privrednim društvima i prava koja iz njih proizlaze, hartije od vrijednosti, novac, kriptovalute, kao i druga imovinska prava u Republici Srpskoj, Federaciji BiH, Brčko Distriktu BiH i inostranstvu,
2) prijavljeni prihodi jesu prihodi fizičkog lica koji su prijavljeni nadležnom poreskom organu,
3) uvećanje imovine predstavlja pozitivnu razliku između vrijednosti imovine fizičkog lica na kraju određenog perioda u odnosu na početak tog perioda,
4) izdaci za privatne potrebe fizičkog lica predstavljaju izdatke koje je fizičko lice imalo za privatne potrebe koji su utvrđeni u postupku utvrđivanja imovine i posebnog poreza,
5) imovina na koju se utvrđuje poseban porez predstavlja razliku između zbira uvećanja imovine i izdataka za privatne potrebe fizičkog lica, sa jedne strane, i prijavljenih prihoda koji su uvećani za iznos prihoda koji ne podliježu oporezivanju u Republici Srpskoj, besteretno stečene imovine, imovine stečene zaduživanjem, odnosno imovine stečene na drugi zakonit način, s druge strane.
Teret dokazivanja
Član 3.
Teret dokazivanja uvećanja imovine u odnosu na prijavljene prihode fizičkog lica je na Poreskoj upravi Republike Srpske (u daljem tekstu: Poreska uprava), a na fizičkom licu je teret dokazivanja načina sticanja imovine u dijelu u kome uvećanje njegove imovine nije u skladu sa prijavljenim prihodima.
Sektor za utvrđivanje porijekla imovine i posebnog poreza
Član 4.
(1) Za vođenje postupka utvrđivanja imovine i posebnog poreza na imovinu (u daljem tekstu: poseban porez) i naplate posebnog poreza u skladu sa ovim zakonom nadležna je Poreska uprava.
(2) U Poreskoj upravi organizuje se Sektor za utvrđivanje porijekla imovine i posebnog poreza (u daljem tekstu: Sektor).
Rukovodilac Sektora
Član 5.
(1) Rukovodilac Sektora može biti lice koje ima najmanje pet godina radnog iskustva na poslovima iz poreske oblasti.
(2) Rukovodioca Sektora postavlja Vlada Republike Srpske na pet godina, na prijedlog direktora Poreske uprave, uz saglasnost ministra finansija Republike Srpske.
Ovlašćenja Poreske uprave
Član 6.
Poreska uprava, u cilju sprovođenja ovog zakona, ima pravo uvida i pribavljanja podataka iz:
1) svih vrsta evidencija i podataka koje vode, odnosno posjeduju nadležni organi i druga lica o nepokretnim i pokretnim stvarima, privrednim subjektima, hartijama od vrijednosti, štednim ulozima i računima kod poslovnih banaka, kao i drugih evidencija i podataka iz kojih se može utvrditi imovina fizičkog lica,
2) poslovnih knjiga i dokumentacije privrednih društava i drugih lica, radi utvrđivanja imovine fizičkog lica.
Obaveza dostavljanja podataka
Član 7.
Ministarstva, republičke uprave, republičke upravne organizacije, organi jedinica lokalne samouprave, pravna lica čiji je osnivač Republika Srpska ili jedinica lokalne samouprave, ustanove, javna preduzeća i drugi oblici organizovanja utvrđeni zakonom, a koji vrše javna ovlašćenja, poslovni subjekti, poslovne banke, te drugi organi i organizacije, fizička i pravna lica, na zahtjev Poreske uprave dostavljaju podatke kojima raspolažu u određenom roku i pružaju podršku Poreskoj upravi.
Zaposleni za vezu i upućivanje na rad
Član 8.
(1) Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo finansija, Agencija za bankarstvo Republike Srpske, Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove, Agencija za posredničke, informatičke i finansijske usluge, Centralni registar hartija od vrijednosti a. d. Banja Luka, kao i drugi organi i institucije koje vrše javna ovlašćenja dužni su da odrede jednog ili više zaposlenih za vezu, radi efikasnije saradnje i dostavljanja podataka koji su Poreskoj upravi potrebni za vođenje postupka utvrđivanja porijekla imovine.
(2) Po potrebi, zaposleni iz stava 1. ovog člana mogu biti privremeno upućeni na rad u Poresku upravu, a u skladu sa zakonima kojima se uređuje radnopravni status tih zaposlenih.
(3) Privremeno upućivanje traje do godinu dana i može se produžiti.
Obavještavanje nadležnog tužilaštva i drugih organa
Član 9.
Ako se u postupku koji je propisan ovim zakonom utvrdi da činjenice ukazuju na postojanje osnova sumnje da je izvršeno krivično djelo, Poreska uprava o tome obavještava nadležno tužilaštvo i druge nadležne organe.
Faze postupka
Član 10.
Postupak utvrđivanja porijekla imovine i posebnog poreza pokreće se i vodi po službenoj dužnosti, a sastoji se od prethodnog postupka i postupka kontrole i utvrđivanja posebnog poreza (u daljem tekstu: postupak kontrole).
Utvrđivanje porijekla i vrijednosti imovine
Član 11.
(1) Prilikom utvrđivanja porijekla i vrijednosti imovine uzima se u obzir cjelokupna imovina fizičkog lica:
1) nepokretne stvari (stan, kuća, poslovna zgrada i prostorije, garaža, zemljište i dr.),
2) pravo građenja,
3) pokretne stvari,
4) hartije od vrijednosti,
5) potraživanja iz svih izvora obligacionih odnosa,
6) udjeli u pravnom licu i sva prava koja iz njega proizlaze,
7) oprema za obavljanje samostalne djelatnosti,
8) motorna vozila, plovni objekti i vazduhoplovi,
9) štedni ulozi, novac i kriptovalute,
10) prava intelektualne svojine,
11) druga imovinska prava,
12) izdaci za privatne potrebe fizičkog lica.
(2) Fizičko lice, po zahtjevu Poreske uprave, navodi podatke o imovini koju posjeduje u Republici Srpskoj, Federaciji BiH, Brčko Distriktu BiH i inostranstvu, i to broj i vrstu imovine, vrijednost imovine, vrijeme kada je stečena i plaćena, pravni osnov sticanja, te sve promjene na imovini od trenutka sticanja.
(3) Pravilnik o načinu i postupku utvrđivanja vrijednosti imovine, prihoda fizičkog lica i izdataka za privatne potrebe fizičkog lica donosi ministar finansija.
Pokretanje prethodnog postupka
Član 12.
(1) Prethodni postupak sprovodi se na osnovu procjene rizika.
(2) Prethodni postupak može se pokrenuti i na osnovu prijave drugog organa ili po inicijativi fizičkog ili pravnog lica.
(3) Na osnovu procjene rizika i prijava iz stava 2. ovog člana Poreska uprava donosi plan pokretanja prethodnog postupka.
Prethodni postupak
Član 13.
(1) U prethodnom postupku Sektor utvrđuje uvećanje imovine na osnovu podataka kojima raspolaže i podataka koje prikupi od drugih organa i organizacija, pravnih ili fizičkih lica i upoređuje ih sa prijavljenim prihodima u određenom periodu.
(2) Poreska uprava pokreće postupak kontrole, na način propisan zakonom kojim se uređuje poreski postupak, ako se u prethodnom postupku učini vjerovatnim da u najviše tri uzastopne kalendarske godine u kojima fizičko lice ima uvećanje imovine, postoji razlika između uvećanja imovine i prijavljenih prihoda fizičkog lica koja je veća od 300.000 KM.
Postupak kontrole
Član 14.
(1) Na osnovu sprovedenih prethodnih postupaka Poreska uprava donosi plan kontrola.
(2) U postupku kontrole utvrđuje se imovina na koju se utvrđuje poseban porez fizičkog lica i njena vrijednost.
(3) Fizičko lice iz stava 2. ovog člana ima pravo da učestvuje u postupku kontrole i da podnosi dokaze kojima dokazuje način sticanja imovine.
(4) Neučestvovanje fizičkog lica u postupku kontrole ne odgađa dalje vođenje postupka.
(5) U postupku kontrole sačinjava se zapisnik o izvršenoj kontroli, na koji se shodno primjenjuju odredbe zakona kojim se uređuje poreski postupak.
(6) Po okončanju postupka kontrole donosi se rješenje o utvrđivanju posebnog poreza ako se utvrdi postojanje imovine na koju se plaća poseban porez.
Poreska osnovica za poseban porez
Član 15.
(1) Osnovica posebnog poreza utvrđuje se u vrijednosti imovine na koju se utvrđuje poseban porez, a koju čini zbir revalorizovane vrijednosti te imovine za svaku kalendarsku godinu koja je bila predmet kontrole.
(2) Vrijednost imovine za koju se utvrđuje poseban porez se revalorizuje indeksom potrošačkih cijena od posljednjeg dana kalendarske godine za koju je utvrđena ta imovina do dana donošenja rješenja o posebnom porezu.
(3) Odredbe stava 1. ovog člana ne primjenjuju se ukoliko se vrijednost imovine utvrđuje za imovinu stečenu nakon uvođenja konvertibilne marke.
(4) Prihod od posebnog poreza pripada budžetu Republike Srpske.
Stopa posebnog poreza
Član 16.
Poreska uprava utvrđuje poseban porez primjenom stope od 75% na poresku osnovicu koja je utvrđena prema ovom zakonu.
Žalba protiv rješenja
Član 17.
(1) Protiv rješenja o posebnom porezu iz člana 14. stav 6. ovog zakona može se izjaviti žalba Ministarstvu finansija.
(2) Rješenje kojim se odlučuje o žalbi iz stava 1. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor pred nadležnim sudom
(3) Žalba iz stava 1. ovog člana odgađa izvršenje rješenja.
Primjena zakona kojim se uređuje poreski postupak
Član 18.
(1) Ako nije drugačije određeno ovim zakonom, na postupak utvrđivanja imovine i posebnog poreza primjenjuje se zakon kojim se uređuje poreski postupak, izuzev odredaba o zastarjelosti utvrđivanja i naplate poreza.
(2) Ako se u postupku koji je propisan ovim zakonom utvrdi da fizičko lice ima neispunjenu poresku obavezu koja je propisana drugim zakonom (druga vrsta poreza), po osnovu zakonito stečenih prihoda, odnosno imovine, postupak utvrđivanja i naplate tog poreza sprovešće se u skladu sa propisima kojima se uređuje ta vrsta poreza, kao i propisa kojima se uređuje poreski postupak.
Odnos prema krivičnom postupku
Član 19.
(1) Ako je u krivičnom postupku pravosnažnom presudom utvrđena imovina koja je proistekla izvršenjem krivičnog djela, a na koju je plaćen poseban porez u skladu sa ovim zakonom, sud u presudi uračunava iznos plaćenog posebnog poreza u imovinu koja je proistekla izvršenjem krivičnog djela.
(2) Odredba iz stava 1. ovog člana primjenjuje se i u postupcima koji se vode na osnovu zakona kojim se uređuje postupak oduzimanja imovine koja je proistekla izvršenjem krivičnog djela.
Obuka zaposlenih u Ministarstvu finansija i Poreskoj upravi
Član 20.
(1) Zaposleni u Ministarstvu finansija i Poreskoj upravi dužni su da pohađaju stalnu obuku iz oblasti postupka utvrđivanja porijekla imovine i posebnog poreza. https://advokat-prnjavorac.com
(2) Program i način sprovođenja stalne obuke propisuje ministar finansija.
Obuka sudija
Član 21.
(1) Sudije koje vode postupke po tužbama protiv konačnih rješenja o posebnom porezu prolaze obuku za sticanje posebnih znanja o postupku utvrđivanja imovine i posebnom porezu.
(2) Obuku sudija sprovodi Centar za edukaciju sudija i tužilaca Republike Srpske.
(3) Program, način sprovođenja i trajanje obuke propisuje Centar za edukaciju sudija i tužilaca.
Bezbjednosne provjere lica
Član 22.
(1) Na pismeni zahtjev direktora Poreske uprave, u kome se navode pravni osnov, svrha i obim provjeravanja, obavljaju se bezbjednosne provjere zaposlenih u Sektoru prije stupanja na rad, tokom rada u Sektoru i godinu dana od prestanka rada u Sektoru, bez znanja lica koja se provjeravaju.
(2) Bezbjednosne provjere vrši Ministarstvo unutrašnjih poslova.
(3) Bezbjednosne provjere Ministarstva unutrašnjih poslova vrše se u svrhu utvrđivanja postojanja smetnji sa stanovišta zaštite javnog poretka i u svrhu utvrđivanja postojanja smetnji sa stanovišta bezbjednosti Republike Srpske, a u postupku bezbjednosnog provjeravanja prikupljaju se i provjeravaju podaci o licu prema kome se sprovodi provjeravanje koji su neophodni da se ostvari svrha bezbjednosnog provjeravanja, dok se provjeravanje vrši obavljanjem razgovora sa građanima, prikupljanjem podataka od pravnih lica, organa vlasti ili uvidom u registre, evidencije, zbirke i baze podataka koje se vode na osnovu zakona, kao i preduzimanjem drugih mjera u skladu sa zakonom i propisima donijetim na osnovu zakona.
(4) O sprovedenom bezbjednosnom provjeravanju sačinjava se izvještaj koji se dostavlja direktoru Poreske uprave. U izvještaju ne mogu da se nalaze podaci na osnovu kojih bi se otkrile metode i postupci korišćeni u prikupljanju podataka, identifikovali izvori podataka ili pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova koji su učestvovali u bezbjednosnom provjeravanju.
(5) Podaci prikupljeni bezbjednosnim provjeravanjem evidentiraju se, čuvaju i štite prema zakonu kojim se uređuje tajnost podataka i zakonu kojim se uređuje zaštita ličnih podataka, a koriste se samo u svrhu za koju su prikupljeni.
Čuvanje podataka
Član 23.
Sva lica koja u postupku utvrđivanja imovine i posebnog poreza dođu do podataka u vezi sa tim postupkom dužna su da čuvaju te podatke kao tajne podatke u smislu zakona kojim se uređuje poreski postupak.
Kaznene odredbe
Član 24.
(1) Novčanom kaznom od 2.000 KM do 6.000 KM kazniće se za prekršaj pravno lice koje na zahtjev Poreske uprave i u roku koji ona odredi ne dostavi podatke kojima raspolaže (član 7).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se preduzetnik novčanom kaznom od 1.000 KM do 3.000 KM.
(3) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se fizičko lice i odgovorno lice u pravnom licu, državnom organu i organizaciji i jedinice lokalne samouprave i imaocu javnih ovlašćenja iz člana 7. ovog zakona, novčanom kaznom od 500 KM do 1.500 KM.
Rok za donošenje podzakonskog akta
Član 25.
U roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona ministar finansija će donijeti Pravilnik o načinu i postupku utvrđivanja vrijednosti imovine, prihoda fizičkog lica i izdataka za privatne potrebe fizičkog lica (član 11. stav 3).
Objavljivanje i stupanje na snagu zakona
Član 26.
Ovaj zakon objavljuje se u „Službenom glasniku Republike Srpske“, a stupa na snagu godinu dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srpske“.
Broj: PREDSJEDNIK
Datum: NARODNE SKUPŠTINE
Nedeljko Čubrilović
OBRAZLOŽENJE
NACRTA ZAKONA O UTVRĐIVANJU PORIJEKLA IMOVINE I POSEBNOM POREZU NA IMOVINU
I USTAVNI OSNOV
Ustavni osnovi za donošenje Zakona o utvrđivanju porijekla imovine i posebnom porezu na imovinu sadržan je u članu 63. Ustava Republike Srpske, kojim se propisuje da je obaveza plaćanja poreza i drugih dadžbina opšta i utvrđuje se prema ekonomskoj snazi obveznika. U Amandmanu XXXII na član 68. tačka 7. Ustava propisano je da Republika Srpska uređuje i obezbjeđuje bankarski i poreski sistem. Članom 70. stav 2. Ustava propisano je da Narodna skupština Republike Srpske donosi zakone, druge propise i opšte akte.
II MIŠLJENJE VLADE REPUBLIKE SRPSKE
Prema Mišljenju Vlade Republike Srpske, broj:
III RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA
Postupak utvrđivanja porijekla imovine regulisan je na različite načine, odnosno pojedini pravni sistemi su ovo pitanje uredili sa nekoliko zakona, dok su drugi to uredili posebnim zakonom.
Republika Srpska u svom zakonodavstvu ima mehanizme za oduzimanje imovine proistekle izvršenjem krivičnog djela, međutim, mehanizam utvrđivanja porijekla imovine, kao i njegovo oporezivanje nema. Utvrđivanja porijekla imovine i njegovo oporezivanje, propisano ovim zakonom, ne utiče na vođenje krivičnog postupka i oduzimanje imovine proistekle izvršenjem krivičnog djela. U slučaju ako je u krivičnom postupku pravosnažnom presudom utvrđena imovinska korist pribavljena krivičnim djelom, ali i plaćen poseban porez prema ovom zakonu, sud uračunava iznos plaćenog posebnog poreza u imovinsku korist pribavljenu krivičnim djelom.
Veoma je važno da u svakoj zemlji građani mogu da objasne sa čim raspolažu i odakle im izvori za to čime raspolažu. Predloženi zakon treba da obezbijedi efikasniji sistem borbe protiv korupcije, sive ekonomije i izgradnju institucija, ali i da se kroz pravni sistem kontrolišu prihodi i tako spriječe sve moguće zloupotrebe.
Nacrt zakona o utvrđivanju porijekla imovine i posebnom porezu na imovinu predstavlja lex specialis u odnosu na Zakon o poreskom postupku Republike Srpske i Zakon o porezu na dohodak. Potreba za ovakvim zakonom sadržana je prevashodno u snažnoj društvenoj potrebi za iskorjenjivanjem korupcije i sive ekonomije, kao i podizanju svijesti o plaćanju poreza, ali ujedno i u potrebi za postavljanjem snažnih temelja poreske discipline u Republici Srpskoj. Socijalna komponenta ovog zakona jeste jasno i nedvosmisleno utvrđeno određivanje nesrazmjere između prihoda i imovine.
Primjenom ovog zakona se sprovodi pravda i pravičnost, kao i jednaka primjena zakona prema svima, jer upravo ovakvim pravnim normama koje predviđaju visoke stope za neprijavljene prihode za koje fizičko lice ne može da dokaže porijeklo sticanja, utvrđuje se ne samo zakonsko pravilo nego i društveno pravilo da niko ne može imati koristi od protivpravnog djelovanja.
Primjenom ovog zakona i stavljanjem pod lupu imovine svih građana koji imaju očigledno uvećanje imovine u uzastopne tri godine koje je veće od 300.000 KM, Republika Srpska jasno pokazuje da nema nikakvog kompromisa u pogledu korupcije, budući da su upravo ovakva zakonska rješenja jedini mogući način i put za iskorjenjivanje sive ekonomije i podizanje svijesti o važnosti plaćanja poreza. Ovakvi zakoni su neophodni da bi Republika Srpska imala uređeniji poreski sistem, te samim tim se svrstala u grupu zemalja u kojima je jaka poreska disciplina.
IV OBRAZLOŽENJE PREDLOŽENIH RJEŠENJA
Član 1. definiše predmet uređivanja ovog zakona.
Član 2. sadrži značenje pojedinih izraza u ovom zakonu.
Član 3. propisuje teret dokazivanja uvećanja imovine u odnosu na prijavljene prihode i način sticanja imovine.
Čl. 4. i 5. definiše se nadležnost za vođenje postupka utvrđivanja imovine i posebnog poreza na imovinu i naplate posebnog poreza, te postavljanje rukovodioca nadležnog Sektora za utvrđivanje porijekla imovine i posebnog poreza.
Čl. 6, 7. i 8 propisuju saradnju Poreske uprave sa drugim organima i institucijama, te ovlašćenja Poreske uprave u postupku pribavljanja podataka i prava uvida u podatke neophodne za vođenje postupka. Takođe, propisuju i obavezu dostavljanja podataka drugih organa i institucija, kao i pružanje podrške Poreskoj uprave i upućivanje zaposlenih na privremeni rad u Poresku upravu.
Član 9. definiše obavještavanje nadležnog tužilaštva i drugih organa.
Čl. 10, 11, 12, 13. i 14. propisuju postupak utvrđivanja imovine i posebnog poreza koji se sastoji od prethodnog postupka i postupka kontrole i utvrđivanja posebnog poreza. Ovim članovima se propisuje utvrđivanje porijekla i vrijednosti imovine, pokretanje i sprovođenje prethodnog postupka, te pokretanje i sprovođenje postupka kontrole. Takođe, propisuje se i obaveza donošenja podzakonskog akta.
Članom 15. definiše se osnovica posebnog poreza, a koju čini zbir revalorizovane vrijednosti te imovine za svaku kalendarsku godinu koja je bila predmet kontrole.
Član 16. propisuje stopu posebnog poreza.
Član 17. propisuje pravo na žalbu i nadležnost za rješavanje u drugom stepenu.
Član 18. definiše primjenu Zakona o poreskom postupku Republike Srpske, kao i dijelove u kojima se ne primjenjuje Zakon o poreskom postupku, kao i slučajeve u kojima će se primjenjivati drugi zakoni.
Član 19. definiše odnos prema krivičnom postupku u smislu da ovaj zakon ne utiče na vođenje krivičnog postupka i oduzimanje imovine proistekle izvršenjem krivičnog djela. U slučaju ako je u krivičnom postupku pravosnažnom presudom utvrđena imovinska korist pribavljena krivičnim djelom, ali i plaćen poseban porez prema ovom zakonu, sud uračunava iznos plaćenog posebnog poreza u imovinsku korist pribavljenu krivičnim djelom.
Čl. 20. i 21. propisuje se obavezna obuka zaposlenih u Ministarstvu finansija, Poreskoj upravi, kao i obuka sudija koji vode postupke po tužbama protiv konačnih rješenja o posebnom prezu.
Član 22. propisuje bezbjednosne provjere lica zaposlenih u Sektoru za utvrđivanje porijekla imovine i posebnog poreza.
Član 23. propisuje obavezu čuvanja podataka i informacija do kojih lica dođu u postupku utvrđivanja imovine i posebnog poreza.
Član 24. propisuje kaznene odredbe.
Članom 25. propisuje se rok za donošenje podzakonskog akta.
Član 26. propisuje stupanje na snagu zakona.
V FINANSIJSKA SREDSTVA I EKONOMSKA OPRAVDANOST DONOŠENJA ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona potrebna su dodatna izdvajanja sredstava iz budžeta Republike Srpske u ukupnom iznosu od 994.500 KM, a koji se odnose na ljudske resurse, materijalno-tehničku opremljenost i informacione tehnologije.
Donošenje ovog zakona biće ekonomski opravdano jer će se njegovim usvajanjem stvoriti pravni okvir koji će omogućiti veći prihod u budžetu.
Banja Luka, mart 2021. godine
Nacrt
ZAKON
O UTVRĐIVANJU PORIJEKLA IMOVINE
I POSEBNOM POREZU NA IMOVINU
Predmet Zakona
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se uslovi, način i postupak pod kojima se utvrđuje imovina i uvećanje imovine fizičkog lica i poseban porez na uvećanje imovine, koje u uzastopnom periodu do tri godine prelazi iznos od 300.000 KM, a za koju fizičko lice ne može da dokaže način sticanja, kao i organi nadležni za sprovođenje ovog zakona.
Značenje izraza
Član 2.
Pojedini izrazi korišćeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
1) imovina je skup apsolutnih i relativnih imovinskih prava (pravo svojine i druga stvarna prava na pokretnim i nepokretnim stvarima, prava intelektualne svojine, potraživanja iz svih izvora obligacionih odnosa), udjeli u privrednim društvima i prava koja iz njih proizlaze, hartije od vrijednosti, novac, kriptovalute, kao i druga imovinska prava u Republici Srpskoj, Federaciji BiH, Brčko Distriktu BiH i inostranstvu,
2) prijavljeni prihodi jesu prihodi fizičkog lica koji su prijavljeni nadležnom poreskom organu,
3) uvećanje imovine predstavlja pozitivnu razliku između vrijednosti imovine fizičkog lica na kraju određenog perioda u odnosu na početak tog perioda,
4) izdaci za privatne potrebe fizičkog lica predstavljaju izdatke koje je fizičko lice imalo za privatne potrebe koji su utvrđeni u postupku utvrđivanja imovine i posebnog poreza,
5) imovina na koju se utvrđuje poseban porez predstavlja razliku između zbira uvećanja imovine i izdataka za privatne potrebe fizičkog lica, sa jedne strane, i prijavljenih prihoda koji su uvećani za iznos prihoda koji ne podliježu oporezivanju u Republici Srpskoj, besteretno stečene imovine, imovine stečene zaduživanjem, odnosno imovine stečene na drugi zakonit način, s druge strane.
Teret dokazivanja
Član 3.
Teret dokazivanja uvećanja imovine u odnosu na prijavljene prihode fizičkog lica je na Poreskoj upravi Republike Srpske (u daljem tekstu: Poreska uprava), a na fizičkom licu je teret dokazivanja načina sticanja imovine u dijelu u kome uvećanje njegove imovine nije u skladu sa prijavljenim prihodima.
Sektor za utvrđivanje porijekla imovine i posebnog poreza
Član 4.
(1) Za vođenje postupka utvrđivanja imovine i posebnog poreza na imovinu (u daljem tekstu: poseban porez) i naplate posebnog poreza u skladu sa ovim zakonom nadležna je Poreska uprava.
(2) U Poreskoj upravi organizuje se Sektor za utvrđivanje porijekla imovine i posebnog poreza (u daljem tekstu: Sektor).
Rukovodilac Sektora
Član 5.
(1) Rukovodilac Sektora može biti lice koje ima najmanje pet godina radnog iskustva na poslovima iz poreske oblasti.
(2) Rukovodioca Sektora postavlja Vlada Republike Srpske na pet godina, na prijedlog direktora Poreske uprave, uz saglasnost ministra finansija Republike Srpske.
Ovlašćenja Poreske uprave
Član 6.
Poreska uprava, u cilju sprovođenja ovog zakona, ima pravo uvida i pribavljanja podataka iz:
1) svih vrsta evidencija i podataka koje vode, odnosno posjeduju nadležni organi i druga lica o nepokretnim i pokretnim stvarima, privrednim subjektima, hartijama od vrijednosti, štednim ulozima i računima kod poslovnih banaka, kao i drugih evidencija i podataka iz kojih se može utvrditi imovina fizičkog lica,
2) poslovnih knjiga i dokumentacije privrednih društava i drugih lica, radi utvrđivanja imovine fizičkog lica.
Obaveza dostavljanja podataka
Član 7.
Ministarstva, republičke uprave, republičke upravne organizacije, organi jedinica lokalne samouprave, pravna lica čiji je osnivač Republika Srpska ili jedinica lokalne samouprave, ustanove, javna preduzeća i drugi oblici organizovanja utvrđeni zakonom, a koji vrše javna ovlašćenja, poslovni subjekti, poslovne banke, te drugi organi i organizacije, fizička i pravna lica, na zahtjev Poreske uprave dostavljaju podatke kojima raspolažu u određenom roku i pružaju podršku Poreskoj upravi.
Zaposleni za vezu i upućivanje na rad
Član 8.
(1) Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo finansija, Agencija za bankarstvo Republike Srpske, Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove, Agencija za posredničke, informatičke i finansijske usluge, Centralni registar hartija od vrijednosti a. d. Banja Luka, kao i drugi organi i institucije koje vrše javna ovlašćenja dužni su da odrede jednog ili više zaposlenih za vezu, radi efikasnije saradnje i dostavljanja podataka koji su Poreskoj upravi potrebni za vođenje postupka utvrđivanja porijekla imovine.
(2) Po potrebi, zaposleni iz stava 1. ovog člana mogu biti privremeno upućeni na rad u Poresku upravu, a u skladu sa zakonima kojima se uređuje radnopravni status tih zaposlenih.
(3) Privremeno upućivanje traje do godinu dana i može se produžiti.
Obavještavanje nadležnog tužilaštva i drugih organa
Član 9.
Ako se u postupku koji je propisan ovim zakonom utvrdi da činjenice ukazuju na postojanje osnova sumnje da je izvršeno krivično djelo, Poreska uprava o tome obavještava nadležno tužilaštvo i druge nadležne organe.
Faze postupka
Član 10.
Postupak utvrđivanja porijekla imovine i posebnog poreza pokreće se i vodi po službenoj dužnosti, a sastoji se od prethodnog postupka i postupka kontrole i utvrđivanja posebnog poreza (u daljem tekstu: postupak kontrole).
Utvrđivanje porijekla i vrijednosti imovine
Član 11.
(1) Prilikom utvrđivanja porijekla i vrijednosti imovine uzima se u obzir cjelokupna imovina fizičkog lica:
1) nepokretne stvari (stan, kuća, poslovna zgrada i prostorije, garaža, zemljište i dr.),
2) pravo građenja,
3) pokretne stvari,
4) hartije od vrijednosti,
5) potraživanja iz svih izvora obligacionih odnosa,
6) udjeli u pravnom licu i sva prava koja iz njega proizlaze,
7) oprema za obavljanje samostalne djelatnosti,
8) motorna vozila, plovni objekti i vazduhoplovi,
9) štedni ulozi, novac i kriptovalute,
10) prava intelektualne svojine,
11) druga imovinska prava,
12) izdaci za privatne potrebe fizičkog lica.
(2) Fizičko lice, po zahtjevu Poreske uprave, navodi podatke o imovini koju posjeduje u Republici Srpskoj, Federaciji BiH, Brčko Distriktu BiH i inostranstvu, i to broj i vrstu imovine, vrijednost imovine, vrijeme kada je stečena i plaćena, pravni osnov sticanja, te sve promjene na imovini od trenutka sticanja.
(3) Pravilnik o načinu i postupku utvrđivanja vrijednosti imovine, prihoda fizičkog lica i izdataka za privatne potrebe fizičkog lica donosi ministar finansija.
Pokretanje prethodnog postupka
Član 12.
(1) Prethodni postupak sprovodi se na osnovu procjene rizika.
(2) Prethodni postupak može se pokrenuti i na osnovu prijave drugog organa ili po inicijativi fizičkog ili pravnog lica.
(3) Na osnovu procjene rizika i prijava iz stava 2. ovog člana Poreska uprava donosi plan pokretanja prethodnog postupka.
Prethodni postupak
Član 13.
(1) U prethodnom postupku Sektor utvrđuje uvećanje imovine na osnovu podataka kojima raspolaže i podataka koje prikupi od drugih organa i organizacija, pravnih ili fizičkih lica i upoređuje ih sa prijavljenim prihodima u određenom periodu.
(2) Poreska uprava pokreće postupak kontrole, na način propisan zakonom kojim se uređuje poreski postupak, ako se u prethodnom postupku učini vjerovatnim da u najviše tri uzastopne kalendarske godine u kojima fizičko lice ima uvećanje imovine, postoji razlika između uvećanja imovine i prijavljenih prihoda fizičkog lica koja je veća od 300.000 KM.
Postupak kontrole
Član 14.
(1) Na osnovu sprovedenih prethodnih postupaka Poreska uprava donosi plan kontrola.
(2) U postupku kontrole utvrđuje se imovina na koju se utvrđuje poseban porez fizičkog lica i njena vrijednost.
(3) Fizičko lice iz stava 2. ovog člana ima pravo da učestvuje u postupku kontrole i da podnosi dokaze kojima dokazuje način sticanja imovine.
(4) Neučestvovanje fizičkog lica u postupku kontrole ne odgađa dalje vođenje postupka.
(5) U postupku kontrole sačinjava se zapisnik o izvršenoj kontroli, na koji se shodno primjenjuju odredbe zakona kojim se uređuje poreski postupak.
(6) Po okončanju postupka kontrole donosi se rješenje o utvrđivanju posebnog poreza ako se utvrdi postojanje imovine na koju se plaća poseban porez.
Poreska osnovica za poseban porez
Član 15.
(1) Osnovica posebnog poreza utvrđuje se u vrijednosti imovine na koju se utvrđuje poseban porez, a koju čini zbir revalorizovane vrijednosti te imovine za svaku kalendarsku godinu koja je bila predmet kontrole.
(2) Vrijednost imovine za koju se utvrđuje poseban porez se revalorizuje indeksom potrošačkih cijena od posljednjeg dana kalendarske godine za koju je utvrđena ta imovina do dana donošenja rješenja o posebnom porezu.
(3) Odredbe stava 1. ovog člana ne primjenjuju se ukoliko se vrijednost imovine utvrđuje za imovinu stečenu nakon uvođenja konvertibilne marke.
(4) Prihod od posebnog poreza pripada budžetu Republike Srpske.
Stopa posebnog poreza
Član 16.
Poreska uprava utvrđuje poseban porez primjenom stope od 75% na poresku osnovicu koja je utvrđena prema ovom zakonu.
Žalba protiv rješenja
Član 17.
(1) Protiv rješenja o posebnom porezu iz člana 14. stav 6. ovog zakona može se izjaviti žalba Ministarstvu finansija.
(2) Rješenje kojim se odlučuje o žalbi iz stava 1. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor pred nadležnim sudom
(3) Žalba iz stava 1. ovog člana odgađa izvršenje rješenja.
Primjena zakona kojim se uređuje poreski postupak
Član 18.
(1) Ako nije drugačije određeno ovim zakonom, na postupak utvrđivanja imovine i posebnog poreza primjenjuje se zakon kojim se uređuje poreski postupak, izuzev odredaba o zastarjelosti utvrđivanja i naplate poreza.
(2) Ako se u postupku koji je propisan ovim zakonom utvrdi da fizičko lice ima neispunjenu poresku obavezu koja je propisana drugim zakonom (druga vrsta poreza), po osnovu zakonito stečenih prihoda, odnosno imovine, postupak utvrđivanja i naplate tog poreza sprovešće se u skladu sa propisima kojima se uređuje ta vrsta poreza, kao i propisa kojima se uređuje poreski postupak.
Odnos prema krivičnom postupku
Član 19.
(1) Ako je u krivičnom postupku pravosnažnom presudom utvrđena imovina koja je proistekla izvršenjem krivičnog djela, a na koju je plaćen poseban porez u skladu sa ovim zakonom, sud u presudi uračunava iznos plaćenog posebnog poreza u imovinu koja je proistekla izvršenjem krivičnog djela.
(2) Odredba iz stava 1. ovog člana primjenjuje se i u postupcima koji se vode na osnovu zakona kojim se uređuje postupak oduzimanja imovine koja je proistekla izvršenjem krivičnog djela.
Obuka zaposlenih u Ministarstvu finansija i Poreskoj upravi
Član 20.
(1) Zaposleni u Ministarstvu finansija i Poreskoj upravi dužni su da pohađaju stalnu obuku iz oblasti postupka utvrđivanja porijekla imovine i posebnog poreza. https://advokat-prnjavorac.com
(2) Program i način sprovođenja stalne obuke propisuje ministar finansija.
Obuka sudija
Član 21.
(1) Sudije koje vode postupke po tužbama protiv konačnih rješenja o posebnom porezu prolaze obuku za sticanje posebnih znanja o postupku utvrđivanja imovine i posebnom porezu.
(2) Obuku sudija sprovodi Centar za edukaciju sudija i tužilaca Republike Srpske.
(3) Program, način sprovođenja i trajanje obuke propisuje Centar za edukaciju sudija i tužilaca.
Bezbjednosne provjere lica
Član 22.
(1) Na pismeni zahtjev direktora Poreske uprave, u kome se navode pravni osnov, svrha i obim provjeravanja, obavljaju se bezbjednosne provjere zaposlenih u Sektoru prije stupanja na rad, tokom rada u Sektoru i godinu dana od prestanka rada u Sektoru, bez znanja lica koja se provjeravaju.
(2) Bezbjednosne provjere vrši Ministarstvo unutrašnjih poslova.
(3) Bezbjednosne provjere Ministarstva unutrašnjih poslova vrše se u svrhu utvrđivanja postojanja smetnji sa stanovišta zaštite javnog poretka i u svrhu utvrđivanja postojanja smetnji sa stanovišta bezbjednosti Republike Srpske, a u postupku bezbjednosnog provjeravanja prikupljaju se i provjeravaju podaci o licu prema kome se sprovodi provjeravanje koji su neophodni da se ostvari svrha bezbjednosnog provjeravanja, dok se provjeravanje vrši obavljanjem razgovora sa građanima, prikupljanjem podataka od pravnih lica, organa vlasti ili uvidom u registre, evidencije, zbirke i baze podataka koje se vode na osnovu zakona, kao i preduzimanjem drugih mjera u skladu sa zakonom i propisima donijetim na osnovu zakona.
(4) O sprovedenom bezbjednosnom provjeravanju sačinjava se izvještaj koji se dostavlja direktoru Poreske uprave. U izvještaju ne mogu da se nalaze podaci na osnovu kojih bi se otkrile metode i postupci korišćeni u prikupljanju podataka, identifikovali izvori podataka ili pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova koji su učestvovali u bezbjednosnom provjeravanju.
(5) Podaci prikupljeni bezbjednosnim provjeravanjem evidentiraju se, čuvaju i štite prema zakonu kojim se uređuje tajnost podataka i zakonu kojim se uređuje zaštita ličnih podataka, a koriste se samo u svrhu za koju su prikupljeni.
Čuvanje podataka
Član 23.
Sva lica koja u postupku utvrđivanja imovine i posebnog poreza dođu do podataka u vezi sa tim postupkom dužna su da čuvaju te podatke kao tajne podatke u smislu zakona kojim se uređuje poreski postupak.
Kaznene odredbe
Član 24.
(1) Novčanom kaznom od 2.000 KM do 6.000 KM kazniće se za prekršaj pravno lice koje na zahtjev Poreske uprave i u roku koji ona odredi ne dostavi podatke kojima raspolaže (član 7).
(2) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se preduzetnik novčanom kaznom od 1.000 KM do 3.000 KM.
(3) Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se fizičko lice i odgovorno lice u pravnom licu, državnom organu i organizaciji i jedinice lokalne samouprave i imaocu javnih ovlašćenja iz člana 7. ovog zakona, novčanom kaznom od 500 KM do 1.500 KM.
Rok za donošenje podzakonskog akta
Član 25.
U roku od tri mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona ministar finansija će donijeti Pravilnik o načinu i postupku utvrđivanja vrijednosti imovine, prihoda fizičkog lica i izdataka za privatne potrebe fizičkog lica (član 11. stav 3).
Objavljivanje i stupanje na snagu zakona
Član 26.
Ovaj zakon objavljuje se u „Službenom glasniku Republike Srpske“, a stupa na snagu godinu dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srpske“.
Broj: PREDSJEDNIK
Datum: NARODNE SKUPŠTINE
Nedeljko Čubrilović
OBRAZLOŽENJE
NACRTA ZAKONA O UTVRĐIVANJU PORIJEKLA IMOVINE I POSEBNOM POREZU NA IMOVINU
I USTAVNI OSNOV
Ustavni osnovi za donošenje Zakona o utvrđivanju porijekla imovine i posebnom porezu na imovinu sadržan je u članu 63. Ustava Republike Srpske, kojim se propisuje da je obaveza plaćanja poreza i drugih dadžbina opšta i utvrđuje se prema ekonomskoj snazi obveznika. U Amandmanu XXXII na član 68. tačka 7. Ustava propisano je da Republika Srpska uređuje i obezbjeđuje bankarski i poreski sistem. Članom 70. stav 2. Ustava propisano je da Narodna skupština Republike Srpske donosi zakone, druge propise i opšte akte.
II MIŠLJENJE VLADE REPUBLIKE SRPSKE
Prema Mišljenju Vlade Republike Srpske, broj:
III RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA
Postupak utvrđivanja porijekla imovine regulisan je na različite načine, odnosno pojedini pravni sistemi su ovo pitanje uredili sa nekoliko zakona, dok su drugi to uredili posebnim zakonom.
Republika Srpska u svom zakonodavstvu ima mehanizme za oduzimanje imovine proistekle izvršenjem krivičnog djela, međutim, mehanizam utvrđivanja porijekla imovine, kao i njegovo oporezivanje nema. Utvrđivanja porijekla imovine i njegovo oporezivanje, propisano ovim zakonom, ne utiče na vođenje krivičnog postupka i oduzimanje imovine proistekle izvršenjem krivičnog djela. U slučaju ako je u krivičnom postupku pravosnažnom presudom utvrđena imovinska korist pribavljena krivičnim djelom, ali i plaćen poseban porez prema ovom zakonu, sud uračunava iznos plaćenog posebnog poreza u imovinsku korist pribavljenu krivičnim djelom.
Veoma je važno da u svakoj zemlji građani mogu da objasne sa čim raspolažu i odakle im izvori za to čime raspolažu. Predloženi zakon treba da obezbijedi efikasniji sistem borbe protiv korupcije, sive ekonomije i izgradnju institucija, ali i da se kroz pravni sistem kontrolišu prihodi i tako spriječe sve moguće zloupotrebe.
Nacrt zakona o utvrđivanju porijekla imovine i posebnom porezu na imovinu predstavlja lex specialis u odnosu na Zakon o poreskom postupku Republike Srpske i Zakon o porezu na dohodak. Potreba za ovakvim zakonom sadržana je prevashodno u snažnoj društvenoj potrebi za iskorjenjivanjem korupcije i sive ekonomije, kao i podizanju svijesti o plaćanju poreza, ali ujedno i u potrebi za postavljanjem snažnih temelja poreske discipline u Republici Srpskoj. Socijalna komponenta ovog zakona jeste jasno i nedvosmisleno utvrđeno određivanje nesrazmjere između prihoda i imovine.
Primjenom ovog zakona se sprovodi pravda i pravičnost, kao i jednaka primjena zakona prema svima, jer upravo ovakvim pravnim normama koje predviđaju visoke stope za neprijavljene prihode za koje fizičko lice ne može da dokaže porijeklo sticanja, utvrđuje se ne samo zakonsko pravilo nego i društveno pravilo da niko ne može imati koristi od protivpravnog djelovanja.
Primjenom ovog zakona i stavljanjem pod lupu imovine svih građana koji imaju očigledno uvećanje imovine u uzastopne tri godine koje je veće od 300.000 KM, Republika Srpska jasno pokazuje da nema nikakvog kompromisa u pogledu korupcije, budući da su upravo ovakva zakonska rješenja jedini mogući način i put za iskorjenjivanje sive ekonomije i podizanje svijesti o važnosti plaćanja poreza. Ovakvi zakoni su neophodni da bi Republika Srpska imala uređeniji poreski sistem, te samim tim se svrstala u grupu zemalja u kojima je jaka poreska disciplina.
IV OBRAZLOŽENJE PREDLOŽENIH RJEŠENJA
Član 1. definiše predmet uređivanja ovog zakona.
Član 2. sadrži značenje pojedinih izraza u ovom zakonu.
Član 3. propisuje teret dokazivanja uvećanja imovine u odnosu na prijavljene prihode i način sticanja imovine.
Čl. 4. i 5. definiše se nadležnost za vođenje postupka utvrđivanja imovine i posebnog poreza na imovinu i naplate posebnog poreza, te postavljanje rukovodioca nadležnog Sektora za utvrđivanje porijekla imovine i posebnog poreza.
Čl. 6, 7. i 8 propisuju saradnju Poreske uprave sa drugim organima i institucijama, te ovlašćenja Poreske uprave u postupku pribavljanja podataka i prava uvida u podatke neophodne za vođenje postupka. Takođe, propisuju i obavezu dostavljanja podataka drugih organa i institucija, kao i pružanje podrške Poreskoj uprave i upućivanje zaposlenih na privremeni rad u Poresku upravu.
Član 9. definiše obavještavanje nadležnog tužilaštva i drugih organa.
Čl. 10, 11, 12, 13. i 14. propisuju postupak utvrđivanja imovine i posebnog poreza koji se sastoji od prethodnog postupka i postupka kontrole i utvrđivanja posebnog poreza. Ovim članovima se propisuje utvrđivanje porijekla i vrijednosti imovine, pokretanje i sprovođenje prethodnog postupka, te pokretanje i sprovođenje postupka kontrole. Takođe, propisuje se i obaveza donošenja podzakonskog akta.
Članom 15. definiše se osnovica posebnog poreza, a koju čini zbir revalorizovane vrijednosti te imovine za svaku kalendarsku godinu koja je bila predmet kontrole.
Član 16. propisuje stopu posebnog poreza.
Član 17. propisuje pravo na žalbu i nadležnost za rješavanje u drugom stepenu.
Član 18. definiše primjenu Zakona o poreskom postupku Republike Srpske, kao i dijelove u kojima se ne primjenjuje Zakon o poreskom postupku, kao i slučajeve u kojima će se primjenjivati drugi zakoni.
Član 19. definiše odnos prema krivičnom postupku u smislu da ovaj zakon ne utiče na vođenje krivičnog postupka i oduzimanje imovine proistekle izvršenjem krivičnog djela. U slučaju ako je u krivičnom postupku pravosnažnom presudom utvrđena imovinska korist pribavljena krivičnim djelom, ali i plaćen poseban porez prema ovom zakonu, sud uračunava iznos plaćenog posebnog poreza u imovinsku korist pribavljenu krivičnim djelom.
Čl. 20. i 21. propisuje se obavezna obuka zaposlenih u Ministarstvu finansija, Poreskoj upravi, kao i obuka sudija koji vode postupke po tužbama protiv konačnih rješenja o posebnom prezu.
Član 22. propisuje bezbjednosne provjere lica zaposlenih u Sektoru za utvrđivanje porijekla imovine i posebnog poreza.
Član 23. propisuje obavezu čuvanja podataka i informacija do kojih lica dođu u postupku utvrđivanja imovine i posebnog poreza.
Član 24. propisuje kaznene odredbe.
Članom 25. propisuje se rok za donošenje podzakonskog akta.
Član 26. propisuje stupanje na snagu zakona.
V FINANSIJSKA SREDSTVA I EKONOMSKA OPRAVDANOST DONOŠENJA ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona potrebna su dodatna izdvajanja sredstava iz budžeta Republike Srpske u ukupnom iznosu od 994.500 KM, a koji se odnose na ljudske resurse, materijalno-tehničku opremljenost i informacione tehnologije.
Donošenje ovog zakona biće ekonomski opravdano jer će se njegovim usvajanjem stvoriti pravni okvir koji će omogućiti veći prihod u budžetu.